Menntamál - 01.06.1939, Side 123

MENNTAMÁL
121
uppeldisins. Fjöldinn tekur það sem sjálfsagðan hlut, er
engrar íhygli þurfi við. En markmið uppeldisins er engan
veginn sjálfsagt, enda er það misjafnt, bæði á ýmsum tím-
um sögunnar og með ýmsum þjóðum og mannflokkum.
„Hin heimspekilega uppeldisfræði fæst aðallega við að
meta gildi uppeldisins. Hún reynir að ákveða uppeldinu tak-
mark, marka þá stefnu, sem taka skuli í uppeldismálum"
(bls. 22). En hin „hagnýta uppeldisfræði“ sýnir leið-
irnar að þessu marki. Og þær eru vandfundnar og vand-
farnar nú á tímum. Menning nútímans gerir uppeldis-
starfiö óendanlega flókiö. Kröfur sérhæfninnar ógna með
því að draga úr almennri menntun. Hvaða möguleikar eru til
einingar og samræmis? Það er hlutverk uppeldisvísindanna,
aö finna sem bezta lausn þessara vandamála. Og höfundur
rekur og gagnrýnir í þessa átt og dregur af þeim ályktanir
sínar.
II.
Dr. Símon er hér brautryðjandi. Fyrstur íslendinga reynir
hann að setja fram heimspekilega uppeldisfræði. Slík til-
raun á við marga erfiðleika að etja. Engan þarf því að
furða, þótt hægt sé benda á einstök atriði, sem æskilegt
væri að höfundur hefði skýrt nánar. En þó að ég leiði at-
hygli að slíku, getur það á engan hátt rýrt verðmæti
bókarinnar.
Öll málafærsla greinarinnar „Uppeldi og uppeldisfræði"
hefði orðið ljósari og traustari, ef höf. hefði gefið ákveðið
svar við spurningunni: Hvað eru uppeldisvísindi? Hvað upp-
eldi er, vitum við úr fyrstu grein bókarinnar. En um síðara
atriðið lætur höfundur sér nægja þá staðhæfingu, að upp-
eldisfræðin sé sjálfstæð vísindagrein. „Uppeldisfræðinni
liggja engin hrein vísindi til grundvallar, sem hún hagnýtir
á sama hátt og tæknin. Hún er sérstök, sjálfstæð fræði-
grein“ (bls. 31). Þessa skoðun hefði þurft að rökstyðja.
Ýmsir vísindamenn neita uppeldisfræðinni um þann rétt,
að nefnast sjálfstæð vísindagrein. Og á einum stað virðist