Vikan - 26.09.2000, Blaðsíða 57

Árni Pálsson prófessor
sagði hins vegar að listin væri
svo sem ágæt en hann vildi að
guð gæfi að hann hefði aldrei
kynnst nokkrum listamanni.
En víst er að flestir listamenn
gera sitt besta. Þannig hékk
skilti á píanóbar nokkrum í
Bandaríkjunum svohljóð-
andi: „Skjótið ekki píanóleik-
arann, hann gerir eins og
hann getur.“ Virgil hafði
heldur meiri trú á ástundun
og vinnu og sagði að æfing og
hugsun kynnu að lokum að
skapa margt listaverkið.
Sjálfstraustið í lagl
Sumir hafa mikla trú á eig-
in hæfileikum og Neró stundi
eftir að hann hafði kveikt í
Rómaborg: „Hvílíkan lista-
mann missir heimurinn með
mér.“ Aðrir hafa minni trú á
sjálfum sér og félögum sínum
og Jónas Guðmundsson rit-
höfundur sagði aðspurður um
fyrirhugað listamannaþing að
hann væri ekki viss um að það
yrði gagnslaust en hann von-
aði það. Kjarval var einnig
spurður álits á altaristöflu í
Bakkagerðiskirkju á Borgar-
firði eystra þegar hann dvaldi
þar við að mála og svaraði að
bragði: ..Ramminn ersvo sem
ágætur.“
En hvernig metum við list-
ina? Hippókrates sagði að líf-
ið væri stutt en listin löng og
við yrðum að spyrja okkur
hvernig hægt væri að verð-
leggja hlut sem entist svo
miklu lengur en við sjálf.
Kjarval sagði að listin væri
ómetanleg en viðleitnin borg-
unarverð og Benjamín Con-
stant sagði að listin væri fyrir
listina án nokkurs markmiðs
því sérhvert markmið spilli
henni. Þá hlýtur að vera með-
talið það markmið að lifa af
list sinni sem listafólki verð-
ur tíðrætt um í fjölmiðlum. En
sagt var um Ragnar í Smára
að hann væri fyrsti maður á
Islandi sem gerði sér grein
fyrir því að listamenn þyrftu
að borða eins og annað fólk
enda hefur það löngum vilj-
að brenna við að fátækt, basl
og hálfsvelti listamannsins sé
talið hollt sköpunargáfunni.
En hvernig upplifum við
list? Margir telja að tilfinning-
in sé besti leiðsögumaðurinn
um lönd listarinnar og segja
gjarnan: „Eg hef ekkert vit á
list en veit hvað mér líst á.“
Flaubert benti á að tilfinning
væri ekki allt, listin yrði
einskis virði væri hún ekki
bundin í einhvers konar form.
Shakespeare kallaði eftir
meira efni og minna mál-
skrúði en Einstein taldi fal-
legustu upplifunina vera
dulúðuga. Frá slíkum upplif-
unum sprytti öll sönn list og
öll vísindi.
Og þá erum við komin að
tengslum listarinnar við vís-
indin. Menn hafa löngum
talið að snilligáfa á þessum
tveimur sviðum væri nokkuð
skyld og listamenn gjarnan
vísindamenn. Sennilega eim-
ir þar eftir af viðhorfum end-
urreisnartímans sem taldi að
listin ætti að túlka og nýta sér
framfarir í vísindum og hugs-
un til að skapa og skilja heim-
inn. Listin hefur þó löngum
þótt túlka einstaklingseðlið
meðan vísindin leitast við að
skýra hópsálina. Breskur
biskup flutti umdeilda ræðu
eitt sinn og sagði að summa
hamingjunnar myndi ekki
minnka hætishót þótt lokað
væri öllum rannsóknarstofum
og vísindastofnunum og orku
starfsmanna og sjúklinga
beint að því að finna formúl-
una fyrir hinni glötuðu list að
geta komið sér saman. Það
myndi hins vegar verða til
þess að dæmið gengi upp í
samskiptum manna á milli.
Vafalaust myndu samskiptin
einnig batna við það að menn
hefðu í huga gamlan orðskvið
þess efnis að listin að vera vit-
ur felist í því að vita hvað
maður eigi að leiða hjá sér.
Umburðarlyndið er sem sagt
list sem okkur öllum eru gefn-
ir hæfileikar til að ástunda af
snilld. Hann hefur þó senni-
lega ekki verið sammála því
íslendingurinn sem þáði inn-
blástur frá Jónasi og sagði:
„Landið var fagurt og frítt, en
fólkið bölvað og skítt.“
Vikan
57