Vikan - 11.09.1941, Blaðsíða 4

4
VTKAN, nr. 37, 1941
semi, sem við hefðum hér eignazt, að af
henni drypi á skömmum tíma viðlíka marg-
ar brýr jafn-góðar, yfir þau vötn landsins,
sem þarfnaðist mest. — Ræða landshöfð-
ingja var skörulega flutt og fór ekki dult,
að honum var gleðiefni að mega afhenda,
alþjóð til afnota, langmesta samgöngu-
mannvirki, sem gert hafði þá verið hér á
landi.
Að lokinni ræðu landshöfðingja var brú-
in opnuð, og hófst þá skrúðganga, vestur
yfir hana. Tryggvi Gunnarsson og lands-
höfðingi gengu í broddi fylkingar og 3—4
samsíða í hverri röð. Tók gangan nokkura
stund. Vestan brúarinnar staðnæmdist
fólkið og ætlaði Helgi að skemmta þar með
hornablæstri, en veðrið meinaði mjög að
svo gæti orðið. f skrúðgöngunni tóku þátt
um 1500 manns, en fullyrt var af þeim,
sem gerzt máttu vita, að utan við hana
hefði staðið full 300 manns, sem mættir
voru á staðnum. Var þessi mannsöfnuður
eflaust hinn mesti, er um margra alda skeið
hafði verið saman kominn í einum hóp hér
á landi utan kaupstaða. Og hefði að sjálf-
sögðu komizt nokkuð á þriðja þúsundið, ef
betra veður hefði verið. En slíkt fjölmenni
sýndi, hversu fögnuður almennings þar um
slóðir var mikill yfir þessu mannvirki; þá
var þó engan veginn auðvelt að sækja
þangað, alls staðar torleiði, vegleysur að
brúnni þeggja vegna og engin önnur farar-
tæki en hesturinn. En hér var f jöldinn að
fagna fyrsta og stærsta sigrinum, sem enn
hafði verið unninn í samgöngumálum
héraðsins.
1 upphafi voru sumir smeykir við, hversu
brúin skalf er gengið var yfir hana; en sú
hræðsla hvarf von bráðara, og menn þyrpt-
ust út á brúna. Ægði þar öllu saman, ríð-
andi mönnum og gangandi, ungum og
gömlum, konum og körlum, lausum hest-
um og klyf jahestum. Hált var á brúnni og
skall laus hestur, en ekkert slys varð, og
reisti hann sig sjálfur. Þegar frá leið nokk-
uð sást maður þeysa brúna endilanga á
harðaskeiði, og tóku fleiri það eftir, kennd-
ir sem ókenndir. Þá voru enn ekki settar
neinar umferðarreglur, en þær komu bráð-
lega og varð þá að ríða klyfjagang og
bannað að sleppa lausum hestum á brúna,
án þess riðið væri eða gengið á undan
þeim.
Þrátt fyrir veðrið reyndu menn að
skemmta sér, og tókst það vonum framar.
Veitingar voru nógar á staðnum, bæði
heima á Selfossi og í tjöldunum hjá Ein-
ari Zoéga. Auk þess reyndi Tryggvi að
hlynna að mönnum eftir föngum í skála
þeim, er hann hafði byggja látið og hafzt
við í á meðan á brúarsmíðinni stóð, og síð-
an hefir borið nafn hans. I Tryggvaskála
var glatt á hjalla, ræður fluttar, sungið og
drukkið fast, eins og raunar víðar, en lítið
um róstur og ryskingar. Stóð gleðskapur-
inn fram á nótt og mátti kalla, að öll þessi
athöfn færi prýðilega fram. Og alls staðar
var talað um Tryggva Gunnarsson; nafn
hans mátti kalla, að væri á hvers manns
vörum. Allir lofuðu hann og dáðu, og marg-
ir fullyrtu, að hefði hans ekki notið við,
mundi dagur og vika hafa liðið þangað til,
að brúin hefði komizt upp. Og það er sann-
leikur, sem standa mun óhaggaður um
aldaraðir. Árnesingar mundu Tryggva
þetta líka við næstu alþingiskosningar. Þá
var hann kosinn fyrri þingmaður sýslunn-
ar og fór með umboð hennar næsta kjör-
tímabil.
