Vikan - 13.08.1987, Blaðsíða 47

Mynd: Helgi Sigurðsson
traust merkir sama og orðheldni.
Góður trúnaður er gott veganesti
fyrir börnin því hann hjálpar þeim
að ná stjórn á sjálfum sér og skap-
ar jákvæða sjálfsmynd.
Uppalendur verða að glöggva
sig á hvaða hegðun þeir vilja örva
og hvað þeir flokka sem óþekkt.
Eftirleikurinn verður auðveldari
og sparar nöldur og hótanir ef
barninu er gert ljóst hvers er kraf-
ist af því. Þegar það hefur verið
gert er hægt að snúa sér að næsta
skrefi sem er að skipuleggja um-
bun fyrir góða hegðun. Umbunin
verður ævinlega að miðast við ald-
ur og upplag barnanna. Örvunin
virkar best ef hægt er að veita
hana samtímis og barnið hefur
lokið góðu verki. I fyrstu þarf .að
endurtaka hólið nokkuð oft en
bráðlega lærir barnið að gleðjast
yfir vel unnu verki þó hvatningin
glymji ekki stöðugt í eyrunum.
Skammtíma
skammarkrókur
Eitt áhrifaríkasta ráðið til að fá
börn til að leggja af ósiði er
skammarkrókurinn. Hugmyndin
á bak við hann er hvorki að hegna
né þvinga. Þessi einangrun er ekki
eins grimmdarleg og hún lítur út
fyrir að vera. Hún er ætluð sem
mótsögn við uppörvunina og gef-
ur foreldrunum tíma til að ná
tangarhaldi á skapsmununum
þannig að hægt sé að rabba saman
um vandamálin í rólegheitum. Ef
litli óróaseggurinn harðneitar að
fara inn í herbergið sitt verður að
fylgja honum þangað. Ekki skipt-
ir höfuðmáli hvað fer fram þessa
stund sem hann dvelur þar. Ef
hann kvartar og kveinar er best
að láta það sem vind um eyru
þjóta. Aðalmálið er að hann fái
ráðrúm til að vera hann sjálfur.
Þegar tíminn er útrunninn er ekki
vert að gera veður út af því heldur
láta nægja að segja: „Tíminn er
útrunninn." Það skiptir talsverðu
máli að láta ekki undan, jafnvel
þótt foreldrarnir séu utan heima-
vallar.
Það er gott að hafa í huga að
forðast aðstæður sem valda tog-
streitu og leiðindum. Dæmigert
atvik af slíkum toga er þegar
pabbinn fer með tveggja ára son
sinn á völlinn. Sá stutti hefur eng-
an áhuga á leiknum en faðirinn
situr negldur við bekkinn og star-
ir á þvöguna kringum boltann.
Til að fá einhverja skemmtun snýr
stráksi sér við og fer að henda
poppkorni yfir þá sem sitja fyrir
aftan. Faðirinn, sem má ekki
missa af neinu, bregst ókvæða við
og löðrungar soninn fyrir uppá-
tækið. Ef hann hefði hugsað sig
um og reynt að setja sig í spor
þess stutta hefði hann séð að þessi
hegðun var fjarri því að vera
óeðlileg. Hann hefði sjálfur trú-
lega afar takmarkaða ánægju af
að sitja og horfa í bakið á ein-
hverjum risaeðlum. í þau fáu
skipti, sem glufa myndaðist á milli
þeirra, grillti hann í óskiljanlegan
leikinn á vellinum.
Leyfið börnunum að
tjá tilfinningar sínar
Helsta ráð dr. Dodsons til að
aga börn er að kenna þeim að tjá
tilfinningar sínar. Það er frumskil-
yrði að barnið láti líðan sína í ljós
svo aðrir geti sýnt hluttekningu
og tekið þátt í gleði þess og sorg-
um. Ef þetta er ekki hægt hleðst
spennan upp innra með þeim og
getur leitt til þess að börnin verði
lokuð og innhverf. Börnin hafa
oft beyg af eigin tilfinningum. Þau
hræðast þær og fyllast sektar-
kennd þegar þeim mislíkar við þá
sem þau elska mest. Þau reyna
að leyna þessum tilfmningum af
ótta við að foreldrarnir hætti að
elska þau. Börn verða að læra að
ást og reiði eru ekki andstæðar
tilfmningar svo að þau geti tekið
sárindum sem eðlilegum hlut í
mannlegum samskiptum. Tilfinn-
ingar eru til staðar þótt þær komi
ekki fram. Þær gerjast í sálartetr-
inu og geta birst í ákveðnum
líkamseinkennum, svo sem
taugaóstyrk, magaverk, önduna-
rörðugleikum, höfuðverk og
fleiru. Árásargirnd og myrkfælni
eru tilfmningar sem fæstir vilja
leggja rækt við. Engu að síður
má fá útrás fyrir þær með því að
láta börnin kuðla saman koddum,
mála ljótar myndir, dansa stríðs-
dans eða láta brúður og bangsa
skiptaít á fúkyrðum sem brenna
á vörum barnanna. Eftir að hafa
viðurkennt reiði og ótta með þess-
ari útrás er auðveldara fyrir þau
að lifa með þessum geðsveiflum.
Ef til vill finnst einhverjum
skondið að kalla þessi viðhorf í
barnauppeldi agatækni. Svo er þó
alls ekki ef fólk gætir að mismun-
inum milli aga og refsingar og
beinir sjónum sínum að því að
börnin læra það sem fyrir þeim
er haft fremur en af sársauka
hegningarinnar.
33. TBL VI KAN 47