Vikan - 09.04.1941, Blaðsíða 4

4
VTKAN, nr. 15, 1941
ið er efnasamband í munnvatninu, sem
breytir kolvetnunum í sykur). Ekki und-
arlegt, þó að sumu öldruðu fólki finnist
kolvetnaauðug fæða þung í maga.
Saga læknavísindanna getur um margar
tilraunir til ynginga, sem allar standa í
einhverju sambandi við kynkirtlana. Fyrir
fimmtíu árum gaf Brown-Sequard sjálf-
um sér inn safa úr kynkirtlum, þegar
hann var sjötugur, en áhrifin voru skamm-
vinn og hann dó. Aðrir frægir ynginga-
læknar eru Steinach, sem með því að loka
fyrir sáðgöngin hugðist að örva starf-
semi kynkirtlanna, og Voronoff, sem með
uppskurði tók burtu kynkirtla úr mönn-
um og setti í staðinn kynkirtla úr öpum.
Allar þessar aðgerðir höfðu í för með sér
yngingu og endurvöktu kynhvatirnar —
en kynkirtlarnir, sem græddir höfðu ver-
ið inn visnuðu og dóu, og áhrifin urðu að-
eins skammvinn. I ljósi nútíma þekkingar
á þessum málum var þess heldur ekki að
vænta, að endurnýjun þessara kyrtla ein
út af fyrir sig gæti lengt lífið, þar sem
svo mörg önnur líffæri eru ómissandi þátt-
ur í því innra jafnvægi, sem við köllum
heilbrigði.
Hver er orsök þess, að vefirnir breytast
með aldrinum?
Dr. Karnes segir, að við líkskoðun á
gömlu fólki, sem dáið hefir úr hjartasjúk-
dómum eða æðakölkun — algengustu
dauðaorsökum eldra fólks — hafi hann
oft fundið bólgur og aðrar skemmdir eftir
gömul meiðsli. Hann slær fram þeirri skoð-
un, að þær breytingar á vefjunum, sem
fylgja ellinni, séu ef til vill, að minnsta
kosti, að sumu leyti afleiðing löngu liðinna
sjúkdóma.
Dr. Gregory Schwartzman, læknir við
Mount Sinai spítalann í New York hefir
uppgötvað, að úrgangsefni þau, sem
bakteríur gefa frá sér út í blóðið, veikja
blóðkornin og valda blóðliframyndunum,
en það er einmitt svipað ástand og blóð-
sjúkdómar, sem einkum ásækja eldra fólk,
orsaka. Þessi uppgötvun hans bendir til
þess, að það sé einmitt bakteríurnar, sem
valdi ellimörkum blóðsins, og undirbúi
þannig jarðveginn fyrir þær vefjabreyt-
ingar, sem fylgja síendurtekinni baráttu
við bakteríurnar.
Mataræðið er eitt af því, sem menn
hafa lengi haft grun um að hefði áhrif á
aldur manna. Prófessor Henry C. Sherman
og dr. Harriet L. Campbell við Columbía-
háskólann, sem gart hafa mataræðistil-
raunir á rottum í tuttugu ár, hefir raun-
verulega tekizt að lengja líf þeirra. Með
því að gefa þeim fæðu, sem var auðug af
A vitamín, riboflavin og calvium, lifðu þær
tíu prósent lengur en rottur af sama stofni,
sem aldar voru á venjulegri fæðu. Prófes-
sor Shermann er sannfærður um, að hið
sama eigi við um mennina, því að efna-
samsetning á næringarvökvum mannsins
og rottunnar sé tiltakanlega lík. Hann trú-
ir því að lengja megi mannsæfina um tíu
prósent með því að hafa fæðuna auðuga
af A vítamín, riboflavin og calcium, en
grænmeti og ávextir eru einmitt auðugir
af þessum efnum (einkum grænir og gul-
ir). Sömuleiðis mjólk (þar með talinn ost-
ur og rjómaís).
Prófessor A. J. Carson við háskólann í
Chicago slær fram þeirri skoðun sinni, að
þáttar þess, sem arfgengi á í langlífi, sé
ef til vill að leita í „hæfni mannsins til að
sigrast á eða laga sig eftir óhagstæðum
kringumstæðum" — eins og til dæmis
bakteríusjúkdómum, mataræði, vinnu og
| Vitið pér pað?
É 1. Hvenær fæddist Jeanne d’Arc og hvar? :
: 2. Hvenær tóku Þjóðverjar Sudetahéruð- I
É in í Tékkóslóvakíu ? I
É 3. Hvaða þrjú lönd í Evrópu hafa stærsta É
E íbúatölu ?
É 4. Hvað heitir höfuðborg Chile? \
| 5. Hver er 2. landkjörinn þingmaður? É
| 6. Hvort er það skröltormurinn eða gler- :
augnaslangan, sem lifir i Ameriku ? É
| 7. Hvað heitir lengsta á í Evrópu? |
: 8. Hvað heitir stærsta eyja Frakka í é
É Evrópu ? É
E 9. Yfir hvaða tímabil er söguöldin ís- É
| lenzka talin ná? É
= 10. Hve margar milljónaborgir eru i Af- =
É ríku ? É
É Sjá svör á bls. 15. :
''iiiiiiiiiiiimiiiiiiiimiiiiH m Mi iii iin ii iiiiniMiiiiiii ii tmiiiiiniiiii 111111111111 iii it>'
öðru því um líku. Ef hægt er að draga úr
skaðlegum áhrifum þessa kringumstæðna,
kann það að hafa áhrif á langlífi ýmsra
manna, jafnvel allra.
Of mikil vinna, ofreynsla og langvinn
andleg áreynsla, krefst allt mikillar orku
og safnar saman úrgangsefnum, sem
íþyngja eðlilegu endurnýjunarstarfi líkam-
ans. Þreyta, ótti og hugarangur eru hættu-
merki, sem náttúran gefur okkur.
Prófessor Pearl komst að þeirri niður-
stöðu, að jafnvægi hugans væri aðalein-
kenni þeirra manna, sem næðu níræðis og
tíræðis aldri. „Flest þetta óvenju langlífa
fólk,“ segir hann, „var rólynt og ekki sít-
unarsamt. Líf þess hafði liðið áfram eins
og lygnt, straumþungt fljót, án fossa eða
flúða. Lengd lífsins stendur venjulega í
beinu hlutfalli við hraða þess — því örara
sem það er, því skemmra verður það.“
Æstar tilfinningar leysa úr læðingi efna-
samböpd, sem fara út í blóðið, örva hjart-
sláttinn, draga saman æðaveggi slagæð-
anna og auka þannig blóðþrýstinginn,
safna blóðinu saman í vissar slagæðar og
auka venjulega lífshraðann. Ef þetta end-
urtekur sig mjög oft, getur það valdið
óbætanlegum skemmdum.
Það væri áfellisdómur á hina marglof-
uðu nútíðarmenningu, ef aðalorsök ellinn-
ar skyldi reynast að vera sá niðurbældi
ótti og þær æstu tilfinningar, sem ásækja
okkur, og sem óneitanlega eru trúir fylgi-
fiskar hennar.
„Gakk þú ekki gírugur til fœðunnar.“
Harmsaga í fjórum páttum.