Bjarmi - 01.12.2002, Blaðsíða 12

(
(
mjög góóar móttökur hér. Annaó var uppi
á teningnum þegar Shimon Peres, utanrík-
isráóherra Israels, kom hingaó til lands
1993 þá neituóu ýmsir forystumenn í ís-
lenskum stjórnmálum á vinstri vængnum
aó snæða meó honum kvöldveró.
Nokkrum mánuóum síðar fékk Peres frió-
I
arverólaun Nóbels.
Michael Levin segir méraó það komi fýr-
ir aó hann verói fyrir óþægindum hér á
landi vegna þess aó hann sé Gyóingur en
þaó heyri til undantekninga. Þaó séu alltaf
einhverjir Islendingar sem spilli fyrir heild-
inni. Kona ein úr samfélagi Gyðinga sagði
vió mig aó víst hefói hún oróió vörvið auk-
ió gyðingahatur og jafnframt hatur á
Bandaríkjamönnum. Hún héldi sig því til
hlés í auknum mæli. Víst er það dapurlegur
vitnisburóur fyrir okkur Islendinga ef vió
látum Gyóinga sem hér búa og hafa á
margvíslegan hátt auógað menningu okkar
á einhvern hátt gjalda þess eóa líóa fyrir
þaó að Islendingar hafa margir hverjir
mjög gagnrýna afstöóu til stjórnvalda í
Israel á síóustu árum í átökum þeim sem
eiga sér staó í Landinu helga. Hefur þeim er
þetta ritaó raunar oft á tíóum svióió mjög
hversu hlutdrægur fréttaflutningur sumra
íslenskra fjölmióla hefur verió af þeim
átökum. Þaó var ekki ætlunin aó rekja sögu
Gyóinga hér á landi í þessari grein en því ,
mióur hefur sú saga aó geyma ýmislegt sem
Islendingar hafa ástæóu til aó skammast
sín fyrir gagnvart Gyóingum.
Gunnlaugur A. Jónsson er prófessor í
gamlatestamentisfrceðum við guðfrœðideild
Háskóla Islands.
1 Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, „Einstæðar
myndir frá fyrstu guðsþjónustu Gyðinga á
Islandi: Þegar Gúttó varð samkunduhús
gyðinga.” DV 12. nóv. 1994, s. 39.
2 Sjá t.d. viðtal við hana f Fréttablaðinu 25.
jan. 2001, s. 12-13 undir fyrirsögninni:
„Ekki gert upp á milli manna (ísrael.”
3 Sjá t.d. athyglisverða ogvel (grundaða
grein Arna Bergmanns í Mbl 2. júní 2002,
s. 36-37: „Gyðingahatur og gagnrýni á Isra-
el.”
4 Abba Eban, Personal Witness, 1993. Sjá
einnig umfjöllun í Reykjavíkurbréfi Mbl 14.
apri'l 2002, s. 32-33.
Gunnlaugur fyrir framan mynd sem táknar boóoróin tíu. Á höfói er hann meó
kollhúfu sem kallast kippah á hebresku eóa jarmulke á jiddísku.
Alizu Kjartansson. Hún hefurverió óhrædd
við aó koma fram í sjónvarpi (ekki síst á
Ómegasjónvarpsstöðinni) og öórum fjöl-
miðlum* 1 2 og tala máli Israels en mörgum
finnst sem Israelsmenn hafi á síðustu árum
ekki mætt sanngirni í umfjöllun fjölmiðla
um átök Israelsmanna og Palestfnu-
manna.3 Hún á rætur sínar í Israel og tók
meðal annars þátt í sex daga stríóinu 1967.
Hún kom fýst til íslands 1968, þá 21 ára aó
aldri, eftir aó hafa lokió 20 mánaóa her-
þjónustu.
Oft kemur þaó í hennar hlut aó útskýra
ýmsar sióvenjur á trúarhátíóunum hér og
þá hefur hún kennt hebresku, m.a. pilti sem
tók bar mitzvah-vígslu fyrir nokkrum árum
en svo nefnist hin gyóinglega ferming. Bar-
mitzvah þýóir annars sonur boóorósins og
þegar stúlkur eiga í hlut nefnist athöfnin
bat-mitzvah eóa dóttir boóorðsins.
Heimsóknir sendiherra Israels
Gyóingar hittast einnig gjarnan í tengslum
vió heimsóknir sendiherra Israels hér á
landi sem er meó búsetu í Noregi. Síóast-
lióió sumar var heimsókn sendiherrans,
sem hefur aðsetur í Osló, tengd kynningu
feróamálsráðs ísraels á Grand Hótel. Fyrir
framan hótelió og áóur en kynning hófst
uróu nokkur mótmæli og voru þau mót-
mæli til marks um vaxandi andúó Islend-
inga á framgöngu ísraels gegn Palestínu-
mönnum. Hefur þessi andúó í vissum til-
fellum birst gangvart Gyóingum hér á landi
og sumir þeirra oróió fyrir óþægindum eins
og á umræddri kynningu þar sem nokkrir úr
hópi þeirra sem ætluóu aó vera meó frió-
samleg mótmæli fyrir utan hótelið réóust til
inngöngu og voru meó háreysti inni í saln-
um þar sem kynningin fór fram. Einn úr
hópnum sló nióur sýningarvél sem þar var f
notkun þó aó vissulega hafi flestir þeirra
sem tóku þátt í mótmælunum staóió vió aó
hafa þau friósamleg. En ekkert varó úr
heimsókn ísraelska sendiherrans á þessa
kynningu vegna mótmælanna og dæmi
voru þess aó fólk sem kom til þessarar
kynningar færi inn bakdyramegin til aó
losna undan aókasti þeirra sem stóóu fýrir
mótmælunum.
Breytt afstaóa Islendinga
Óhætt er aó segja aó breyting hafa oróió á
afstöóu meirihluta íslendinga til Ísraelsríkis
á síðustu árum en löngum var afstaóa ís-
lendinga mjög vinsamleg og er ástæóa til
aó minna á aó afstaóa Islendinga innan
Sameinuóu þjóóanna skipti miklu máli
þegar dró aóatkvæóagreióslu um stofnun
Ísraelsríkis árió 1 948. Kemur þetta fram í
æfisögu Abba Ebans, þáverandi sendiherra
Israels hjá Sameinuðu þjóóunum og síóar
utanríkisráóherra Israels.4 Sjálfur kom
Abba Eban í heimsókn hingaó til lands sem
utanríkisráðherra Israels á sjöunda ára-
tugnum sem og Golda Meir. Áður hafói
David Ben-Gurion, fýrsti forsætisráóherra
Israels, sótt Island heim. Öll fengu þau
12