Vikan - 30.05.1940, Blaðsíða 3

VIKAN, nr. 22, 1940
3
Matjurtagarðurinn.
Eftir Stefán E>orsteinsson, garðyrkjukennara.

Garðræktin eykst og eflist með hverju'
ári, sem líður. Uppskera garðávaxta
var á síðastliðnu ári meiri en
nokkru sinni áður og má fyrst og fremst
þakka það óvenju góðu sumri. Ekki meg-
um við nú gera ráð fyrir slíku sumri, enda
bendir þegar til þess, að svo verði ekki.
Þó eigum við Islendingar nú meira undir
matjurtaræktinni komið en nokkru sinni
áður. Þess vegna verður afkoman svo mjög
undir okkur sjálfum komin, því hvernig
við rækjum störf okkar af hendi.
Grænmeti. Með þessari grein birtist tafla
fyrir ræktun grænmetis. Þar er dregið
saman það helzta viðvíkjandi ræktun græn-
metis og miðað við venjuleg skilyrði hér
á landi.
Það hefir ekki lítið að segja, að menn
vandi val afbrigða þeirra matjurtategunda,
er þeir rækta og þekki
kröfur þeirra, t. d. við-
víkjandi jarðvegi, áburði
o. s. frv. Hvað áburðinn
snertir, þá má minna á,
að káljurtirnar eru um
það bil helmingi áburðar-
frekari en flestar aðrar
matjurtir (t. d. rófur og
kartöflur) komast af
með, og kálið vill fyrst
og fremst búfjáráburð,
en aftur á móti rótar-
ávextirnir, gulrófur, gul-
rætur, næpur o. s. frv.,
halda einna mest upp á
tilbúinn áburð. Þó er
æskilegt að matjurtirnar
geti fengið nokkuð af
hvoru fyrir sig, húsdýra-
og tilbúna-áburðinum.
Einmitt um þessar
mundir er sáðtími þeirra
matjurta, sem sáð er til.
Þó þarf að vera búið að
sá gulrótunum fyrir
nokkru síðan. I beztu
landshlutum er þó ekki
of seint að sá þeim ennþá, verði sum-
arið sæmilegt, því að gulræturnar spretta
lengur fram eftir að haustinu en flestar
aðrar matjurtir, en þá ættu menn að láta
fræið liggja í bleyti og síðan við hita og
raka í nokkra sólarhringa, áður en sáð er.
Rauðrófunum er þó ekki vert að sá fyrr
en um mánaðamót maí og júní.
Hvað gróðursetningu kálplantnanna út
á bersvæði viðvíkur, þá er ekki varlegt að
framkvæma hana fyrr en í byrjun næsta
mánaðar. Þangað til verður að leggja
áherzlu á að undirbúa plönturnar vel undir
. gróðursetningu og einkum verður að gæta

-
Gulrót.
þess að smá auka við þær loftið, eftir því
sem tíðarfar og þroski þeirra leyfir, þannig
að þær séu vel hertar, þegar að gróður-
setningu kemur.
að gæta þess að þeir eru mun áburðar-
frekari en þeir, sem eldri eru. Að rista
ofan af og flytja á brott efsta lag jarð-
vegsins, þar sem síðan skal rækta kartöfl-
ur, nær vitanlega engri átt.
Áburður. Um margar áburðartegundir
er að ræða, eins og kunnugt er, svo sem
búfjáráburð, þang og þara, slor o. s. frv.,
auk tilbúna áburðarins. Áburðarþörfin fer
vissulega mjög mikið eftir ræktunarland-
inu, votviðri og tíðarfari yfirleitt o. s. frv.
Það er því mjög erfitt að gefa ákveðnar
tölur viðvíkjandi áburðarmagninu.
Blómkál.
Kartöflur. Kartöflurnar þurfa langan
vaxtartíma, mikla, auðleysta næringu og
hita, svo að þær geti orðið stórar og góð-
ar. Því velur maður kartöflunum það land
til ræktunar, sem hallar hæfilega í sólar-
átt og þann jarðveg, sem er sendinn og
heitur.
Á flatlendi getum við einnig ræktað
kartöflur með góðum árangri, en landið
þarf undir öllum kringumstæðum að vera
vel framræst.
Nýlegir garðar eru undir flestum kring-
umstæðum bezt fallnir til kartöfluræktar,
en sé um alveg nýja garða að ræða, verður
Hvítkál.
Hér skulu þó nefndar nokkrar tölur
fyrir áburðarmagn handa kartöflum:
Búfjáráburður 30—35 kerruhlöss (300
kg.) á 1000 m2.
Garðáburður 60—80 kg. á 1000 m2.
Hér er miðað við fullt áburðarmagn af
hvoru fyrir sig, en æskilegt er að bera á
sinn helminginn af hvoru, búfjáráburðin-
um og garðáburðinum.
Tafla fyrir ræktun grænmetis.
Matjurta- tegundir Afbrigði Sáðtimi Jarðvegur Áburðarmagn á 100'2 annaðhv. garðaáb |húsd.áb. Áburðar- ábætir að sumrinu Gróður- setning á bersvæði Millibil milli 1 raða 'roðum
kg- hlöss Kalksalt- cm. cm.
tivítkál snemm- vaxið seinvaxið Erstling Ditmarsker Jaatun Trönder Seinast i aprfl í gróðurreit Sandbl. mold- arjarðvegur Moldarjarðv. 12 4-5 pétur kg. 4 c c c cö 50 45
Grænkát Hamburger sami sami 10 3-4 3 c 50 40 •
Blómkál Snebold, Erfurter íslenzkar sami sami 10 3-4 3 >> lL. 50 40

Gulrófur Rússneskar Bangholm Gauta Þrándheims Miðjan maí Venjuleg góð garðmold 4-6 2»/2 2 50 20-25
Næpur Snjóboltinn sami Moldarjarðv. 4-5 172-2 2 30 15
Gulrætur Nantes Fyrst i mai Sendinn jarðv. eða mýrarj. 4-6 2 2 15 8
Rauðrófur Egyptizk Seinnihlutan i mai Litið eitt sandbl. 3-5 172-2 Áburðar- vatn 30 20
Hrcðkur Non plus ultra Frá 20. mai Venjulegur góöur jarðvegur 3-5 172-2 sama 10-15 5
Höf.salat Maikönig sami sami 6-8 272 sama 25 15-20
Spínat Victoría sami sami 4-6 2 sama 15 8