Vikan - 13.01.1949, Page 7

VIKAN, nr. 2, 1949
7
Tore Segelcke
Framháld'■ af hls. 3.
ekki hægt að finna að nokkrum hlut.
Samhengið er fullkomið. Nóra breytist
ekki allt í einu, það er innri þroskun
konunnar, sem ekki hefur farið fram á
þeim fáu dögum, sem leikritið gerist á,
en er þroskun, sem hefur tekið mörg ár.
Það sem við verðum vör við meðan
leikritið er leikið er það, að Nóra kemst
að raun um, hvernig nú er komið fyrir
henni—og tekur afleiðingunum. Gagnrýn-
endur hafa sagt um leik T. S. í Brúðuheim-
ilinu, að Nóra hafi aldrei verið leikin ham-
ingjusamari, innilegri eða hræddari. Að
síðustu, þegar allt hrynur fyrir henni og
maðurinn bregst henni, þá er eins og hún
stirðni. Áhorfendurnir eru þá orðnir svo
innlifaðir leiknum og samtímis svo gagn-
teknir, að það er eins og þeir fái ákafa
löngun til að hjálpa henni.
Þegar T. S. fékk að leika Nóru var
langur listferill að baki hennar. En þann-
ig hafði ævi hennar verið:
Hún fæddist í Frederikstad í Noregi
23. apríl 1901. Foreldrarnir óskuðu sér
drengs og voru búin að ákveða nafnið
Tore. Þegar svo telpan kom, ákváðu þau,
að halda nafninu, sem þau voru búin að
velja. Anton Rönneberg segir um þetta í
ævisögu T. S., sem kom út í hittiðfyrra,:
„Tore, þetta nafn, sem leikkonan Tore
Segelcke gerði heitara og mýkra en flest
kvennanöfn“.
Faðir hennar hét Georg Lökkeberg, og
var vélstjóri við blaðið í Frederikstad.
Móðirin, Hulda Lökkeberg, hefur verið
framúrskarandi kona. Hún var afskap-
lega dugleg — hún rak gistihús, sem gat
tekið 18 manns og eins kaffihús, auk
þess sem hún hafði heimilið og 4 börn að
annast um. Aldrei hafði hún meir en eina
stúlku til hjálpar. Þegar dæturnar 3
stálpuðustu, hjálpuðu þær til. Það var
móðurinnar mesta gleði, að ala upp 1 börn-
unum ást á fögrum listum. Öll 4 voru
listfeng og bar snemma á því. Sonurinn
Georg Lökkeberg varð síðar þekktur leik-
ari.
T. S. segir, að hún hafi myndað Nóru
í líkingu móður sinnar, en hún var falleg
kona, hagmælt og fékst við að mála.
Hún las kvæði og söng fyrir börnin og
þegar hún uppgötvaði leikhæfileika Tore
lagði hún alla sína krafta í að hjálpa
henni áfram á listbrautinni.
Tore Segelcke var aldrei í neinum vafa
um hvað hún vildi leggja fyrir sig. Hún
vildi verða leikkona og ekkert annað en
leikkona. Móðirin trúði á hana og hjálp-
aði henni. Hún las með henni og hinum
börnunum rit merkra höfunda. Anton
Rönneberg segir í ævisögu T. S. að þessi
sjálfmentaða alþýðukona hafi átt mestan
þátt í að þroska hæfileika dótturinnar.
Frú Lökkeberg settist á skólabekkinn
37 ára gömul. Hún tók ágætt próf af
verzlunarskóla og byrjaði nú á skóverzlun.
Auk þess hafði hún ennþá gistihúsið. Tore
var í skóbúðinni í 2 ár og stundaði nám
hjá móður sinni samtímis.
Nú kom sá tími, að T. S. fann, að hún
varð að byrja á alvarlegu námi ef nokk-
uð átti úr því að verða, að hún yrði leik-
kona. Hún fór á kyikmyndaskóla, en kvik-
myndirnar lágu ekki fyrir henni.
Hún stóð í fyrsta sinn á leiksviðinu í
Frederikstad Sommerteater. Það var allt
viðvaningslegt, en var þó byrjun. Svo fór
hún til Oslo og nú brosti hamingjan við
henni, er hún komst inn á Norska leik-
húsið og fékk föst laun. Gagnrýnendur
voru góðir við hana í blöðunum. 13 ár
var hún við leikhúsið. Þar komst hún
undir áhrif hinnar ágætu frú Agnes
Mowinckel, sem þar var leiðbeinandi, en
íslendingar þekkja hana síðan í sumar, er
hún kom hingað og lék. T. S. segir, að
A. M. hafi hjálpað sér mikið fyrstu árin.
Hún var ströng við hana og heimtaði
mikið af henni, en skildi hana og sýndi
henni móðurlega umhyggju. A. M. lagði
áherzlu á frumleikann, hugmyndaflugið
og tilfinningarnar. „Allt verður að koma
innanfrá. Við viljum engin loddara-
brögð“, sagði hún.
T. S. var ákaflega alvarleg í byrjun.
Hún þroskaðist mikið við ferðalög sín
með leikflokknum um Noreg. Hún komst
að hvað föðurland og þjóð hefur að segja
og sá lærdómur sýndi árangur, þegar hún
síðar meir varð að þola hótanir og skelf-
ingar meðan á hernáminu stóð.
