Vikan - 20.07.1972, Side 38

haföi fengið ráöningu, það var nú
áreiöanlega vist. Hann haföi nú
loks fengið að kenna á ofurefli.
En ekki var laust viö að ósigurinn
yröi honum til ofurlitillar sæmd-
ar. En þetta mátti hann svo sem
vita fyrir! Að maha til viö sig
eins harðsnúinn karl og Zakarias
var, róa prúðbúinn aftur og fram
á ánni, sýna hvert hugurinn
stefndi og ferðinni var heitið og
stefna svo beint til bæjar, er allir
vissu, að hann var á leiðinni. Og
það vissu menn fyrir vist, þeir
voru þar fyrir Zakarias og piltar
hans. Og ekki nóg með það: allir
vandamenn hans og vinir voru
búnir lurkum og bareflum þetta
kvöld, er þeir fóru til Zakariasar
til þess að fá sér kaffi og brenni-
vfn. . Vist var um það, að Öli
hafði ekki mikiö svigrúm þarna á
bænum, svo stór sem hann var, og
varð að banda frá sér, ef hann átti
að fá hrært legg né lið. Og eins
vist var hitt, aö aldrei höföu menn
séð jafn-marglit og uppbólgin
andlit og særöa limi og bæklaða I
senn eins og eftir þetta kvöld i
Tröllamó.
Gamla konan drap einu sinni á
þennan orðasveim við son sinn
en hún reyndi það aldrei aftur
Oli var ekki með sjálfum sér
marga daga samfleytt, - það var
eins og hann byggi yfir ein-
hverju. Móöirin tók að kingja og
kingja i hvert sinn sem hana fór
að langa til að tala við son sinn,
nei, hann mundi nú ekki fara aö
hlýöa á, hvað hún segði, og svo
þagnaöi hún.
Uppi á fataloftinu tók hún eftir
þvi dag nokkurn, aö beztu fötin
voru farin að hverfa af snögunum
hans óla. Alltaf þynntist á
snögunum -eftir þvi sem innar
dró, og loks kom hún auga á kistu,
sem búið var aö fylla til hálfs.
Hún fór nú þangað á hverjum
degi eftir það, settist við kistuna
og leit eftir. Með hverju plaggi,
sem sonurinn hafði lagt I kistu
sina, lagði nú móðirin heitar
hamingjubænir, hvert sem
ferðinni kynni að vera heitið, - en
daufar voru vonir hennar um
það, að hún ætti eftir að lifa
glaðari daga i gamla bænum.
Þarna sat hún nú og grét kvöld
eitt, eftir að kistan var orðin full,
en þá heyrði hún fótatak niðri i
göngunum og mátti fara að flýta
sér að þerra tárin. Hún hefði
hlaupist burt, hefði hún getað, en
hún fann nú til svo undarlegs
óstyrks, að hún gat naumast
staöiö á fótunum.
-Er ferðinni heitið til Ameriku,
Öli? - kom hún loksins upp. Óli
staönæmdist eins og hann hefði
verið staðinn að einhverju
misjöfnu, leit á móður sina og
sagði hálf vandræðalegur á
svipinn:
- Nei, ekki er það nú svo langt.
En - en sjá þú um búið fyrir mig,
móðir min. Ég verð vist lengi i
burtu, en heim kem jeg aftur,
hvernig sem alt fer. Og nú get jeg
eins vel kvatt þig i kvöld,
mamma, á morgun legg ég upp.
Það kvöldið hafði hann enga
eirð á sér, en gekk fram og aftur
og leit eftir öllu. Hann klappaði
hverju hrossi, lét vel að
grisunum, kallaöi á hænsnin og
gaf þeim, horfði á alt ein^ og hann
væri að kveðja það i siðasta sinni.
Þá datt honum i hug, að
báturinn væri ekki dreginn á
land. Og það var eins og sú
hugsun negldi hann niður I sömu
sporum. Aftur fór honum að
hitna I hamsi, og án þess að velta
þvi frekar fyrir sér, hvað hann
gerði, gekk hann nú stiginn niður
dalinn. Þarna lá kænugrýtan og
flaut á ánni. Það var eins og hann
væri neyddur til að fara út að róa,
- og hvernig sem á þvl stóð, vissi
hann ekki fyrri til en hann var
kominn yfir um og stóö á hlaðinu
hjá Ingibjörgu.
