Vikan - 13.01.1949, Blaðsíða 3

VIKAN, nr. 2, 1949
3
Tore Segelcke Eftir Rannveigu Smith
Oólin skein í heiði, þegar vinkona mín og
^ ég lögðum á stað í bifreið frá Oslo með
Dr. Raabe, eiginmanni frú Tore Segelcke.
Ferðinni var heitið út á landsetur þeirra
hjóna við Bogstavatnið. Vegurinn var
rennisléttur og útsjón fögur á hæðir og
skóga alla leið.
Eftir hálftíma akstur komum við að
heimili hjónanna og húsfreyjan tók á móti
okkur, falleg og sérstaklega aðlaðandi.
Hún leit út eins og ung stúlka, en alls
ekki eins og kona, sem komin er yfir
fertugt og enn síður eins og við hugsum
okkur ,,prímadonnu“ þjóðleikhússins. Allt
viðmót Tore Segelcke er blátt áfram og
elskulegt og ekki eitt einasta augnablik
verður maður var við leikaraskap eða
tilgerð.
Fyrst sátum við niður við Bogsta-
vatnið, þar sem hjónin hafa sér til
skemmtunar að fara á skautum á veturna.
Þar nutum við góðra veitinga meðan við
töluðum um alla heima og geima og frúin
sagði okkur frá leikferli sínum. Síðan
sýndu hjónin okkur húsaþyrpinguna, sem
Dr. Raabe hefur safnað saman um allan
Noreg og víðfræg er orðin. Hjónin hafa
arfleitt norska ríkið að húsunum og inni-
haldi þeirra eftir sinn dag og á þetta að
verða heimili fyrir unga vísindamenn.
Mig langar til að segja ykkur dálítið um
þessi hús áður en ég skýri frá leikferli
frú Segelcke.
Þetta eru 18 hús, sem flutt eru á land-
setrið og endurbyggð af mikilli snilld án
nagla eða sements, þannig að þau líta út
eins og þau hafi staðið þarna síðan þau
voru byggð. Elzta húsið er frá Austurdal
og byggt árið 1280, en það yngsta er frá
árinu 1780. Allir innanstokksmunir hús-
anna samsvara þeim og tímanum, sem þau
voru byggð á. I einu elzta húsinu sá ég
til dæmis „kubbstól“, svokallaðan, nagl-
arnir í honum eru tönnur úr mönnum!
— Eitt húsið er frá Naumudal. Það er ein
stofa með langborði 1 miðju. Borðið er
búið til úr einum planka og er fjögra
til fimm metra langt og einn meter á
breidd. Bekkir eru meðfram borðinu. Öl-
krúsir og trédiskar hanga á veggjunum.
Hlóðir miklar eða eldstæði eru í öðrum
enda stofunnar og standa hlóðirnar dá-
lítið út frá veggnum, en bak við þær er
rúm, einskonar lokrekkja, sem var rúm
gömlu hjónanna á staðnum.
Eitt húsið er eiginlega bara lítill kofi,
en það er með sérstökum hætti, það sem
Norðmenn kalla „Aarestue“, reglulegt
baðhús með eldstæði á miðju gólfi og op
í þakinu, svo reykurinn komist út. Yfir
eldstæðinu liggja hellur, sem verða gló-
andi heitar, þegar búið er að kynda í
tvo kl.tíma og baðendur liggja á. Þeir
hella yfir sig köldu vatni, svo húsið
fyllist af gufu. Frú Segelcke sagði, að
þau hjónin notuðu oft þessa gamaldags
baðstofu sína. — Mörg húsanna eru það
sem Norðmenn kalla ,,stabbur“.
I yngsta húsinu eru tvær stofur niðri
og önnur kölluð höfuðsmannstofan. 1
henni eru „Empire“ húsgögn. Þar eru
ótal norsk glös í djúpbláum lit og mál-
verk frá 18. öld á veggjunum.
Það var gaman að sjá þetta merka
safn og alveg eins og að koma í gamalt,
norskt byggðarlag.
Tore Segelcke og maður hennar búa
þarna allan ársins hring. Þegar þau koma
heim frá vinnu sinni í Oslo á vetrarkvöld-
um og snjór er á jörðu, aka þau eins
langt og bifreiðin kemst, spenna svo á
sig skíðin og ganga á þeim upp síðasta
brattann.
Tore Segelcke er sportkona og fer með
manni sínum á dýraveiðar og yfirleitt
virðast þau hjónin samvalin.
Dr. Raabe sagði mér, að hann sæi
hverja leiksýningu, sem kona sín léki í.
Hann hafði séð hana leika Nóru í Brúðu-
heimili Ibsens 40 sinnum og þegar hann
sá, að við vorum hissa á þessu, sagði hann:
„Þreytist maður kannske á að heyra
symfóníu eftir Beethoven 100 sinnum?“
Við skildum hann, því leikur frú Segelcke
í hlutverki Nóru er sannarlega á við góða
symfóníu.
Þegar nafnið Tore Segelcke er nefnt í
Noregi í dag ljóma andlit Norðmanna og
allir þeir, er séð hafa hana í hlutverki
Nóru, innlendir sem útlendir, ljúka upp
einum munni um, að hún sé bezta Nóra,
sem þeir hafi séð. Ég var svo heppin að
sjá hana í hlutverkinu í sumar, og þótt
ég hafi séð margar Nórur um dagana,
verður mér það ógleymanlegt. Ótal gagn-
rýnendur í mörgum löndum hafa sagt:
hún leikur ekki Nóru, hún er Nóra. Mestu
leikkonur heimsins hafa leikið hlutverkið.
Þegar Brúðuheimilið eftir Ibsen var
leikið í fyrsta sinn á þjóðleikhúsinu í
Oslo, sem þá hét Kristiania, fyrir síðustu
O
Tore Segelcke sem Nóra í Brúouheimilinu.
aldamót, skiptist öll norska þjóðin í tvo
flokka, með því og móti. I þá daga þótti
það óviðeigandi að eiginkona gæfi sig að
öðru en heimili sínu, manni og börnum.
Ibsen kastaði sér í þessu leikriti út í
kvenfrelsisbaráttuna — og því var ekki
vel tekið! Það er sagt, að þegar boðskort
í gildi voru send út í Kristianiu 1 þá daga
hafi staðið á þeim: „Það er farið fram á,
að gestirnir lendi ekki í kappræðum um
Brúðuheimili Ibsens“!
Þegar Tore Segelcke lék Nóru í fyrsta
skipti 13. okt. 1936 var það að margra
dómi einn af stærstu viðburðum í lífi
leiklistarinnar í Noregi. Öllum gagnrýn-
endum bar saman um, að hún í hlutverki
Nóru nái heildinni fullkomlega. Það hefur
alltaf verið erfiðast leikkonum í þessu
hlutverki, að slá brú yfir breytinguna,
sem kemur yfir Nóru, léttlyndu eiginkon-
una, í byrjun leikritsins og kvenréttinda-
konuna, sem hún verður í síðari helm-
ingnum. Því hefur stundum verið haldið
fram, að leikritið sé gamaldags. Konurnar
hafa nú öðlazt kvenréttindin — og hvers-
vegna á þá að leika þetta leikrit, sem
berst fyrir kvenréttindum ? En þeir
gleyma, að leikritið hefur nú sama mann-
lega innra gildi og það alltaf hefur ’naft.
Hjá Tore Segelcke í hlutverki Nóru er
Framhald á bls. 7.
Tore Segelcke með verðlaunahunda Dr. Raabe.
Tore Segelcke á landsetri þeirra hjóna