Vikan - 09.04.1941, Blaðsíða 7

VIKAN, nr. 15, 1941
7
rice Herli
Þegar ég var sextugur, fannst mér að
ég væri óðum að nálgast dauðann.
Hugurinn virtist hafa misst hvatleik
sinn, áhuga fyrir nýjum hugmyndum og
starfslöngun. Ég fann — eða ímyndaði
mér að ég fyndi — greinileg einkenni um
Iíkamlega hrörnun. Það var eins og blæja
hefði lagzt yfir augu mín og skyggði á
litauðgi og fegurð umheimsins.
I dag er ég sjötíu og átta ára. Sú sam-
stilling hugans og líkamans, sem ég nýt í
svo ríkum mæli, hefði mér virzt krafta-
verki næst, þegar ég var sextugur. Nú veit
ég, að þetta byggist aðeins á þeirri ein-
földu, en gullvægu reglu, að ef hugurinn
er ungur, er líkaminn einnig ungur.
Ég kom ekki sjálfur auga á þessi sann-
indi. Mér var kennt það. Og manninum,
sem kenndi mér það, á ég ef til vill það að
þakka, að ég er lifandi enn í dag.
Morgun einn var ég á gangi eftir götu-
slóða uppi í sveit. Handan við akurinn sá
ég snoturt bændabýli. Tíu ára gamall
drengur kom hlaupandi heiman frá bæn-
um um leið og ég gekk fram hjá. Við fór-
um að tala saman og tylltum okkur niður
á bekk, sem stóð undir eplatré.
Á meðan á samtalinu stóð, barst til okk-
ar rödd frá bænum — þrætugjörn og
kvartandi konurödd. Ég leit á drenginn og
hann brosti. „Það er mamma,“ sagði hann.
„Hún er að stæla við afa.“
„Af hverju?“
„Af því að hann langar til að fara inn
í bæinn til að sjá nýja brunabílinn, en
hún segir, að hann muni villast eða það
verði ekið yfir hann, og því sé bezt fyrir
hann að vera kyrr heima. En mig langar
til að fara líka, og ég er viss um, að afi
fer með mig.“
I þessum svifum kom gamli maðurinn
út í dyrnar. Hann var háaldraður, en með
fjörleg, blá augu og kvikur á fæti. Hann
kinkaði kolli til okkar brosandi, og ég
sagði honum, að ég hefði tyllt mér til að
hvíla mig ögn í leyfisleysi.
„Þér megið sitja eins lengi og þér viljið,“
sagði hann. „Þetta er skemmtilegur stað-
ur. Og útsýnið ljómandi fallegt, finnst
yður ekki ? Ég hefði gjaman viljað staldra
við og benda yður á það markverðasta, en
ég er að fara með litla snáðanum inn í bæ,
og við missum af strætisvagninum, ef við
flýtum okkur ekki.“
Ég spurði hann, hvort ég mætti ganga
með þeim að horninu. „Já, gerið svo vel,“
sagði hann, og við gengum af stað.
Ég leit við og sá móður drengsins standa
í dyrunum. Það var þunglyndislegur mæðu-
svipur á andlitinu á henni, og hún hristi
höfuðið vonleysislega. Ég minntist þess,
að ég hafði séð þennan sama svip einhvers
staðar fyrir skömmu síðan. Allt í einu varð
mér ljóst, hvar ég hafði séð hann, — í
speglinum um morguninn á mínu eigin
andliti!
„Veslings konan!“ sagði gamli maður-
inn. „Hún heldur, að bezt sé fyrir mig að
sitja í sólinni eins og gamall asni og hreyfa
mig aldrei. Ef ég færi að ráðum hennar,
mundi ég vera dauður áður en árið væri
liðið!“
Þegar við skildum, bað hann mig að
koma bráðlega aftur að heimsækja sig.
