Bjarmi - 01.12.2002, Blaðsíða 9

Guólaugur A. Jónsson með baenasjal Gyóinga og bikar sem er mikió notaóur í helgihaldi Gyóinga, m.a. á páskahátíðinni.
> mestu leyti órannsökuð og í þessari stuttu
grein verður ekki gerð nein tilraun til að
rekja þá sögu. Vitað er aó Snorri Bergsson
sagnfræðingur er aó vinna aó riti um sögu
íslenskra Gyóinga og bandarísk kona að
nafni Beatrice Bixon, sem nánar verður get-
ið hér að aftan, hefur einnig verið að vióa
að sér efni meó slík áform í huga. Ymislegt
má og lesa um hlustkipti Gyóinga hér á
landi í bókum Þórs Whitehead prófessors
um síðari heimsstyrjöldina. Hér á eftir
hyggst ég hins vegar fara nokkrum orðum
um samfélag Gyðinga hér á landi eins og ég
hef kynnst því á undanförnum árum.
Ekki skráð trúfélag
Mér hefur oft verið boóió á samkomur
Gyðinga hér og ræður þar mestu þaó starf
sem éggegni, þ.e. prófessorsembætti íguó-
fræði og ritskýringu Gamla testamentisins.
Þá hef ég kynnst nokkrum Gyóinganna vel
og eru sumir úr þeirra hópi meóal góðra
vina minna. íslensku Gyóingarnir eru fá-
mennur hópur sem hittist jafnan á helstu
stórhátíðum Gyðinga svo sem páskum
(pesah), nýárshátíóinni (ros hassjanah),
friðþægingardeginum (jóm kippúr), lauf-
skálahátíóinni, púrím-hátíóinni, Ijósahátíó-
inni (hanúkka) eða vígsluhátíðinni, eins og
Nýja testamentið kallar hana. Ekki koma
þeir reglulega saman á sabbatinum, þ.e.
hvíldardeginum en f:alsvert er um það aó
útlendir Gyðingar sem hér eru á ferð hringi
upp í guðfræðideild Háskóla Islands og
spyrja hvort og hvar Gyðingar haldi sabbat-
inn. Oft hefégvísaó þeim á Michael Levin,
vin minn, en um reglulegar sabbatsguðs-
þjónustur hefur ekki verió aó ræóa á Islandi
á síóustu árum. Nora Kornblueh, sem kom
hingaó til lands árið 1980 og lék um skeið
meó sinfóníuhljómsveitinni, hefur tjáð mér
að upp úr 1980 hafi verió algengara að
Gyóingar hér hafi komió saman til helgi-
halds á sabbatinum en þá jafnan í heima-
húsum. Nora hefur löngum síðan verið
meóal virkustu félaga á samkomum Gyó-
inga.
Gyóingar hafa ekki skráó samtök sín sem
trúfélag hér á landi og veldur þar Kklega
mestu hversu fámennir þeir eru en trúlega
skiptir það einnig máli að þeir hafa ekki vilj-
að láta mikió fyrir sér fara. Vaxandi andúó í
garð Gyóinga víóa um heim og ekki síst í
Evrópu í kjölfar aukinna átaka milli Israels-
manna og Þalestínumanna undanfarna
mánuói og ár hefur þarna haft sitt að segja.
Páskahátíóin
Algengur fjöldi á trúarsamkomum íslenskra
Gyðinga eru 30-40 manns. Þátttakendur
leggja sameiginlega mat og drykki á veislu-
boró og samhugur og gleói ríkir jafnan á
þessum hátíðum þar sem aldnir og ungir
eru saman komnir.
Hér ætla ég að fjalla aðeins ítarlegar um
páskahátíðina en aórar af hinum stærri trú-
arhátiða. Þar er minnst eins stærsta og þýð-
ingarmesta atburðarins sem Gamla testa-
mentið greinir frá, þ.e. flótta hinna hebr-
esku þræla úr ánauóinni í Egyptalandi á 13.
öld f.Kr.
A trúarhátíðum íslensku Gyóinganna er
þess jafnan gætt aó börnunum leióist ekki
og séð er til þess að eitthvað höfði sérstak-
lega til þeirra. A páskahátíðinni s.l. vor var
t.d. sýnd teiknimyndin Egypski prinsinn
(The Prince of Egypt) af myndbandi fýrir
yngstu börnin, en hún er sem kunnugt er
frjálsleg túlkun á sögu Móse og atburóum
2. Mósebókar (Exodus). Má í þessari sýn-
ingu fýrir börnin sjá ákveóna útfærslu á því
sem er fastur lióur í páskahaldi Gyðinga,
þ.e. barn er látió spyrja hvers vegna þetta
kvöld sé ólíkt öllum öðrum kvöldum. Hér
var teiknimyndin sem sé látin túlka hið
hefóbundna svar sem felst í því að skýra frá
björguninni úr ánauóinni í Egyptalandi. Og
þessum atburói er lýst þannig að hann
verður nánast eins og raunveruleiki hér og
nú.
9