Vikan - 16.04.1987, Blaðsíða 30

Jón Baldvin Hannibalsson, formaður Alþýðuflokksins,
yfirheyrður af Álflieiði Ingadóttur, Alþýðubandalagi
Notar orðaleppa á tyUídögum
Á einni viku hafði pólitíska landslagið á íslandi
gjörbreyst. SjálfsUeðisflokkurinn var klofinn og
þegar Jón Baldvin Hannibalsson, formaður
Alþýðuflokksins, kynnti kosningastefnuskrá
„sigurlistans": VIÐREISN velferðarríkis, NÝ-
SKÖPUN atvinnulífs - bentu skoðanakannanir
til þess að hann gæti dottið út af þingi. Við slíkar
aðsUeður var erfitt að hemja Jón Baldvin á einni
blaðsíðu í Vikunni. Hér er sýnishom af fyrsUi
hluUi viðtalsins sem snýst um Álþýðuflokkinn og
skilning formannsins á hlutverki hans í íslenskri
pólitík.
En við byijum á þingsætinu: Var Jón Baldvin
einum of bjartsýnn þegar hann settist í þriðja
sætið á lista krata í Reykjavík og hvert yrði hlut-
verk hans sem flokksformanns uUin þings?
Nei. Það er ekki mitt mál hvort ég er inni eða úti
í kosningum. Það er kjósenda að ákveða það.
Ef niðurstaðan verður sú að það starf, sem ég
hef unnið sl. tvö ár við að byggja upp öflugan
jafnaðarmannaflokk, mistekst, verða viðbrögð
mín vafalaust að segja af mér og láta öðrum eft-
ir að reyna betur.
_ Hveiju spáirðu um fylgi Alþýðuflokksins nú?
Ég spái því núna, í aprílbyrjun, að Alþýðuflokk-
urinn muni fara yfir 20% í kosningunum; fesUi sig
í sessi sem næstsUersti flokkur þjóðarinnar og að
bilið milli hans og SjálfsUeðisflokksins verði ekki
ýkja stórt.
Hverjar em skýringar þínar á þeim miklu
sveiflum sent hafa orðið á fylgi Alþýðuflokksins
í gegnum tíðina? Bera þær vott um rótleysi flokks-
ins eða rótleysi kjósenda?
Þeim mislíkar þessi margskipting flokka og vilja
gjaman að við getum brotist út úr viðjum þessti
Ilokkakerfis. Aðalskýringin á velgengni Alþýðu-
flokksins nú er sú að fólk er að fá trú á þvt að
hann geti brotið niður múra úrelts flokkakerfis.
Hann er vísir að hinum nýja, stóra jafnaðar-
mannaflokki: Við erum komnir vel á veg.
Þú hefur hölðað mikið til hægra fylgis - er
það einfalt reikningsdæmi hjá þér að þar sé eink-
um von í fylgi eða byggist það á hugmyndafræði-
legurn skyldleika?
Það er einfalt mál að ég næ ekki rnínu mark-
miði - að skapa hér fjöldahreyfingu jafnaðar-
manna - nema niér takist að minnka tjöldafylgi
SjálfsUeðisflokksins. Að því er varðar hugntynda-
iega samstöðu þá em snertifletir nreð málflutningi
SjálfsUeðisflokksins þegar hann segist vilja meiri
markaðsbúskap og minni ríkisforsjá. Reynslan
kennir okkur hins vegar að SjálfsUeðisflokkurinn
noUtr þessa orðaleppa á tyllidögum en í reynd
nýtir hann pólitíska aðstöðu ríkisvaldsins til að
hygla sérhagsmunum, Ágreiningsefnin em aftur á
sviði félagsmála.
Þegar Þorsteinn Pálsson gaf Alþýðuflokknum
þá einkunn á landsfundinum að hann væri helsti
keppinautur Sjálfstæðisflokksins varstu býsna kát-
ur. En hver er helsti andstæðingur Alþýðuflokks-
ins í íslenskum stjórnmálum?
Hann er að finna í fleiri en einum flokki. í mín-
um huga er heimsmyndin ekki svart-hvit og
óvinamyndin ekki heldur. Ég lít ekki á fólk sem
óvini. En þeir sem hafa gerst varðhundar sérhags-
muna og forréttinda í þessu þjóðfélagi, þeir em
okkar andstæðingar, hvar sem þá er að finna. Þá
er að finna í Framsóknarflokknum ekki síður cn
i Sjálfstæðisflokknum og reyndar í fleiri flokkum.
Ertu að segja að það séu í raun engar andstæð-
ur í íslenskum stjómmálum að það sé sami
rassinn undir öllum að það sé enginn munur á
flokkunum?
Nei. í mínum huga eru andstæðumar þær helst-
ar að Framsóknarflokkurinn og Sjálfstæðisflokk-
urinn em í pólitík til að gæUi þröngra sérhags-
muna. Sérstaða okkar jafnaðamianna í
flokkalitrófmu er aðallega þessi: Ólíkt Framsókn-
ar- og Sjálfstæðisflokki erum við ekki málaliðar
sérhagsmuna; ólíkt Alþýðubandalagi og fleiri
vinstri brotum höfum vð afdráttarlaust hafnað
því sem við köllum úreltar hugmyndir frá liðinni
öld um ríkisforsjá og miðstýringu.