Margir héldu heimleiðis um kveldið og
nóttina, en flestir Reykvíkingar biðu næsta
dags. Við Sigfús gátum lítið tekið af mynd-
um vígsludaginn. En næsta morgun náð-
um við góðri mynd af brúnni, sem víða
hefir birzt.
*
Þó að mikill og almennur fögnuður væri
yfir þessum fyrsta stór-sigri í samgöngu-
málum héraðsins, þá fannst þó Rangæing-
um, er brúarmálið höfðu fyrstir upp tekið,
að þeir sæti við skarðan hlut og hefði enn
aðeins hálfum sigri að fagna. Allir þeir,
sem austan Þjórsár bjuggu, nutu ekki
nema hálfra þæginda af brúnni á Ölfusá,
og satt bezt að segja, var samt nóg eftir af
illfærum ám og sundvötnum í Rangár-
valla- og Skaftafellssýslum, þó að brú kæm-
ist á Þjórsá. En eftir því að dæma, hversu
Alþingi hafði snúizt við byggingu Ölfusár-
brúarinnar, og skammtað fé til hennar,
bjuggust víst fæstir við, að brú á Þjórsá
væri svo skammt undan, sem brátt kom á
daginn.
Fjórum mánuðum eftir vígslu Ölfusár-
brúar tilkynnti íslands-ráðgjafinn danski
landshöfðingja, að mannvirkjafræðingur
sá, sem umsjón hefði haft með byggingu
brúarinnar, hefði boðizt til þess að gera
uppdrætti og kostnaðaráætlun um slíka
brú á Þjórsá hjá Þjótanda. Landshöfðingi
féllzt á það, og svo kappsamlega var unnið
að þessum undirbúningi, að stjórnin lagði
brúarmálið fyrir Alþingi 1893, þar sem lagt
var til, að landssjóður legði fram alla f jár-
hæðina, eða 75 þúsund krónur, sem brúar-
kostnaðurinn hafði verið áætlaður (í stað
% við Ölfusárbrú). Og þessi fjárveiting
var samþykkt tafarlaust og lögin staðfest
16. sept., eða hálfum mánuði eftir þing-
lausnir. Með sama kappi var unnið að
byggingu brúarinnar og var henni lokið
síðari hluta júlímánaðar 1895.
Brúarvígslan fór fram sunnudaginn 28.
júlí. Veður var leiðinlegt, en þó margfalt
skárra en þegar Ölfusárbrú var vígð. Um
morguninn rigndi nokkuð austur um
Rangárvallasýslu. Tók að rigna við brúna
sjálfa nokkru áður en vígsluathöfnin hófst
og stóð fram um miðaftan. Múgur og
margmenni safnaðist á brúarstaðinn, og til
þess að allir kæmist á einn stað, var fólki
að austan hleypt vestur yfir brúna þótt
lokuð ætti að vera. Vígsluathöfnin hófst
kl. 4 síðdegis og var þá brúnni lokað á
meðan.
Hannes Hafstein, þáverandi landritari,
var þama mættur fyrir hönd landshöfð-
ingja og hélt hann vígsluræðuna. Ekki var
sá myndarskapur á við þessa vígslu, að
reistur væri ræðustóll; steig Hannes því
upp á tóma sementstunnu, sem stóð á
akkerishleininni vestri, og þaðan flutti
hann ræðu sína. En ræðusnilld og glæsi-
! Vitið pér það?
| 1. Eftir hvem er tekstinn við þýzka þjóð- 1
sönginn (Deutschland, Deutschland |
= iiber alles) ?
| 2. Hvað heitir höll páfans?
: 3. Hvenær var Flugumýrarbrenna ?
= 4. Hvem átti að brenna þar inni?
| 5. Hvaða tvö fræg frönsk skáld voru af I
: negrakyni ? :
| 6. Hvar er líkneskið af Venus frá Milo? |
§ 7. Hvað heita stærstu sprengjuflugvélar, |
E sem framleiddar em í heiminum, og i
| hvar era þær framleiddar?
