Vikan - 08.02.1973, Blaðsíða 10

SAGA
ALLRA
EÐALSTEINA
ER
FLEKKUÐ
BLÓÐI
Egyptalandi og verkamönnun-
um var séð fyrir hæfilegum
skammti af skelfiski, döðlum,
viðsmjöri og byggbrauði.
Stundum fengu þeir ögn af
grænmeti eða kjötbita til bragð-
bætis.
Einn foringinn var bersýni-
lega mannvinur: „Ég stjórnaði
herskörum mínum mildri
hendi, og ég talaði ekki höst-
um rómi til verkamannanna."
í einum leiðangrinum voru
nokkrir námustjórar, og hafði
hver 10 námumeistara undir
sinni stjórn, en þeir aftur 10
verkamenn í sinni umsjá. Nám-
urnar hafa verið unnar á þann
hátt til forna, að við námu-
göng hafa verið grafin og
höggvin göng frá þeím út í
jarðlögin, þar sem túrkísinn
var helzt að finna. Þaðan hafa
verið grafnir þröngir og krók-
óttir rangalar til að elta upp
sérstaklega auðugar æðar.
Stokkum var skotið undir þak-
ið hér og hvar.
Ein námugöngin í Serabit,
um 70 m að lengd, liggja gegn-
um mjóan rima, og úr þeim
hefur verið lyfta upp á yfir-
borðið. Áhöldin, hamrar, meitl-
ar og hakar, voru úr steini fram
undir árið 1000 f. Kr., en um
það bil var farið að nota eir-
meitla. Þegar túrkishnúður
kom i ljós, var sandsteinninn
losaður frá honum og gim-
steinninn sendur upp úr nám-
* unni. Beztu steinarnir voru
vaidir úr, en úrgangu'rinn brot-
inn og beztu flísarnar tíndar
úr. Eftir okkar mælikvarða var
framleiðslan aldrei mikil. Þó
varð hún fyrir víst yfir 200 kg
(2.000.000 karöt) eitt árið.
Ef til vill hefur leigusala
fyrst komið til sögunnar í þess-
um námum, og víst er um það,
að Ka af 12. ætt konunganna
(2000—1788 f. Kr.) er fyrsti
leigutaki, sem sögur fara af í
námurekstri. Svo stendur letr-
að: „Kom ég að námu Ka:
Heimti ég skatt. Sá ég til, að
skatturinn væri út reiddur í
túrkisum. fyrir hverja
mönnum, sem þekktu einkenni
túrkisjarðlaganna.
Þeir svöruðu á alveg sama
hátt og kunningjar mínir,
málmleitarmennirnir í Nevada,
eru vanir að komast að orði:
„Það er ósköpin öll af túrkis-
um í fjöllunum“. Þann sama
dag rákust þeir á „góðan blett“,
og þrem mánuðum síðar hélt
Haroeris heimleiðis með gnægð
túrkisa. Þegar við miðum fund
nýrra gullmálma við námurn-
ar í Goldfield, fylgjum við góð-
um og gömlum sið námumann-
anna, því að áletrun á hellu
einni við námur frá 2650 f. Kr.
er miðuð við árið, „sem guð
lét hina dýru steina finnast í
námunni helgu.“
Þjóðflokkarnir, sem byggðu
námuhéruðin, voru að sínu
leyti herskáir eins og Indíán-
arnir hjá okkur. Hervörðurinn
gerði sér virki og var stöðugt
á varðbergi. Jafnskjótt og her-
lúður gall við, þustu allir verka-
mennirnir í virkin.
Leiðtogarnir litu engum smá-
um augum á sjálfa sig. Nöfn
sín letruðu þeir stórum stöfum
á hellubjörg ásamt nöfnum
helztu liðsmanna sinna. Jafn-
vel óbreyttir verkamenn stál-
ust til að krota nöfn sín þar
líka. Ramsés III (1200 f. Kr.)
segir í allri hæverzku um ár-
angurinn af einum leiðangri,
sem hann sendi til Serabit:
„Mér voru færðir fjölda marg-
ir pokar af dýrlegum túrkis-
um, svo að annað eins mun al-
drei sjást aftur, meðan kon-
ungar eru uppi.“
Egyptar urðu þess vísari, að
hinir innbornu þjóðflokkar
dýrkuðu guð og gyðju, og gáfu
þeim nöfn eftirlætisgoða sinna,
Hórus og Háþor. Háþor var
„freyja túrkísalandsins" og
verndari þess. Snefru fyrsti,
höfundur stóriðjunnar, var
einnig dýrkaður.
Egypzku námumennirnir
trúðu því eins og starfsbræður
þeirra í Mexíkó, að guðafórn-
ir væru ríkulega launaðar. Hof
var því reist og hörgar margir
til dýrðar Háþor. Hagsýnn
námustjóri gefur þetta heil-
ræði: „Færið fórnir, færið
fórnir drottningu himinsins.
Blótið Háþor til árs og friðar!
Ef hennar vex, mun ykkar
margfaldast."
Hvað hefur síðan gerzt?
Óljósar heimildir benda til, að
Rómverjar hafi komið í nám-
urnar. C. K. McDonald, höfuðs-
maður, fann námurnar á nýj-
Framhald á bls. 44.
Canning-gimsteinninn svokallaði, gerður á Ítalíu á sextándu öld. Hann
er stór barok-perla, smellt gulli og skreytt rúbinum, perlum og
demöntum.
fimm menn dag hvern rétt og
reiðulega."
Eir og mangan voru unnin
aukreitis. Hvort tveggja var
notað til að lita leirker, sem
Egyptar gerðu af mikilli list
frá fornu fari. Nokkuð af eir-
málmi var brætt, en malakit
var aðallega notað til skrauts
eða mulið sem litarefni.
Þegar tímar liðu, gengu nám-
urnar til þurrðar, og nýrra úr-
.ræða var leitað af miklum
dugnaði. Á öðru árþúsundinu
f. Kr. hafði Haroeris herforingi
forustu fyrir einum námuleið-
angrinum. Horfði lengi þung-
lega um árangur af starfi hans,
en hann hélt áfram með þraut-
seigju og bjartsýni.,
„Eyðimörkin var funaheit og
fjöllin glóandi." Útlitið var öm-
urlegt, unz einn námumeistar-
inn spurðist fyrir hjá námu-
Beltissylgja úr gulli með munsturlínum, sem vefjast hver inn ■ aðra.
Fannst í haug að Sutton Hoo í Suffolk, Englandi. Gerð á sjöundu öld.
10 VIKAN 6. TBL.