Vikan - 16.02.1984, Blaðsíða 51

Guðfinna Eydal
sálfræóingur
gjar
''irðíotu fíkniefnaneyslu. Þ
þeíjY. Þurfa taka mikið miö
börn , nPPvaxtarskilyrðum s«
fíkniefUa VÍÖ Þegar fjnllað er i
aö fvt.ntneyslu °8 reyna aö vin
bvj ftlrf)yggjandi aðgerðum m
tÍÖ1Skvldn°ma lil mÓtS VÍÖ þar
til jj y Qna a annan hátt en hing
ekkUr fff)kast. Fíkniefnaney;
fyrirh 1 °8 veröur ekki einang
lömhiiæriL^ót;t taka Þurfl a fó
. nennar beear bau
bes;zihnnnar þegar Þau Þ
erfiö °- Ymiss konar rótley;
Sfinni/ nppeldisaðstæður i
ieiöa 83 meiri Þátt 1 að fr
endnr framtíðar-fíkniefnan
ein,^,611 flest annað. Ste
kUiri a lngar með sjálfstraus
iifaiJf hafa ekki þörf fyrii
y, u með aðstoö fíkniefna
^Ueini eru mismunar
ieija er misinunandi hvað þj
^estar^K3- skaðv®nleg vímu£
aðviSc.,, °Þir alita áfengisne;
Þjóöir i;tmarki eölilega og mar
Sömenn aÞaðsemeölilegan
Siúhu hinACytÍ róandi iyfja. Þe;
°g sterk-n 1F geta alitið neyslu 1
Þjóöir piri efna skaðlega. Sui
ns og til dæmis í ýms
Asíulöndum og löndum í Suður-
Ameríku, leyfa bæði hassnotkun
og notkun sterkari fíkniefna.
Menn hafa einnig mismunandi
skoðanir á því hvað sé misnotkun
og hvað ekki. Á íslandi er þaö talið
misnotkun að neyta hass og ann-
arra sterkari efna, af því að lög-
gjöf landsins bannar slíka notkun.
Misnotkun getur komið fram í
annarri mynd — læknisfræðilegri
og/eöa sálfræðilegri. Það er þegar
einstaklingur hefur gert sig háðan
ákveðnu efni og getur ekki stöðvaö
notkun sína af sjálfsdáðum. Hann
þarfnast meöhöndlunar og getur
ekki hætt nema aðrir hlutist til og
reyni að stöðva misnotkunina.
Einstaklingar sem sækja í
vímuefni
Erfitt er að segja fyrirfram um
hvaða einstaklingum er hættara
en öðrum við að ánetjast fíkni-
efnum. Það er hins vegar vel stað-
fest, eins og fyrr segir, að allar
aðstæður fólks skipta verulegu
máli varðandi sókn í vímuefni.
Þaö eru bæði raunverulegar
aðstæður — eins og uppeldis-
skilyrði og einnig þær aðstæöur
sem manninum finnst hann vera í
— upplifun mannsins af eigin
aöstæðum.
Oft vita menn ekki af hverju
þeir eru haldnir ákveönum kvíða-
einkennum, líður illa innra meö
sér og eiga erfitt með að slaka á.
Það hugarástand sem fólk kemst í
með að neyta vímuefna heldur
aftur af kvíðaeinkennum og gerir
innri óróleika minni. Þegar frá
líður veröur ásókn í vímuefni
gjarnan meiri og einstaklingur
leitar stöðugt eftir því að kljást við
sín mál í vímuástandi. Það er
svipað með vímuefni eins og til
dæmis áfengi að þol manna gagn-
vart efninu er lítið í byrjun en
eykst síðan stöðugt. Svo getur
farið aö maðurinn þoli mjög stóra
skammta og þurfi sífellt meira til
aö komast í það ástand sem
honum líður vel í. Þegar
einstaklingur er orðinn verulega
háður einhverju fíkniefni þolir
hann ekki að vera lengi án þess.
Líkaminn kallar á efniö og ef hann
fær þaö ekki kemur upp viss
líkamleg vanlíðan. Algeng frá-
hvarfseinkenni, eins og þau eru oft
kölluð, eru eirðarleysi, svefnleysi,
svimi, ógleði og magaverkir.
Þessi fráhvarfseinkenni hverfa ef
maðurinn fær nóg af efninu.
Framtíðarskipulag
fíkniefnamálsins
Það virðist vera nokkuð ljóst að
þegar aukin fíkniefnaneysla er
oröin að veruleika á íslandi þurfi
að taka máliö föstum tökum og
reyna að líta á þaö sem tákn fyrir
flókiö fyrirbæri. Gæta þarf
sérstaklega að því hvernig búið er
að yngstu kynslóðinni og hvernig
má reyna aö vinna varnaðarstarf
með fjölskyldur ungra barna. Það
eru yngstu börnin sem eiga eftir
að verða framtíðar-fíkniefnaneyt-
endumir. Vonandi eiga ráðamenn
eftir að átta sig betur á að fíkni-
efnaneysla er ekki einangrað
fyrirbæri og vinna ber gegn henni
á mörgum sviðum. Þaö hefur tals-
vert skort á slíkan hugsunarhátt
hingaötil.
7. tbl. Vikan 51