\ 8. Hvaða keisari réði ríkjum í Rómaveldi, 1
| þegar Kristur fæddist? i
= 9. Hvaða heimskautaland heitir eftir §
þjóðhöfðingja af Habsborgaraættinni ? :
: 10. Hvað heitir hæsti tindur Mont Blanc. I
| Sjá svör á bl3. 15. i
mennsku Hannesar Hafsteins var þann veg
varið, að á sama stóð, hvar og hvenær
hann kvaddi sér hljóðs; honum var einatt
veitt athygli, og svo var einnig í þetta
sinn, þótt ræðustóllinn væri ekki merki-
legri. Orðrétt man ég fátt úr ræðunni, en
flutt var hún af frábærri mælsku, orðkyngi
og skáldlegum tilþrifum. Hann sagði,
meðal annars, að þessar jötunbornu syst-
ur, Þjórsá og Ölfusá, væri eins og glófext-
ar ótemjur, fjörugar og ferðmiklar, er
geistust áfram með flaksandi mökkum,
fnæsandi nösum og háværum jódyn. En nú
hefði loks tekizt að koma við þær beizli með
stöngum úr ensku stáli og stríðum strengj-
um. Og gæti því hvert barn farið ferða
sinna fyrir þeim, hvort heldur væri sumar
eða vetur. Síðari hluti ræðunnar var um
að „klæða landið“, og minnist ég ekki að
hafa heyrt snjallara að orði komizt um það
efni, hvorki fyrr né síðar.
Að ræðulokum var leikið á horn, undir
stjórn Helga Helgasonar, lag hans við
Ölfusárbrúardrápu Hannesar Hafsteins, og
drápan síðan sungin. Þá gengu þau fram
á brúarsporðinn, Hannes Hafstein og
landshöfðingjafrú Elín Stephensen; klippti
frúin með silfurskærum í sundur silkiband,
sem strengt hafði verið milli handriðanna,
og var brúin þar með opnuð. Hófst þá
skrúðganga austur yfir brúna og menn
settir til að sjá um, að hún færi skipu-
lega. Stóð fulla klukkustund á því, að fólk-
ið kæmist yfir og fór talning fram jafn-
hliða. Reyndist mannf jöldinn vera full 2300
manns, flest úr nærsýslunum tveimur en
auk þess eigi allfátt úr Reykjavík og
nokkuð austan úr Mýrdal.
Þegar fólkið sneri til baka vestur yfir,
þyrptist það 1 óskipulögðum hópum út á
brúna og urðu þá einhverjir varir við, að
akkerishleinin, eða sementsstöpullinn, að
austanverðu væri að gefa sig. Greip þá
fjölda fólks hræðsla, en umferðin óðara
stöðvuð, og eftir það stranglega gætt, að
menn þyrptist ekki út á brúna. Enski verk-
fræðingurinn, sem stóð fyrir brúarsmíð-
inni, sagði strax, að þetta kæmi ekki að
sök og auðvelt að gera við það, sem og
reyndist rétt að vera. Brúin hefir nú stað-
ið í 42 ár og orðið þó fyrir einhverjum þeim
mestu jarðskjálftum, sem komið hafa hér
á landi og ekki raskazt. Þúsundir manna,
hesta og alls konar farartækja hafa farið
yfir hana á þessu tímabili, og enn stendur
hún óhögguð, sem betur fer, og á vonandi
eftir að gera um langa stund.
Veitingar voru beggja megin árinnar og
menn skemmtu sér hið bezta við söng,
ræðuhöld og drykkju. Ég tók mynd af
brúnni, en af því að ég hafði ekki hrað-
virkan lokara á myndavélinni, náðist ekki
góð mynd af skrúðgöngunni. — Um kvöld-
ið fóru flestir Reykvíkingar áleiðis heim.
Gistu hér og hvar um Flóann, en einstöku
menn héldu út í Ölfus og gistu þar. Og svo
var haldið heim. Mikill var fögnuður
manna yfir Ölfusárbrúnni, en ekki var
hann minni daginn, sem Þjórsárbrú var
vígð. Það fór ekki dult, daginn þann, að
menn renndu vonglöðum augum til fram-
tíðarinnar um nýja sigra í samgöngumál-
um austursýslnanna. En þó þori ég að full-
yrða, að fáa eða enga þar um slóðir, hafi
órað fyrir því þá, að í náinni framtíð yrði
fleiri stórvötn brúuð austur þar. En nú er
svo komið, að kalla má, að níundu hverja
nótt hafi dropið brú af Ölfusárbrúnni, því
að í fljótheitum telur enginn á fingrum sér
allar þær brýr, sem reistar hafa verið síð-
an. Þann veg hafa þær gengið eftir og
orðið að áhrínsorðum, óskirnar góðu, sem
Magnús landshöfðingi bar fram við vígslu
Ölfusárbrúar.