Vikan - 19.08.1976, Blaðsíða 15

K.: Að mínu viti þarf leikhús að
vekja dýpri gleði en hláturinn einn
veitir. I leikhúsi þarf fólk að verða
fyrir tilfinningalegri — og vits-
munalegri — reynslu, svo það sé
nokkru nær um sjálft sig, þegar
það gengur út af leiksýningu.
G.: Til þess svo verði þarf leikhúsið
að fjalla um þann veruleika, sem
umlykur okkur. Þetta sama á i
grundvallaratriðum við um allar
aðrar greinar lista.
— Er ekki hætta á, að almenn-
ingi þyki leikhús af þessu tagi leið-
inlegt?
K.: Leikhús þarf fyrst og fremst að
vera lifandi. Fólk talar gjarnan um
létt leikhús og þungt leikhús, en
ef ekki tekst að gæða verk lífi, hvort
sem það er ,,létt eða þungt”
eins og það er orðað, þá er það
bara Ieiðinlegt og það má leikhús
aldrei vera.
— Þið hafið sýnt Inúk víða um
heim, Kristbjörg, og meðal annars
á leiklistarhátíðum, þar sem leik-
flokkar víða að úr veröldinni hafa
lagt til efni. Er eitthvað öðru
fremur, sem vakið hefur athygli
ykkar inúkanna á þessum sýningar-
ferðalögum?
K.: Þegar maður hefur séð þetta
margar sýningar, er erfitt að draga
eitt atriði út úr sem athyglisverð-
ast. En í þessu sambandi finnst mér
rétt að benda á, að á þeim leik-
listarhátíðum, þar sem við sýndum,
vöktu verk litla athygli, ef í þeim
var ekki fjallað um samtímavanda
mannkynsins í einhverri mynd.
Náttúrlega eru mannlífsvandamál
oft staðbundin, en Inúk virtist þó
alls staðar vekja tilfinningar og
spurningar. Hvergi þó eins og í S—
Ameríku, þar sem mikið er um
minnihlutahópa, sem eiga í vök að
RÆTT VIÐ KRISTBJÖRGU KJELD
OVLTING
OG
GUÐMUND
STEINSSON
deiglunni svo sem vera ber —
algildar lausnir vandfundnar, og
reyndar vandséð, hvort algild lausn
væri nokkur lausn. Ekki ætti það þó
að skaða neinn að leiða hugann að
þessu viðfangsefni. Umræða er for-
senda athafna, og ekki trúi ég, að
leikhúsglaðir Islendingar séu ekki
forvitnir um skoðanir leikhúsrcynds
fólks á leikhúsinu.
Og þá vindum við okkur I stóru
spurninguna:
— Til hvers höfum við leikhús?
G.: Þessi spurning er efni í heila
greinargerð, jafnvel bók. Lítill
vandi er að segja eitthvað almennt
um æskilegt markmið leikhúss, en
þeim mun erfiðara að draga þýðing-
armestu atriðin saman I fáar setn-
ingar.
— Er ekki hlutverk leikhússins
að skemmta okkur?
G.: Vissulega. En hvað er átt við
með þvi?
verjast fyrir ágangi vestrænnar
menningar.
— Hefði verið mögulegt að semja
Inúk um tslenskar aðstœður?
K.: Það er algengur misskilningur,
að Inúk fjalli ekki um íslenskar
aðstæður. Við hefðum aldrei getað
gert Inúk, ef við hefðum ekki byggt
á reynslu okkar og islensku þjóð-
arinnar.
— En hvernig hefðu íslendingar
brugðist við leikriti eins og Inúk,
sem gerst hefðií íslensku umhverfi?
K.: Sjálfsagt hefðu sumir orðið
ákaflega móðgaðir og reiðir, en sem
betur fer hafa margir séð það í
sýningunni, að hún fjallar ekki
síður um okkur hér á íslandi. Mig
langar til að koma þvi að, áður en
við skiljum við Inúk, að þar erum
við ekki að prédika neina rómantík
eða afturhvarf til fyrri lífshátta; að
minnsta kosti ekki viljandi. Við
gerum okkur vel grein fyrir því, að
grænlenska þjóðin getur ekki snúið
við til fortíðarinnar, enda var það
ákaflega hart og erfitt lif, sem hún
lifði þá. Hins vegar verða græn-
lendingar náttúrlega að þekkja
fortíð sína og sjálfa sig, svo þeir
hafi eitthvað að byggja á, ef þeir
ætla ekki að tortímast. Þetta á við
um þá jafnt og aðrar litlar menn-
ingarheildir.
— Ef leikhúsinu ber að fjalla um
samtímavanda, er þá ekki jafngott
að brenna allri klassíkinni?
K.: Alls ekki. Mörg vandamál
mannlífsins eru ekki háð tíma og
rúmi nema að litlu leyti. Ekki góð
skáldverk heldur.
G.: Rétt er að benda á, að öll
skáldverk, sem orðið hafa sígild,
hafa á einhvern hátt fjallað um
þann vanda, sem samtimamenn
höfundanna glimdu við.
K.: Ef við tökum dæmi af höfundi
eins og Shakespeare, af þvl allir
kannast við hann, þá eru flest hans
verk það djúpur skáldskapur, að
með góðum vinnubrögðum varpar
hver ný sýning á þeim nýju ljósi á
samtlmann.
— Hvernig hafa íslensk leikhús
rœkt skyldur sínar við innlenda leik-
ritun?
G.: Á þeim tuttugu og fimm árum,
sem atvinnuleikhús hefur verið
starfandi á íslandi — frá 1950 —
1975 — komu nítján Islenskir
höfundar fram á sjónarsviðið með
aðeins eitt verk hver. Sjálfsagt hafa
verk þessara höfunda verið misjöfn
að gæðum, cn þó verður að telja
ócðlilegt, að svo margir skuli hafa
hellst úr lestinni eftir að hafa
fengið aðeins eitt tækifæri. Alger
forsenda þess, að höfundar nái
árangri er, að verk þcirra séu sýnd
með eðlilegu millibili. Höfundur
getur að vlsu samið þokkalegt
verk þegar I fyrstu tilraun, en
enginn verður öruggur af fyrstu
smlð sinni. Ef efla á innlenda
leikritun, þarf að fylgja verkum
höfunda betur eftir en gert hefur
verið hingað til.
— I vetur frumsýndi Leikfélag
Þorlákshafnar Sktrn eftir þig og
skömmu síðar sýndi Ungmennafél-
ag reykdæla sama verk. Eru áhuga-
. leikfélögin kannski réttur vettvang-
ur fyrir ný íslensk leikrit?
G.: Réttur vettvangur fyrir ný
Islensk leikrit er vitaskuld atvinnu-
34.TBL. VIKAN lb