Ást á náttúrunni hefur djúpar rætur
hjá henni. Rönneberg segir, að sú ást
hafi fengið hana til að byggja sumarhús
við Glomma og gefa það foreldrunum. Og
á meðan á stríðinu stóð og hún bjó í
sumarkofanum sínum í Asker, hjálpaði
náttúran henni í raunum hennar.
Það var stórt augnablik fyrir T. S.
þegar Sigurd Bödker, á sínum tíma mest-
ur gagnrýnandi leiklistarinnar í Noregi,
sagði um hana, þá tiltölulega óreynda
leikkonu: „Tore S. getum við reiknað með
í framtíðinni . . .“
Síðasta árið sem hún lék á Norska
leikhúsinu fékk hún stórt hlutverk í
KRAAKA eftir Jens Tvedt. Það var frá
söguöldinni og fékk hún ágæta dóma.
Einn gagnrýnandinn varð svo hrifinn af
henni í hlutverkinu, að hann orkti mörg
kvæði til hennar.
En nú kom allt í einu tækifærið, sem
hún var að bíða eftir. Poul Reumert kom
sem gestur á Det frie Teater í Oslo og
Tore Segelcke lék eiginkonuna í Den
pragtfulde Hanrej á móti honum. Þá
sýndi hún í fyrsta skipti, að hún var
mikil leikkona. Leikritið var gott og gerði
mikla lukku, það var töluvert tvísýnt,
eða eins og Norðmenn segja ,,vovet“.
Reumert lék með afbrigðum vel, en hann
hefur aldrei leikið það hlutverk síðan.
T. S. lék eiginkonuna með hrífandi krafti
og sakleysi, segja gagnrýnendur frá þeim
tíma. Hún sýndi þá í fyrsta sinn hina
óvenjulegu hæfileika sína sem ástríðu-
mikil leikkona. Allir gagnrýnendur voru
á sama máli. Björn Björnsson sagði við
hana: Þér ættuð auðvitað að koma til
okkar, en hann var þá forstjóri þjóðleik-
hússins. Þetta hlutverk lék hún réttum
3 árum eftir að hún byrjaði að leika.
Það varð ekkert af að T. S. færi til
þjóðleikhússins í það skipti. Hún var
búin að taka tilboði frá Den Nationale
Scene í Bergen og þangað fór hún og var
þar í mörg ár. Þar var Halfdan Chr. leið-
beinandi og leikari og hafði hann mikil
áhrif á hana sem leikkonu. Hún hefur alltaf
verið mjög hrifin af að leika með miklum
leikurum eins og Reumert, Halfdan Chr.,
Oddvar og sænska leikaranum Gösta
Ekman. Stjörnuleik hefur hún aldrei
kært sig um, en samleikinn hefur hún
alltaf metið mest. Samleikinn með Gösta
Ekman talar hún t. d. um sem mikinn
viðburð í lífi sínu, en samleikur þeirra er
líka ógleymanlegur öllum sem sáu hann.
I Bergen lék hún ákaflega mörg og
margvísleg hlutverk, m. a. Agnete í
Elverhöj, Solveigu í Pétri Gaut, Opheliu
í Hamlet og Desdemanu í Othello; öll
hlutverkin við mikla aðdáun áhorfenda og
gagnrýnenda.
Nordahl Grieg hafði um þetta leyti
, skrifað leikrit, sem hann kallaði „En ung
Mands Kjærlighed“ og var þetta leikrit
eins og skrifað um og fyrir T. S. Hún lék
Berit. Berit hennar í þessu leikriti var
bæði skáldleg og náttúrleg, „blátt áfram
eins og þjóðvísan og egta eins og sjálft
lífið“, segir einn gagnrýnandinn. Fyrst og
fremst hugsar maður sér N. Grieg sem
skáldið hennar á þessu tímabili, er hún
sérstaklega lék hina hreinhjörtuðu, segir
Rönneberg.
Fyrsta Ibsen-hlutverk T. S. var Regina
í Afturgöngunum. Danska leikkonan Betty
Nansen stjórnaði leiksýningunni og lék
frú Alving, sem var eitthvert bezta hlut-
verk hennar . . . frú S. sagði mér, að það
væri hlutverk, sem sig langaði mikið til
að reyna við . . . Hlutverk Reginu heppn-
aðist vel á pörtum fyrir henni, en ekki
algerlega og Betty Nansen sagði um hana:
annaðhvort er stúlkan geðveik eða hún
er „Geni“! En ætíð síðan hafði B. Nansen
áhuga fyrir þroska T. S. sem leikkonu.
Síðasta hlutverk T. S. í Bergen var
Anne Petersdotter í samnefndu leikriti
eftir Wiers-Jensen. Hún lék vel. en hún
átti eftir að leika hlutverkið síðar í Oslo
og þá af mikilli snilld.
Árið 1927 fékk hún styrk til að fara til
London og París og kynna sér leiklist.
Mest áhrif hafði Parísarferðin á liana.
Þar sá hún Jeanne d’Arc eftir Bernhard
Shaw og fékk mikla löngun til að leika
Jeanne, sem hún og gerði síðar svo skín-
andi vel í Oslo.
Árið 1928 byrjaði T. S. að leika á Þjóð-
leikhúsinu í Oslo og hefur leikið þar síð-
an að undanskildum tveim árum, er hún
Froi.ih. á bls. 14.