Það kvöld hittust þeir aftur,
hann og Zakarias gamli. Þegar
karlinn opnaði dyrnar og sá, hver
kominn var, fór hann að reyna að
hreyta úr sér einhverjum ók-
væðisorðum, en það var eins og
kökkur I hálsinum á honum, svo
að ekki heyrðist æmta i honum né
skræmta. Ekkert sagði Óli
heldur. ætlaði bara að vikja
karlinum úr vegi og ganga inn. -
Ég ætla bara að tala orð viö
Ingibjörgu, sagði hann.
Karlinn eins og örskot eftir
hrossakambi, sem þar lá, og tók
að lumbra á honum eins og hann
gat: -Fyrr skalt þú drepa mig en
þú komist inn.
Þetta varð nú siðasta gliman
þeirra: - Ég vildi helzt ekki hafa
þurft aðleggja hönd á þig, - mælti
Óli hásum rómi og tók Zakarlas
hryggspennu. En þá sleppti
Zakarias kambinum og tók að
berja hann með knýttum
hnefunum. Óli laut höfði, lyfti
karlinum eins léttilega og tómum
sjóvettling og bar hann fram og
aftur, hugði I fyrstu að kasta
honum út á hlað, læsa útidyra-
hurðinni og fara inn til stúlkun-
nar, en þaö var kalt úti og karlinn
þá I það skiptið fáklæddur.-
Hvorugur mælti orð. Zakarias
var of þrár til þess að kalla á
menn sér til hjálpar. Þarna I
dimmum göngunum flettist ný
skyrtan upp um axlirnar á
Zakariasi, er hann ætlaði að
reyna aö smeygja sér úr fang-
brögðunum, og það brast I
hverjum lið, másið mátti heyra i
báðum, og við og við brakaði i
þilinu, er þeir spyrntu fæti við.
Hundúrinn tók að hágelta á
hlaðinu.
Nú kendi Óli óþolandi sársauka.
Hann fann, hvernig tennurnar i
hinum fóru á kaf I öxlinni á
honum. Þetta var drepsárt. Nú
var engrar hlifðar að vænta
lengur. Hann vattZakariasi aftur
á loft, tók hann heljartökum og
sagði: - Biturðu fjandinn þinn. -
Og hefði Óla ekki dottiö i hug
Ingibjörg og móðirin, hefði hann
að likindum oröið að morðingja
kvöldiö það. En svo þjarmaði
hann að karli, að hann stundi, og
lengi bárust þeir fram og aftur
um göngin, en að sfðustu rákust
þeir inn I eldhúsiö. Þar reyndi nú
Zakarias alt hvað hann gat til að
losna, en hörundið á honum
lagðist bara I fellingar, þar sem
Óli haföi náð tökum á honum.
Siðast spennti hann hnjánum fyrir
bringspalir Óla: - Nú, er það
þetta, sem þú ætlar þér? Þaö er
skárri bölvaður náhrafninn þú
ert, karl minn. En nú skal ég búa
um þig. - Og svo henti hann
Zakarfas endilöngum i
brauötrogiö, svo aö deigiö skvett-
ist upp um hann. - Liggðu > nú
hérna, hvæsti Óli um leiö og hann
hélt honum með annari hendi, en
sletti á hann deiginu með hinni. -
Hérna er nú brekán, sem eg ætla
að breiöa ofan á þig, og sé þér
orðiö kalt á löppunum, er bezt að
ég breiöi ofan á þær lika, og svo
að þú getir nú skammast þin eins
og þér ber, þá skal ég nú lika
breiða upp yfir höfuð á þér - og
svo geturðu sneypst til að fara að
sofa!
Svo vatt hann sér á burt.
Allt var komið i fasta svefn,
þegar Óli kom heim. Hann var
ekki ánægður með siðustu
tiltektirnar. Það mátti guð vita,
að það tók hann sárt, að ofbeldið
skyldi þannig þurfa að fylgja
honum i biðilsförum hans.
Hann vakti vinnupiltinn, þeir
lögöu á hestana i kyrrþey, og I
náttmyrkrinu óku þeir nú alt hvað
aftók niður á þjóðveginn.
Tveggja sumra sól leysti snjóa
af hnjúkunum I Ardal, og tveggja
vetra frost hlóð frosthryggi milli
þorpanna I dalnum, áður en Óli
kæmi heim aftur. Eftir það
bar ekkert til tiðinda um
nokkurra ára skeið. Óli hafði
gengið I einhverskonar skóla þar
syðra og var nú orðinn hinn
stiltasti til orðs og æðis og það
svo, að sumum þótti nóg um.
