Vikan - 31.05.1999, Síða 31

konur og það sem er efst á
innkaupalistanum hjá þeim
eru föt, skartgripir og skór.
Konur eru þó ekki þær einu
sem eiga við þráhyggju-
kennda eyðsluhætti að
stríða; talið er t.d. að karl-
menn séu 2/3 allra spilafíkla.
Ef við berum kaupæði og
alkóhólisma eða geðsjúk-
dóma saman, þá er hætt við
að kaupæði hljómi sem
tómur hégómi og vitleysa.
Raunveruleikinn er hins
vegar sá að kaupæði getur
haft alvarlegar afleiðingar.
Donald W. Black geð-
læknir segir kaupóðar
konur þjást af
skömmustutilfinningu
og að þeim líði mjög
illa: "Þær skilja ekki
hvers vegna þær hafa
ekki stjórn á hegðun
sinni sem veldur þeim
erfiðleikum í hjónabandinu,
gífurlegum skuldum og
stundum gjaldþroti. Það eru
oftar en ekki önnur sálræn
vandamál sem liggja að
baki. Konur með kaupæði
eru oft þjakaðar af kvíða,
þunglyndi, átröskunum eða
fíkniefnamisnotkun. Að
auki skortir þær sjálfstraust.
Það er líkt og þær séu að
reyna að fylla upp í tóma-
rúm eða deyfa sig, svo þær
þurfi ekki að fást við önnur
vandamál eða einmana-
leika."
Arið 1989 var gerð rann-
sókn á mörg hundruð manns
með kaupæði á vegum
Minnesotaháskólans. Rann-
sóknin leiddi í ljós að fólk
naut lítillar ánægju af hlut-
unum sem það keypti. Sum-
Þær
eru
látn-
ar
halda
dag-
bækur
þar
sem
þær skrifa niður allt
sem þær kaupa á
einni viku. "Fólk
áttar sig oft ekki á
hvað það eyðir miklu
fyrr en það skrifar það
niður á blað," segir Black.
"Flestir fá áfall þegar þeir
eru búnir að leggja saman,
meira að segja þeir sem eru
ekki haldnir kaupæði."
Það er ekki síður mikil-
vægt að reyna að komast að
rótum vandans. Konur
þurfa að komast að því
hvaða hvatir liggja að baki
kaupæðinu; hvort t.d. um sé
að ræða hefnd eða reiði. Þá
fyrst er hægt að ráðast gegn
meininu og fást við hinn
raunverulega vanda. Einnig
er nauðsynlegt að skoða
hvers konar aðstæður kalla
fram kaupæðið. Það getur
verið útborgunardagurinn
eða andlegt ástand eins og
leiði, sorg eða pirringur.
Kaupóðar konur þurfa að
læra að forðast þessar að-
stæð.ur og finna nýjar, betri
leiðir til þess að fást við
vandamálin.
ir tóku vörurnar ekki
einu sinni upp úr
pokunum er heim
var komið. Það
virðist því vera
atferlið sjálft,
að vera að
versla, sem
veitir
ánægjuna.
Efst á innkaupalistanuin eru
skór og ýmsir fylgihlutir
góðu og virðast halda
kaupæði að miklu leyti í
skefjum. Þetta eru lyf sem
notuð eru við þunglyndi og
þráhyggju. Þó er almennt
lögð meiri áhersla á með-
ferð án lyfja, þar sem
kaupóðar konur eru gerðar
meðvitaðri um eyðsluhætti
sína og afleiðingar þeirra.
Er hægt að “lækna"
kaupæði?
Það er stutt síðan farið var
að rannsaka kaupæði og líta
á það sem alvarlegt vanda-
mál og enn sem komið er
hefur ekki fundist lausn á
vandanum. Tvær rannsókn-
ir hafa þó sýnt fram á að lyf
sem koma í veg fyrir skort á
serótónínboðefninu lofa
Konurnar
sögðust upplifa valdatilfinn-
ingu meðan kaupæðið stæði
yfir og þeim fyndist þær
mikilvægar manneskjur.
Skápurinn þinn er stútfullur af
skom
er í l
m og töskum,
í botni en þú getur
samt ekki hætt að versla.
Vikan 31