Vikan - 07.11.1985, Blaðsíða 38

list,

þá sem
krydduöu meö
gríni og áttu sumir
hverjir ýmislegt sam-
eiginlegt meö norrænum vísna-
söngvurum, meöal þeirra má
nefna Ríó-tríóið, Árna Johnsen og
suma spretti Savannah, og svo hins
vegar alvarlegri söngvarar sem
sungu mótmælasöngva, náttúru-
óöa og ýmis falleg lög. Kristín
Hver er bestur?
Þótt flestir hafi fallið fyrir þjóð-
lagaæöinu, meðan þaö gekk yfir,
heyröust af og til hjáróma raddir
sem voru eitthvað að agnúast út í
þjóðlagasöngvarana. Bandarísk-
ur háðfugl, sem lék á píanó og var
þar með ótækur í þjóðlagabrans-
ann, þóttist eitt sinn vera fallinn
fyrir þjóðlagaæöinu og sagði við
áheyrendur sína: „Imyndiö ykkur
bara að ég sé að leika hér á 88
strengja gítar. . . (píanóglamur)
... og syngja um frið og bræðralag
Vv_ ,
% \ Imyndiðykkur
\ Árna Johnsen í svörtum
leðurgalla, með kolsvartan
hrafn á öxlinni, gítar í fanginu,
raula lög með einfaldri laglínu við texta
eftir Halldór Laxness. Hrafninn haggast ekki á
meðan hann losar sig við kvöldmatinn og Árni
ekki heldur. Inn trítlar þjóðkunnur maður, þurrk-
ar dritið burt af baki Árna. Þetta er ekki draum-
ur. Þetta er ágústkvöld í Húsafellsskógi og árin
sem liðin eru ekki nógu mörg til að yfir þetta
hafi fyrnst.
En þjóölagatríóin — eins til átta
manna — eru að mestu horfin.
Þau eru ekki lengur það sem
blaktir. Þjóðlagahátíðir og þjóð-
lagasöngflokkar áttu sinn blóma-
tíma á árunum kringum 1970. Þá
sungu menn þjóðlög, stundum
frumsamin, en það gerði ekkert
til, það gátu ekki allir sungið Só ég
eftir sauðunum Og slegið í gegn.
Gítarar, munnhörpur. . .
Eftir á að hyggja finnst manni
að þessir þjóðlagahópar hafi yfir-
leitt verið tveir karlmenn með gít-
ar, sinn hvorum megin við síð-
hærða, skolhærða stúlku sem söng
í hátalara og hristi hringlu, fólk
sem söng um frið og réttlæti, fall-
ega náttúru og fuglasöng. Á sam-
komum þeirra ríkti andrúmsloft
vongleði og vorhugur. Og textarn-
ir fjölluðu oft um baráttu gegn
ranglæti í hverri mynd sem það
fannst. Formið var all-bundið, gít-
ar bar hæst, fiðlur, munnhörpur,
flautur og belgmiklir bassar voru
ókei og önnur hljóðfæri lakari.
Þeir sem spiluðu á píanó voru ekki
einusinni settirá.
Rafmagn á
gömlu hljóðfærin
Þjóðlagahópar þeir sem enn
halda velli hafa yfirleitt gruflaö
mjög í þeirri hefð sem þeir byggja
á. Þeir hafa tileinkað sér margt úr
„alvöru”þjóðlögum landa sinna
eða annarra landa, þekkja hljóð-
færaskipan og laglínur löngu
gleymdra tíma og endurvekja oft
að vissu marki. En á sjöunda ára-
tugnum var minna um þess háttar
nákvæmni, þá fékk sá sem átti gít-
ar og gat (eða gat ekki en reyndi)
raulað umsvifalaust nafnbótina
þjóðlagasöngvari og áðurnefnd
misfjölmenn tríó voru vinsæl.
Nöfn eins og Peter, Paul og Mary
heyra til árdögum þessa tíma, síð-
ar komu stórstjörnur á borð við
Dylan, Savannah-tríóið (sem söng
alvöruþjóðlög í bland), Joan Baez
og Donovan til sögunnar og allir
fengu þjóðlagadelluna.
Auðvitað þróaðist þjóðlagatón-
listin í ýmsar áttir. Bretar fóru að
líta á eldgamla enska, skoska og
írska hefð og fá sér rafmagnsfiðl-
ur í sínar hljómsveitir, mótmæla-
söngvar og alls kyns verkalýðs-
söngvar áttu mjög upp á pallborð-
ið í Bandaríkjunum þar sem Pete
Seeger og Woody gamli Gurthie
voru átrúnaðargoð hinna yngri og
á Islandi má að minnsta kosti
greina tvær stefnur í þjóðlagatón-
Olafsdóttir, Nútímabörn og Fiör-
ildi myndu frekar teljast í þessum
hópi.
Vikivakar,
vísnavinir
Hátindur íslensku þjóðlagahóp-
anna var án efa þegar miklar
þjóðlagahátíðir voru haldnar í
Tónabæ 1970 og 1971. Þá var starf-
andi þjóðlagahópurinn Vikivaki
og naut mikilla vinsælda.
Vera má að Vísnavinir, sem nú
starfa, séu arfur þessa tíma, en sá
tími er liðinn að allir gutli á gítar
og rauli „We shall overcome” eða
„Hopp og hí og hamagangur á
Hóli” þó einstaka sinnum heyrist
raddir í þeim dúr.
og réttlæti.....það er nú annað
en þið gerið, ófétin ykkar! ”
Með og móti
En auðvitað var þetta einmitt
það sem allir sungu um, friður,
bræðralag og réttlæti. Þeir réðust
gegn óréttlæti, stríði og misrétti
með gítar og rödd að vopni, sumir
segja að þeir hafi líka sigrað með
sömu vopnum. Víetnamstríðinu
lauk með velþóknun allra al-
mennilegra þjóðlagaaðdáenda,
svartir fengu aðgang að háskólum
í Alabama með velþóknun sömu
og af og til voru allir vinir. Eða að
minnsta kosti flestir. Það heyrðist
áreiðanlega enginn þjóðlagahópur
syngja: „Við viljum meiri gróða,
38 Vikan 45 tbl.