Vikan - 12.11.1981, Blaðsíða 18

Texti: Jón Ásgeir Ljósm.: Ragnar Th.
Brandur Stefánsson heldur þarna á teikningu af
því svæði sem hann þekkir svo gjörla. Brandur
teiknaði sjálfur þessa mynd í samræmi við
kenningu sína um Kötluhlaupið 1660.
„Sá hlutur sem mestu gæti bjargað er Höfða-
brekkujökull. Það er norðan hans sem varnar-
garðurinn hefur verið reistur..."
Vatna-B
— Fyrir einum 300 árum lá
sjór hér alveg að fjöllunum
fyrir austan Vík. Þá var byggð
niðri á sandinum bæði við
Hjörleifshöfða og Höfða-
brekku. Það var byggð á
sandinum við Höfðabrekku.
Eftir öllu að dæma hefur Katla
ekki hlaupið yfir sandinn að
neinu ráði, milli Hjörleifshöfða
og Höfðabrekkufjalls.
En svo skeður það í hlaupinu
árið 1660 að það fer svo mjög
vestur að Höfðabrekkufjalli og
um Höfðabrekku, því að þá
var byggð öll niðri. Allar
slægjur á sandinum fyrir
sunnan og austan Höfða-
brekku — hlaupið tók alla
þessa byggð af.
í gosinu 1721 tók af alla
byggðina við Hjörleifshöfða.
Ekki fyrr en þá. Það er sýnilegt
að Katla hefur ekki farið hér
alvarlega vestur á bóginn fyrr
en í þessum tveim gosum, 1660
og 1721. Þá fer hlaupið alla leið
hingað vestur í Vík. Hefði
byggð verið hér, þá hefði sú
byggð ekki verið til frásagnar.
Árið 1755 hljóp Katla stór-
kostlega, alla leið vestur til
Víkur og hefði sett hér allt í kaf
ef einhverjar byggingar hefðu
verið fyrir hendi. Og aftur árið
1823 kom hlaupið alla leið
vestur í Vík en þó ekki stór-
kostlega. En hefði byggð verið
hér á sandinum, sem alls ekki
var í þá daga, þá hefði hún
mjög trúlega farið af. í næsta
gosi, 1860, þá fer hún vestur
með Höfðabrekkufjalli og
vestur í Kerlingardalsá en þó
ekki lengra. Þá kemur hún ekki
neitt vestur til Víkur.
Síðan er það síðasta gosið,
1918, þá kemur hún ekkert
vestur með Höfðabrekkufjalli
og ekkert vestur til Víkur. En
það er af sérstökum ástæðum
sem þetta gerist. Þá fer megin-
hluti hlaupsins austan við
Selfjall og beint á Hjörleifs-
höfða, en mest austan við
Hjörleifshöfða. Flest hlaupin
fyrir þessi áðurtöldu hafa ein-
mitt farið austan við Hjörleifs-
höfða.
Árið 1955 varð vatnshlaup
18 Vikan 46. tbl.