Hann hélt sig þvi sem nær sem
fyrirmann og gekk við staf á
helgum. Var hann kjörinn I
hreppsnefnd og gerðist atkvæöa-
maður um mörg mál, jafnframt
gerðist hann leiðtogi yngri manna
og bazt fyrir ýmis nýmæli, en
engum hefði getað til hugar
komiö fyrir nokkrum árum, og
þótt mótspyrnan otaði sinu
mannýga höföi gegn þeim, fór
hann rólega að öllu og bar oftast
hærri hlut.
Við kosningar og I hreppsnefnd
bar nú aftur fundum þeirra Óla og
Zakariasar saman. En áður
höfðu þeir hizt við kirkjuna ein-
hverju sinni, er Oli var nýkominn
heim.
En vitið þið, hvað kom fyrir við
kirkjuna rétt áður en samhringt
var, þar sem bændurnir stóðu I
einum hnapp og voru að tala um
tiðarfarið?
Jú, óli gekk fram, rétti
Zakariasi höndina, þar sem hann
stóð I hóp suður-áss bænda, og
mælti meö undarlega rólegri
röddu og hafði fullt vald á sér: -
Látum nú allt það gamla vera
gleymt og eins og ekkert hafi i
skorist, Zakarias. Ég hefi nú
verið syðra og lært betri siði. Og
ég finn mig knúinn til að biðja
yðurforláts. Hafi ég verið haröur
Ihornaö taka, hafið þér verið það
lika, - og þótt tveir heiöarlegir
menn, sem hafa slegiö hvorn
annan kinnhest, slái höndum
saman á eftir, þá er það þeim til
enn meiri sóma upp frá þvi. Eða
svo lit ég á það.
- Kysstu á kinnina á mér, sagöi
Zakarias. Það er að segja: hann
sagði nú eitthvaö annað, en slikt
hefir nú aldrei þótt við eiga aö
sjást á prenti.
Og við þaö skildu þeir.
En upp frá þeirri stundu veittist
Zakarias gegn öllu þvi, sem Óli
beittist fyrir, en þó fóru þeir að
öllu rólega og friðsamlega. En ef
Zakarias hóf máls á einhverju
þörfu og góöu, þá var óli viss með
að veita þvl fylgi og koma þvi svo
fyrir, að Zakarias fengi jafnvel
meiri heiður af þvi en málefninu
svaraði.
Viö þetta hlýnaði Zakariasi
eitthvað innvortis til Óla, en hið
ytra lét hann aldrei neinn bilbug á
fcér finna. Hvenær sem Öli hefði
viljað, hefði hann getaö bægt
Zakarlasi frá öllum þeim sæm-
darstörfum, sem manni gátu
hlotnast þar i héraðinu, en alltai
lét hann undan og stakk meira að
segja upp á gamla manninum.
Aldrei var Ingibjörg nefnd á
nafn. Og aldrei vitjaði hann
hennar nú á kænu sinni, en sumir
héldu, að einhver skrif færu á
milli þeirra.
En nú kom merkisatburöur
fyrir.
Um haustið dó gamli rikisþing-
maðurinn og nú átti að kjósa
nýjan. Hvernig sem á þvi stóð
átti nú enginn hreppur i kjör-
dæminu kost á að tefla jafngóöum
mönnum fram. Og stærstu
flokkarnir fylgdu þessum tveim
mótstöðumönnum. Zakarias
geröi það sem I hans valdi stóö til
þess aö niða mótstööumann sinn
og ófrægja, menn héldu meira að
kegja, að hann væri höfundurinn
að þessum lúalegu auglýsingum
um mótstööumanninn,i sem
Hmdar höföu verið upp viösvegar
og áttu aö ganga I augu manna.
Þar var Kristófer sál.: nefndur
netaþjófur eða hreinn og beinn
þjófur - en Óli húsbrotsmaður og
ofbeldis, sem ætti ekki skilið að
ganga laus.
Þessu svaraði Oli I léns-
tiðundunum á þá leið, að hann
tæki aftur framboð sitt - og ekki
nóg með þaö - hann mælti meö
Zakariasi og klykti svo út meö þvi
38 VIKAN 29. TBL.