Heima er bezt - 01.04.1953, Page 6

102
Heima er bezt
Nr. 4
„Kom heitur til míns
„Vorið góða, grænt og hlýtt,
glæðir fjör um dalinn“.
Þannig vilja allir hugsa sér
vorið. — Og þannig er hugsað
um vorið í hríðarbyljum skamm-
degisins og norðanhélju þorra-
dægursins. — Og hvaða sveita-
maður mun ekki skilja náttúru-
skáldið, Guðmund Grímsson, er
hann kveður:
Við vetrarkvíðann átti ég óvæg kynni,
hann að mér stöðugt sótti og lék mig grátt,
og þó fór ekki þrá mín öðru sinni
jafn þreyjulausum flótta í sólarátt.
Þessi heita þrá eftir „nótt-
lausri voraldarveröld“, eftir
gróðri um dal og strönd, bíður
aldrei fjörtjón, þótt með vordög-
um hefjist oft og tíðum erfiðasti
þátturinn í lífi sveitafólksins.
Saga þjóðarinar geymir slíka
baráttu, þegar teflt var um líf
eða dauða á yztu þröm ....
Það er í byrjun júnímánaðar.
Napur norðanvindur næðir um
dalinn. Dauðagrá tún með
anna á sjó og landi komu því til
leiðar, að honum varð ekki aft-
urkomu auðið. Þetta var harm-
saga verferðanna, þegar slíkt
kom fyrir.
Útbúnaður vermanna var oft
lélegur, einkum hvað fatnað
snerti. Enginn af þeim, sem ég
var samferða suður 1894, báru
regnkápu eða aðra hlíf fyrir
regni og slagveðri. Og svo mun
ætíð hafa verið, enda þekktust
þá ekki hlífðarföt, er síðar urðu
kunn og almennt notuð. Ver-
menn voru að vísu yfirleitt
sæmilega til fara, en þeir báru
ekki hlýrri fatnað en almennt
gerðist heima fyrir við skepnu-
hirðingu. Kom því oft fyrir, að
menn voru orðnir gegndrepa
inn að skinni, þegar komið var
að gististað að kvöldi. Varð þá
að taka allan fatnað þeirra og
þurrka á felhellunni og kring-
um hana, í eldhúsinu, um nótt-
ina, svo að gestirnir gætu farið
í hann þurran að morgni. Var
þetta viðbót við annan greiða á
bæjum, sem látinn var vermönn-
um í té.
hjarta, blærinn blíði”
hjarnsköflum á víð og dreif, án
snertingar frá vori og yl, ber
fyrir auga. Hver laut fjallsins er
barmafull af snjó, en á efstu
gnípum leikur sér renningskóf,
nöpur ábending um veldi kuld-
ans og dauðans. Aðeins á hóln-
um kringum fjárhúsin hefur
vorinu auðnazt að nema land,
og um þann skika heyir það nú
tvísýnan leik, við óvættina, er
kembir mjöllina á fjallsbrúninni.
Og því er eigi að neita að vorið
hefur orðið að láta undanrsíga.
Fyrsti fífillinn, er það vakti til
lífsins, liggur nú með visnaða
krónu, hann dó í stórhríðinni í
síðustu viku. Litlu gróðurnálarn-
ar orðnar hvítar í oddinn, norð-
anvindurinn strýkur þær kulda-
krumlu — og boðar frost í nótt.
— Verður sú nótt lokaárásin á
hið litla veldi vorsins? Verður
það horfið af húshólnum á
morgun?
Lagðprúðar kindur með lítil
lömb við hlið sér rása um grátt
túnið á milli snjóskaflanna í leit
að gróðurnál. Það er líkt og þær
skynji,að vorið ætti að vera kom-
ið, og því hljóti græn grös að bíða
á næsta leiti, þær snasa í gráan
svörðinn í ákafri leit sinni, það
er líkt og furða sé í svip þeirra
yfir árangursleysi könnunar
þeirra.
Þær staldra við og jarma út í
víðáttuna, líkt og þær spyrji,
hvað valdi, að vorið komi ekki,
en litlu lömbin nota tækifærið,
er uppgjöf verður á göngu móð-
urinnar, þau totta spenann og
hlýr sopinn yljar fyrir brjósti,
og á eftir, þrátt fyrir norðan-
gjóstinn, bregða þau á léttan
leik, falleg lítil lömb á hvítu
túni.
En mæður þeirra hafa lagt leið
sína yfir einn snjóskaflinn á leið
í úthagann, þar sem grá sinan
bíður, en ef til vill hefur hún
varið litla gróðurnál í faðmi sín-
um, er biði eftir því að uppfylla
vordraum lagðprúðu kindanna.
Lömbin gefa upp leik sinn og
leggja á snjóinn, en kuldinn læs-
ist um litla lambsfætur. .. .
Bóndinn hefur gefið ám sín-
um auga, hann finnur til með
þeim. Hann vissi að þær leituðu
að vori, en fundu eigi. Átti hann
að tapa í stríðinu við valdið er
þeytti mjallstrokunum fram af
hlíðarbrúninni? Hvert heystrá
var uppurið, bæði handa kúm og
kindum og fóðurbætiskaup kom-
in langt fram úr efnalegri getu
hans. Ærnar hans myndu að vísu
standast raunina unz vorið næði
völdum, ef enn ætti þá ekki eftir
að kingja niður snjó, þær voru
í góðum holdum eftir veturinn.
Það var aðalsmerki hins unga
bónda að gera vel við búfé sitt.
— En engu að síður var það sárt
að sjá á eftir þeim út í gróður-
lausan hagann. Honum finnst
eins og hann hafi brugðizt þess-
um vinum sínum, er á hverjum
morgni höfðu heilsað honum
með vingjarnlegu jarmi er hann
opnaði húsdyrnar. í 5 mánuði
höfðu þær dag hvern heilsað
honum þannig, en nú voru þær
á leið út í hlíðina, duldar því að
nú urðu þær að bjarga sér sjálf-
ar. Bóndinn axlar reku, undir
snjónum vaka lækir, viðsjál
hætta fyrir sauðkind, er leitar
gróðurs og skirrist því eigi við að
leggja á snjóinn til að stytta sér
leið í leit sinni. Bóndinn bregður
rekunni, gat myndast í fönnina
og undir kveður lækur við í
þröngu gili.
Inni í fjósinu rymja kýrnar á
básum og jórtra gjöfina frá
morgninum, bíðandi eftir tuggu
kvöldsins. Hvað vita þær um það,
að fjóshlaðan er tóm, og því gjöf
kvöldsins óskömmtuð enn.
Það er ekki af þeim sökum, að
þær hafa látið óþolinmæði í ljós
undanfarna daga, heldur óljós
skynjun um það, að vorið ætti
að vera komið, ekki aðeins á hús-
hólinn, heldur einnig í túnið,
engin og hlíðina, því líta þær
með eftirvæntingu til dyranna
er um er gengið, og það má lesa
úr stórum góðlegum augum
þeirra þá spurningu, hvort nú
eigi að leysa klafann, svo þær
geti brugðið á leik og borið grön
að grænu grasi. En enn bregzt
von þeirra, hurðinni er lokað og
sá sem út gengur, heyrir hringl
í kýrböndum, merki um von-
brigði kúnna, yfir svikinni von
eftir frelsinu og vorinu.
Er á daginn líður vex norðan-