Heima er bezt - 01.04.1953, Page 7

Nr. 4
Heíma er bezt
f
103
SJÁLFSBLEKKING
Smásaga eftir Sigurjón frá Þorgeirsstöðum
gjósturinn og kólgugrár hríðar-
bakki þekur Múlann í norðri.
Hríðarkorn falla til jarðar, og
renningskófið í fjallsbrúninni,
hefur færzt í aukana, og hefur
náð í miðjar hlíðar.... Maður
með vagnhest er á leið út dalinn
— Það er bóndinn í leit að heyi
handa kúnum. — Á næsta bæ
stendur maður við slátt í gráum
sinumó, með sinunni ætlar hann
að drýgja töðustráin, sem eftir
eru. Sú hrollgráa staðreynd, að
öll sveitin er komin í heyþrot,
hvílir sem mara á íbúum henn-
ar, hverjum einasta einstakling.
Það er beðið í þögulli spurn eftir
lokaþættinum. Myndi vorið ná
að koma nógu snemma eða.... ?
Og hver eru launin, sem það
fær fyrir að heyja hina tvísýnu
baráttu, að lokinni vetrarþraut,
í vetrarhörku á vordögum? Jú,
hefur ekki orðinu „búskussi“
verið hent í andlit þess frá öld-
um ljósvakans og þeirri fullyrð-
ingu, að hver sá, sem kemst í
þrot hafi sett á „guð og gadd-
inn“, því skammaryrði er sett
hefur brennimark á margan
góðan bónda. En eiga þeir bænd-
ur slíka nafngift skilið, er þurfa
að hafa nautgripi sína á gjöf í
8 mánuði og sauðfé í 5, að und-
angengnu óþurrkasumri? Ég vil,
að enginn vaxi af slíkum dóm-
um. Bóndinn, sem er á leið út
dalinn í vetrarveðri í júníbyrjun
á ekki skilið þann dómsúrskurð.
Sá sem vill, eða hefur þá dóm-
greind til að bera, að geta lesið
úr stuttum fréttum útvarpsins
frá norðlenzkum byggðarlögum,
hlyti að kinoka sér við því að
taka þátt í slíkum dómum. Hinar
stuttu útvarpsfregnir, eru þó að-
eins fyrirsagnir í sögu bóndans í
Svarfaðardal, Ólafsfirði, Árnes-
hreppi og Langanesi. Sagan sjálf
verður eigi skráð í letur, hvorki
nú né síðar, en á meðan hluti
höfuðstaðarbúa, horfir og hlýðir
heillaður á snilli Holbergs og
Ibsens, er máske norðlenzkur
bóndi í ómjúkum fangbrögðum
við stórhríð á heiðum uppí í leit
að lambfé sínu. Króknað lamb í
snjóskafli gleður eigi augað,
annað liggur þar skammt frá í
dauðastríði, en móðir þess stend-
ur hjá fannbarin. Bóndinn tek-
ur lambið og hylur í örmum sín-
í ofboðslitlum brekkusporði,
sem myndaði ögur í silfurtærum
fjallalæk, óx beinvaxin birki-
hrísla, prúð og limrík. Þarna var
skýlt og friðsælt, skeifumynduð
kvos við fjallsræturnar. Og litli
lækurinn raulaði lágum, við-
felldnum rómi, glettist við
steina, stakk sér kollhnís fram
af klettastöllum, minntist við
birkihrísluna, sem breiddi grein-
ar út yfir vatnsflötinn.
Fram dalinn rann Glanni með
þungum dunum. Hann var sér-
staklega hávær og aðsópsmikill,
þegar vorleysingarvatnið
streymdi ofan af fjöllunum úr
þverdölum og stöðuvötnum, eða
þegar jökulfannirnar bráðnuðu í
hlývindum sumarsins.
Birkihríslan hafði lengi hlerað
óminn af söngvum hans, hlust-
að hugfangin á þróttmikinn
stíganda raddarinnar. Og þá
hún varð svo vaxin að teygja
kollinn upp yfir upsina, sem
lengi skyggði á útsýnið niður í
dalnum, renndi hún oft til hans
augunum, dáði fegurð hans, er
sólin silfraði vatnsflauminn.
Á björtum vordegi komu land-
nemar upp í kvosina við fjalla-
lækinn. Þau sköruðu við rætur
um og hraðar sér til bæjar. Kon-
an býr lambinu hvílubeð við
heita eldavélina. Hún er staðráð-
in í að tefla við dauðann um líf
litla lambsins, en bóndinn hverf-
ur út í hríðina á ný, þetta er að-
eins ein sagan, eða brot úr sögu.
Bóndinn, sem fór út dalinn, er
kominn heim, 3 heybaggar eru á
vagninum, hvítir af mjöll, því él
er skollið á. Það er bjartara yfir
svip bóndans, en áður en hann
fór, þrátt fyrir hríðina. Bagg-
arnir 3 veittu öryggi um stund.
Hann strýkur hlýlega um makka
hestsins er þekkist átlot hans.
Þeir þekkja hvor annan, skilja
hvor annan, og þrá þeirra er
hin sama: „Kom heitur til míns
hjarta, blærinn blíði“.
Sigurjón Jóhannsson
frá Hlíð.
birkihríslunnar, sem var að
skjóta brumhnöppum. Og mold-
in og jurtirnar ilmuðu af gró-
magni.
Ungu hjónin undu þarna hag
sínum vel, — áttu að fagna
miklu barnaláni. Fyrstu dag-
ana eftir að ungarnir skriðu úr
eggjunum, héldu þau sig á lækn-
um, æfðu börnin í sundíþrótt-
inni, kenndu þeim að kafa, veiða
flugu og lirfur. En sumarmorg-
un einn skildi þessi skemmti-
lega fjölskylda eftir slóð, á lækj-
arbakkanum, í dögg næturinn-
ar; hvarf út á straumiðuna í
Glanna.
Birkihríslan var sérstaklega ó-
þreyjufull næstu vikur, útþráin
ólgaði, kveljandi sár og freist-
andi. Sólin bræddi jökulbreiður
inni í auðninni. Straumniður-
inn endurómaði um dalinn. Litli
lækurinn var silfurtær og bros-
andi í sólskininu, glettinn og
gamansamur, iðaði af kátínu og
raulaði mansöngva til birki-
hríslunnar, sendi úða á blöðin
hennar, bað hana að beygja
greinarnar ‘og gefa sér koss.
En hún var annars hugar og
gaf ástarhótum hans engan
gaum.
Svo kom haustið. Blöðin á
birkihríslunni skörtuðu í guð-.
vefjarlitum. í hrímskúr hrundu
þau af greinunum. Nokkur féllu
í lækinn. Hann kyssti fölnuð
laufin; — rómur hans var
þrunginn vetrarkvíða og von-
leysi.
Veturinn var umhleypinga-
samur, lagði semma að, síðan
skiptust á marþíður og frost-
kyljur. Ár og lækir bólgnuðu,
stífluðust af krapa og hlupu í
þykk ísalög. í asahláku um
sumarmálin varð jarðrask í litla
hvamminum við fjallshlíðina.
Jarðvegurinn hafði sprungið í
frostunum, og í umróti leysing-
arinnar féll brekkusporðurinn
niður á ísinn í lækjarfarvegin-
um.
Lækurinn, sem venjulega var
prúður og hæglátur, sprengdi af