Vikan - 18.12.1986, Blaðsíða 23

Ekki leið á löngu áður en þessi lestrarvingull
fékk uppgötvað Landsbókasafnið, og þar hékk ég
og hékk og þóttist gullnámu fundið hafa, og lík-
lega hefur piltur ofan úr Mosfellssveit líka setið
þar löngum og verið að lesa náttúrufræði (þess
tímabils, nú er hún öðruvísi, náttúran samt að
rnestu leyti hin sama) og uppeldisfræði, sem líka
hefur breyst, en börnin nýfædd nákvæmlega eins
og þau voru, mun hafa verið mikið gagn að lestri
þeim?
Ég held nú annars að mig misminni um að ég
hafi dokað þarna lengi við í stólunum, sem eru
sarnir enn og voru þá, en bækur hef ég fengið að
láni heim. Safnverðirnir, sem mér þóttu afargamlir
og voru það víst, voru ekki mjög drumbslegir,
bara svolítið, einn verstur og leyfði ekki ég ávarp-
aði sig, setti upp haus og hann ekki blíðan. Og sá
ég eftir að hafa verið að þessu. Maður þessi var
af næst-tignustu ættum landsins.
Seinna varð Lbs mitt fróðleikssetur. Og einn
sagði: Ég sé eftir að þér skuluð vera hættar að
koma. Þá var ég hætt að koma og átti sjálf nokk-
uð af bókurn. Þegar húsið var byggt þótti Hannesi
Hafstein þörf á að sæist til Esjunnar út um lestrar-
salsgluggana, því sýn sú var álitin hafa rnátt til að
lyfta anda nranns við sitt brjóst. En svo kom víst
Jónas frá Hriflu og byggði fyrir útsýnið, enda vildu
ýmsar gáfaðar frúr skjóta þann mann.
Nerna útsýnið hvarf. Altaf var samt gott að vera
þarna inni og það hlaust af því að gluggarnir sneru
í norður, og skein aldrei sól um glugga svo aldrei
varð of heitt. Lestur og hiti eiga ekki saman eða
svo þykir mér.
Bréf til Þórdísar Jónasdóttur
Rvík 26.-27. des. ’40.
Elskulega frú mín, Þakka þér fyrir bréfið. Ég
hló að því, en það geri ég þegar mér líkar vel.
Þakka þér líka fyrir klútinn, ég ætla að eiga hann
til minningar um þig, þegar við erurn báðar dauð-
ar. Ég hef látið spá í spil fyrir þér. og kom þá í
ljós að þú átt að fara heim til þín áður en langt
líður og áður en þú ert orðin heil heilsu. Það er
ákaflega skemmtilegt að vera hérna heima, og mér
finnst svo langt liðið síðan ég fór frá Vífilsstöðum,
eins og ég hefði aldrei verið þar, og óratími þang-
að til ég á að fara þangað aftur. Ég ætla ekki að
láta höggva mig nærri strax. Ég sit við skrifborðið
mitt, en það er byggt inn í skáp sem Jón Magnús-
son skáld hefur látið smíða handa mér, útvarpið
þegir, en kirkjuklukkan var að slá, og kliðurinn
af strætinu berst upp. Feðgarnir eru friðsamir;
þeir vilja láta mig fara að lesa í eldgamalli bók.
sem er frá Heinabergi í Hornafirði, sá bær er nú
i eyði. Hún er svó skítug sem mest má verða og
var keypt fyrir tvær krónur í vor og heitir Jóhönnu-
raunir. Nú les gamli maðurinn upphátt og er
stirðlæs: Hremmdu mig hjartað í gegnum. Sýn mér
þau undranna undur, en sá litii segir mér til í rétt-
ritun þegar ég er í vafa. Mér þykir leitt að ég skuli
ekki vera vel skrifandi. Það er satt að Þórbergi
hefur oft dottið í hug það sarna sern mér hefur
dottið í hug. Hann hélt einusinni að hann væri
veikur af ónefndum sjúkdómi, en það var þá ekk-
ert, ég hélt líka að ég væri veik af þeirn sama
sjúkdómi, en það voru berklar. Nú er líklega viss-
ara fyrir mig að fara að hátta, því það er svo fram
orðið. Doddi vill að ég spili við sig. Galdurinn við
að láta sér batna þetta sem að okkur er, er sá að
verða aldrei þreyttur, og fara aldrei of hart að
neinu. Kl. 2. Nú fór illa fyrir mér. Ég get ekki
sofnað. Frammi í eldhúsi er mixtura nervina. Hana
verð ég að sækja mér. Ég er sjúk í síðunni og upp-
undir viðbeini. hef sárar og vondar aðkenningar
af ólæknandi sjúkdómi. Ég vil liggja úti undir
stjörnunum og skýjafari loftsins mánuð eftir mán-
uð, ár eftir ár.