Ég gerði það — ekki einu sinni, heldur
mörgum sinnum, því að ég fann, að ég
hafði fundið, ekki aðeins vin, heldur ráð-
gjafa — og lækni. Hann hafði alltaf átt
heima á þessu litla bændabýli, og „bær-
inn“, sem hann öðru hverju heimsótti, var
ekki nema smáþorp. En fyrir hann var
þetta fábreytta umhverfi heill heimur, af
því að hann þekkti það svo vel. Hann
staldraði við til að tala við fólkið, og spyrja
það um líðan þess og áhyggjur, og tók
þátt í gleði þess og sorgum. Ef hann tók
eftir, að einhver kaupmaðurinn hafði klætt
búðina sína að innan með nýjum þiljum,
staldraði hann við til að óska honum til
hamingju. Ef hann hélt, að hann gæti orð-
ið einhverjum að liði, hjálpað húsmóður
með störf sín eða gert garðinn hennar
fallegri, var hann strax boðinn og búinn.
Það var því ómögulegt að hugsa sér
hann sem gamalmenni. Hann hafði alltaf
haldið anda sínum síungum, og þess vegna
hafði líkami hans að mestu leyti sloppið
við fingraför áranna.
Fyrsta leyndarmál hans var hinn ósigr-
andi áhugi hans fyrir öllu lifandi. Annað
var eins einfalt. Á ferðum sínum til bæj-
arins eða á göngum sínum um nágrennið
hafði hann alltaf litla strákinn með sér.
Hann rauf aldrei tengsli sín við bernskuna.
Ég held, að það hafi verið þessu að
þakka, að hinir fornhebresku patríarkar
urðu svo langlífir. Ættartengslin voru svo
sterk, að það var sama, hvað fjölskyldan
var stór, hún hélt alltaf hópinn. Það voru
alltaf börn í kringum fullorðna fólkið. Og
með augum þeirra gat gamla fólkið séð
Framh. á bls. 15.
í þjónustu œðri máttarvalda
„I þjónustu æðri máttarvalda“,
eftir Leon Denis, er bók um Jóhönnu
frá Arc, eða „mærina frá Orleans“,
eins og hún oft hefir verið nefnd,
enda er það undirtitill bókarinnar.
Bók þessi er skrifuð út frá sjónar-
miðum sálarrannsóknarmanna, en
Leon Denis hafði á hendi forystu
franskra spiritista og var vinsæll
mjög „í Frakklandi fyrir bækur sín-
ar, sem bæði þóttu uppfylla hinar
frönsku kröfur um formfegurð og
voru auk þess þrungnar háleitum,
göfgandi hugsjónum“, enda var höf.
hámenntaður maður og göfugmenni.
Bókin lýsir fyrst æsku Jóhönnu frá
Arc og síðan hinni stuttu en glæsi-
legu baráttu hennar fyrir frelsi föð-
urlands síns, er hún reið í broddi her-
sveitanna á hvítum fáki, í klædd her-
klæðum með fána í hönd. Fylgdi
henni þá slíkur kyngikraftur, að
óvinaherinn fór hvarvetna halloka og
Frakklandi var borgið.
Þá er lýst þeim átakanlega harm-
leik, er hún var svikin í hendur and-
t stæðinga sinna, yfirgefin af þeim, sem áttu
að veita henni liðveizlu og hún hafði áður
bjargað.
En þótt hún væri hrakin og hrjáð á allan
hátt, meðan hún var á valdi andstæðing-
anna, þá tókst þeim aldrei að yfirbuga
sálarþrek hennar og aldrei afneitaði hún
sannfæringu sinni. Á sjálfu bálinu, meðan
logarnir léku um líkama hennar, hélt hún
Jóhanna við konungskrýninguna.
hiklaust fram skoðunum sínum. Hún var
þeim trú allt til dauðans.
Æfilok Jóhönnu frá Arc hafa alltaf ver-
ið talin ein átakanlegasti atburður, sem
um getur í veraldarsögunni, eins og Jó-
hanna frá Arc hefir ætíð sjálf verið talin
einhver einstæðasta persónan, sem sagan
kann deili á. — Séra Jón Auðuns hefir
þýtt bókina, en h.f. Leiftur gefið hana út.