Hver er þín óskaríkisstjóm?
Það er sitt hvað, óskaríkisstjórn eða veruleikinn
sem þú stendur frammi fyrir. Mín óskaríkisstjóm
væri meirihlutastjóm jafnaðarmanna. Næstskásti
kosturinn væri minnihlutastjóm jafnaðannanna
sem semdi bæði til „hægri'‘ og „vinstri" um fram-
kvæmd einstakra málaflokka.
Hvaða flokka myndirðu kjósa þér til sam-
starfs í samsteypustjóm?
í ljósi þess sem iíklegast var hef ég sagt sem
svo: Ef SjálfsUeðisflokkurinn heldur styrkleika á
bilinu 35 40% þá verður hann tieplega sniðgeng-
inn við stjómarmyndun. En þá teldi ég mjög
þýðingannikið að okkur jafnaðannönnum tækist
að koma í veg fyrir að hann héldi ál'ram stjórnar-
samstaifi við Framsóknarflokkinn. Fyrir því eru
alvcg séi'stök rök: Þegar þessir flokkar, sem báðir
eru sérhagsmunaflokkar, ná saman þá leiða þeir
fram í dagsljósið vei’sta sérhagsmunaeðli hvors
um sig. Þá teídi ég mjög æskilegt að Aljrýöullokk-
urinn hefði til þess styrkleika að mynda ríkisstjórn
með Sjálfstæðisflokki, jafnvel með Sjálfstæðis-
flokki og Alþýðubandalagi. Ég hef nefnt aö
munstrin, sem úr væri að velja og vieru illskást.
væru viðreisn eða nýsköpun.
- Nú hafa veður skipast í lofti og jafnvel sést
merki um að tvíhötða Sjálfstæðisflokkur gæti far-
ið langleiðina nteð að ná hreinum meirihluta. Er
það ekki skýr viðvörun til vinstri flokka og krafa
um að þeir bjóði upp á annan valkost en slika
hreinræktaða hægri stjóm?
Kallið um sameiningu vinstii Ilokka er eldra en
við bæði til samans. Ég segi: Aljíýðuflokkutinn
er jafnaðarmannaflokkur íslands. Við getum aldr-
ei sameinað þá sem kenna sig við vinstiið í einum
stórum flokki sem gæti orðið jafnoki eða ofjarl
Sjálfstæðisflokksins, nema á hugmyndagrundvelli
jafnaðarstefnu. Við eigum samleið með tjöldanum
öllu af fólki, t.d. í Alþýðubttndtilíigi, Sjálfstæðis-
flokki og Framsókn. sem er raunverulega sósíal-
demókratar.
Afneitarðu jxim möguleika að efltt hér sam-
sttirt' félagshyggjuflokka og þá meina ég Alþýðu-
flokk, Alþýðubtindtilag og Kvennalista?
Nei, ekki fyrirfram. Ég set bara spurningar-
merki við „félagshyggju" [xssttra flokka. Það sem
vakir fyrir okkur við myndun ríkisstjómar er ttð
ná árangri. í okkar huga er forsenda árangurs sú
að gera uppskurð á ríkisbúskapnum og breyta
efnahagslífinu í átt til meiri markaðsbúskapar.
Ég veit að þaö eru til menn í Alþýðubandalaginu
sem eru mér sammála um jressar leiðir, en þttð
cr Ijóst að það eru mjög öflugir hópar innan Al-
þýðubandalagsins sem visa jxssari leið á bug. Ég
héf því mínar efasemdir um að slík ríkisstjórn nái
árangti ef hún ekki nær samstöðu um leiöirnur.
Telurðu mciri vankanta á því ttö ríkisstjórn
af [tcssu tagi næði sttmkomulagi við þig um leiöir
en Sjálfstæöisllokkurinn?
Ekki endilega, því auðvitað er alltaf hægt, ef
vilji er fyrir hendi, að jal'na ágreiningsmál. Viö
jafnaðannenn höfum mjög ákveðnar og afdráttar-
lausar skoðanir um hinar réttu leiðir í sljórn
efnahagsmála í blönduöu hagkerfi. Og ég hlýt
að spyija: Myndu Kvennalisti og Alþýðubítndalag
fallast á okkar leiðir? Um það hef ég mínar cfa-
semdir. Spurningin er: F.r ekki þttrna um aö ræða
alvarlegan málefnaágreining?
Eg var að spyrja hvort þú teldir hann alvar-
legti á jxssum kanti eða ntilli þín og Sjálfstæöis-
llokksins.
1 fattn er dálitið antiars eðlis og hann er á öörum
málasviðum. Ég gæti trúað því að |taö væii aö
suniu leyti auöveldara aö ná samkotnulagi við
Sjálfstæöisflokkinn um þaö markmiö að draga
úr rikisforsjá og efla markaðshúskap en segi ji;iö
jtó með fyiiivant þ\ \ þaö fer eftir |t\ í hveijir stjórna
Sjálfstæöisllokknum.
30 VIK A N 16. TBL