Ég vil leiðrétta misskilning sem ég varð vör við
í bréfinu frá þér. Þú kvíðir fyrir því að of mikið
verði talað við þig í öðru lífi, en ég segi þér það
satt, að það verður ekki gert. í öðru lífi er miklu
minna talað en hér, ég tala nú ekki um þar sem
nrenn hinna andlegu sviða hafa náð háum þroska.
Enginn nrun finna þér til foráttu að þú trúðir því
ekki að annað líf væri til, en vegna þess að enginn
fær hrós þar, muntu ekki heldur fá hrós fyrir hina
skynsanrlegu afstöðu þína til þessa máls.
Ég veit að þínu skáldi er bjartur búinn
í bústað himins sælustaður einn.
Og tilvera andaheimsins kvað vera sönnuð.
Svo vil ég benda þcr á þýðingu á kvæði eftir Poe
í Jólalesbók Alþýðublaðsins og vil heyra dóm þinn
um hana.
Ég hef skrifað mörg og löng bréf um andaheiminn,
nákvæmar lýsingar á eðli hans, staðháttum og lifinu
þar. Ég veit ekki hvort þú hefur neinn áhuga fyrir
þessum heimi, annars skyldi ég fræða þig um hann í
löngu máli og skemmtilegu, því þetta er hugðnæmur
og yndislegur heirnur. En nú verð ég að fara að sækja
mér mixturu nervinu og hætta að skrifa, enda þólt
sjúkdómar mínir séu ólæknandi, og þcssvegna þýðing-
arlítið að reyna að hlífa sér við þeim.
Nú fjarar líf þitt út við. ást og harm
í eyðilegri þögn um stundafjöld
og von og gleði bliknar þér í barm
og bráðum rökkvar að þitt hinsta kvöld.
Tíminn er eins og bleikhvítt perluband,
sem bráðum hrekkur sundur eins og fis.
Þú finnur aldrei öska þinna land,
við allri spurn er svarið háð og gys.
Þú vildir lifa. En veistu, hvað er best?
Von þín er tál og óskir þinar hjóm.
Þótt lakist þér að treina dauðans frest,
þú týnist eins og fis í myrkurtóm. 26. des. '40.
Ég setti saman þessar vísur í andvökunni og eiga
þær að vera handa stúlku sem bað mig að yrkja um
sig á jólunum, en ætli henni líki þetta ekki ilia? Hug-
ntyndirnar í vísunum aftan á jólakortinu voru ekki
frá mér, ég sneri þeim lauslega úr þýsku. Stúlkan sem
átti að fá vísurnar er Laufey Þórðardóttir, og máttu
senda henni þær, ef þú álítur rétt að gera það. Guðjón
heldur að henni muni versna ef hún sér þær. En ef
henni versnar. sendi ég henni lækningu. Þú veist ekki
hvað er að mér, en ég skal segja þér það. Það er kulda-
bólga og tuberculosis pulmonis. Ég er liklega cavernös.
Og engin von.
Kær kveðja.
M.E.
Og svo er ég búin að vera grenjandi vond.
Málfríður Einarsdóttir fædd-
ist árið 1899 að Þingnesi í
Bæjarsveit, Borgarfirði. Eftir að
hún iauk prófi frá Kennaraskól-
anum dvaldi hún um tima í
Danmörku. Síðar giftist hún
Guðjóni Eiríkssyni og eignuðust
þau einn son.
Málfríður fékkst alla tíð mik-
ið við skriftir og eitthvað af
ljóðum hennar og ljóðaþýðing-
um birtist á prenti fyrr á árum.
En það var fyrst árið 1977 sem
hennar fyrsta bók, Samastaður
í tilverunni, kom út. Sú bók var
þó skrifuð á sjötta áratugnum
en fékkst þá ekki útgefin. Síðan
komu út bækurnar Úr sálar-
kirnunni, Bréf til Steinunnar og
skáldsögurnar Auðnuleysingi
og Tötrughypja og Tötra í
Glettingi. Sú síðastnefnda kom
út stuttu eftir að höfundur lést,
árið 1983.
Málfríður skildi eftir sig
margs konar skrif og í bókina
Rásir dægranna var að mestu
valið efni frá síðari árum en
einnig er þar að finna dálítið af
eldra efni.
51. TBL VIKAN 23