Vikan - 18.12.1986, Blaðsíða 9

Texti: Björg Árnadóttir, fréttamaður Vikunnar í London
Það voru ógiftar yngismeyjar sem bökuðu ensku jólakökuna fyrr á tímum og i aigerri þögn
var staðið að bakstrinum.
að þeim tíma höfðu þau eingöngu þekkst í
Þýskalandi en Albert var einmitt þýskur.
Að sjálfsögðu má ekki gleyma blessuðunt
jólasveinununr. Sumir vilja halda því frant að
langafi allra jólasveina sé enginn annar en
sjálfur Óðinn, sem ekki þarf að kynna fyrir
lslendingum, en hann átti einmitt að þeysa
yfir vetrarhimininn unt þetta leyti á Sleipni
sínum (sem samkvæmt þessu gæti þá verið
langafi hreindýranna). Á miðöldum varjóla-
sveinninn ölglaður, skeggjaður karl í grænni
skikkju en gegnum aldirnar ber minna og
minna á honunt, þar til rétt fyrir síðustu alda-
mót að heilagur Nikulás hélt innreið sína hér
í Bretlandi, eftir að hafa ferðast frá heima-
landi sínu, Hollandi. til Ameríku og aftur til
baka yfir Atlantshafið og þá var hann orðinn
að karlinum í rauðu fötunum með hvíta
skeggið og gjafapokann á bakinu. Á jólanótt-
ina þeysir hann um landið, treður sér niður
um reykháfa og fyllir sokka breskra barna
með ýmsu góðgæti og smádóti.
Bresku jólahaldi fylgja ýrnsar siðvenjur i
matargerð, sem eru frábrugðnar því sent við
eigurn að venjast. Á flestum breskum heintil-
um er borinn frant kalkún á sjálfan jóladaginn
en gæs er einnig vinsæll jólamatur. Raunar
er hér um innflutt áhrif að ræða, fyrr á tímum
tiðkaðist hvorki að borða kalkún né gæs á
jólununt heldur ofnsteikt nautakjöt, villisvín
eða dádýrakjöt. Hér koma þeir félagarnir
Albert prins og Charles Dickens aftur við
sögu því það var Albert sent flutti þann sið
með sér hingað að hafa gæs í jólamatinn og
með skrifunt sínunt hjálpaði Dickens til að
festa gæsina í sessi sent jólamat. Sá siður að
borða kalkún á jólunt kom hins vegar hingað
frá Anteríku í kringum fyrri heimsstyrjöldina.
Að honum snæddunt er að sjálfsögðu borinn
fram jólabúðingur en hann er jafnómissandi
hér unt slóðir og jólagrauturinn er á Islandi.
Frarn á átjándu öld var hér um að ræða eins
konar plómugraut, hann var búinn til úr
plóntum (að sjálfsögðu). alls kyns kryddi.
ýmsurn vínum, kjötseyði og brauðmylsnu og
var mitt á milli þess að vera grautur og súpa.
Síðar var farið að nota rúsínur í staðinn fyrir
plóntur og plómugrauturinn þróaðist smám
saman í áttina að núverandi jólabúðingi.
Jólabúðingurinn enski er aðallega búinn til
úr þurrkuðunt ávöxtum en einnig er í honum
hveiti. brauðmylsna, fita, púðursykur. ýmiss
konar krydd, malaðar ntöndlur og koníak.
Helst ætti að búa hann til strax í október og
hræra síðan öðru hverju í honunt fram að
jólum. Ekki er sama hvernig það er gert. það
verður að hræra réttsælis ef menn vilja gæfu
og gengi sér til handa. Áður fyrr var venja
að setja silfurpening, silfurfingurbjörg og
hring í búðinginn. Sá eða sú sent peninginn
hreppti varð lánsmanneskja, að fá hringinn
boðaði gott hjónaband en fingurbjörgin gaf
finnanda sínum fyrirheit urn makalausa ævi.
það er að segja piprun. Þegar búðingurinn
er borinn frarn er hellt yfir hann koníaki,
kveikt í og hann borinn fram logandi. Þetta
munu vera leifar frá fornum tímum þegar eld-
ar voru tendraðir sólarguðum til dýrðar en
heiðnir forfeður héldu upp á afmæli sólarinn-
ar á vetrarsólhvörfum.
Og þá er það sjálfjólakakan. Fyrr á tímum
voru það ógiftar yngismeyjar sem hana bök-
uðu úr hveiti, salti og byggi og varð að búa
hana til í algerri þögn. Síðan var henni stung-
ið í ofninn en ofninn var opnaður á miðnætti.
Álti þá andi tilvonandi eiginmanns stúlkunnar
að konta inn í eldhúsið og snúa kökunni.
Kakan var síðan etin á aðfangadagskvöld. I
sumurn sveitum skar stúlkan upphafsstafi sína
í kökuna en væntanlegur eignmaður átti síðan
að birtast og bæta sínum stöfum við hennar.
Að sjálfsögðu hefur kakan breyst eins og
annað, nú er í henni ýmiss konar góðgæti sent
of langt yrði upp að telja hér. Þó má geta
þess að meginuppistaðan í henni eru þurrkað-
ir ávextir og víða fer í hana dágóður slatti
af koníaki. Enda skal hún búin til nokkrum
vikum fyrir jól og vökvuð með koníakinu
með vissu millibili. Utan um hana er síðan
sett þykkt lag af marsipani og þar á ofan flór-
sykursmassi sem á að minna á jólasnjóinn -
en síðan er kakan skreytt með jólasveinum,
jólatrjám, rauðum silkiborðunt og þess háttar.
Ekki er hægt að skilja við hefðbundinn
enskan jólamat án þess að minnast á litlu
kryddbökurnar sem hafðar eru með teinu á
jóladaginn en fyllingin í þeim er ekki ósvipuð
jólabúðingnunt og jólakökunni enda gerð úr
sömu hráefnunt, það er þurrkuðum ávöxtum,
ýmsu kryddi og svo er koníaki auðvitað bætt
út í. Um leið og fyrsti bitinn er tekinn á hverj-
um jólum má maður óska sér, ennfremur er
mönnunt ráðlagt að borða sem mest af kökum
þessum því hver kaka, sem innbyrt er, tryggir
gott heilsufar í heilan mánuð á komandi ári.
Er því best að hafa vaðið fyrir neðan sig og
borða að minnsta kosti tólf slíkar bökur um
hver jól og ættu menn þá að komast klakk-
laust í gegnum komandi ár, heilsufarslega séð.
51. TBL VIKAN 9