Heima er bezt - 01.05.1955, Blaðsíða 28

156
Heima er bezx
Nr. 5
og brátt var komið upp á Vaðla-
heiði. Þá var þoka að færast inn
Eyjafjörð og var all einkennilegt
að horfa á fjörðinn fylltan þoku,
en vera sjálfur umvafinn geisl-
um kvöldsólarinnar. Ekki var
vegurinn niður að austan álitinn
beinn, enda töldum við 10 beygj-
ur. En þrátt fyrir það var stund-
arkorn stanzað í Vaglaskógi, en
síðan haldið í Ljósavatnsskarð,
þar sem þokan tók á móti og
byrgði alla útsýn. í slíku veðri
mundi hráslagalegt að tjalda,
svo að það ráð var tekið að gista
að Laugum, en á leiðinni þang-
að var heilsað upp á Goðafoss og
leizt öllum hann fagur ásýndar,
og fróðlegt væri að vita, hvar
goðin hans Þorgeirs hefðu hafn-
að að lokum.
Á Laugum var gengið til svefns
í íþróttahúsinu, en áður brugðu
allflestir leiðangursmenn sér í
sundlaugina og nestinu var boð-
ið góða nótt.
Morguninn eftir, þann 19. júní,
var enn þokuslæðingur, en hann
hafði engin áhrif á skapið, og
syngjandi var haldið í austurátt.
Á einum stað var stanzað til að
sjá kláf og þótti það gamla far-
artæki nýstárlegt mjög.
Mývatn reyndist á sínum stað
ásamt „Víti“, Héðinshöfða og
Dimmuborgum, þeim einkenni-
legu hraunklettum, þar sem að-
eins sér í heiðbláan himininn og
gott væri að þjálfa ratvísi sína
þar, þ.e.a.s. ef maður yrði ekki
rammvilltur. Skammt frá
Reykjahlíð var snætt; þar kom
fram dálítið rykský, en ekki dró
ský fyrir sólu, eins og stundum
mun ske, enda hálf erfitt í al-
skýjuðu veðri.
Þá var ekið í Námaskarð. Þar
var flest girnilegt til fróðleiks,
að frátalinni lyktinni, sem eng-
an fýsti að kynnast nánar.
Brú hinnar miklu elfu, Jökuls-
ár, var skoðuð og fannst mikið
mannvirki, en lítið var það í
samanburði við Dettifoss; var
hann ógurleg en um leið hríf-
andi sjón, sá mikli risi, er bylt-
ist með þrumugný niður í hyl-
djúpt gljúfrið.
Og erin var ekið nær látlaust,
unz komið var á leiðarenda, í Ás-
byrgi. Jafn sérkennilegur staður
mun vandfundinn, og það er því
líkast, að þarna hafi stigið risa-
hófur og manni dettur í hug,
hvort Óðinn hafi verið hér á
ferð. í skógarrjóðri undir svim-
andi hömrum var stanzað. Var
gengið um og umhverfið fest vel
i minni. Og að síðustu var
snæddur matur.
Úr Ásbyrgi var ekið til Húsa-
vikur og aðeins stanzað. Aftur
var ákveðin gisting að Laugum,
en áður en þangað væri haldið,
var Laxárvirkjunin athuguð, og
mun þá mörgum hafa orðið
hugsað heim, og hefði lampinn
hans Aladdíns verið með, hefðu
Þingeyingar lítið haft af virkj-
uninni að segja úr því.
Á Laugum var slegið upp balli,
er stóð frameftir nóttu, og því
næst sofnað sætt og rótt.
Sunnudaginn 20. júní var
haldið í vesturátt og beina leið
í Vaglaskóg. Var nú skógurinn og
gróðrarstöðin vandlega skoðufí
og væri óskandi, að slíkir staðir
væru víðar en raun er á.
Svo var haldið að Hrafnagili í
Eyjafirði, en þar búa Hjalti og
Zóphónías Jónssynir, áður að
Melstað og Bergsstöðum í Mið-
firði. Þeir fóru með að Grund, og
er forvitninni hafði verið svalað
þar, var aftur haldið að Hrafna-
gili, og þar biðu á borðum mikl-
ar góðgerðir.
Á Akureyri var stanzað og lit-
ast um. Er höfuðborg Norður-
lands hreinn og fagur bær eftir
því er séð verður við stutta
heimsókn.
Þótt áliðið væri og heim ætti
að ná, var samt farið að Glaum-
bæ í Skagafirði og byggðasafnið
skoðað. Var þar hægt að sjá
marga sjaldséða gripi, en því
miður var tími heldur naumur
til nákvæmrar skoðunar.
Hér var síðasti áfanginn og
nálguðumst við heimabyggðir
óðum, og fór þá suma að syfja.
Og smátt og smátt fækkaði í
bílnum; hélt hver til síns heima
og lögðust til svefns í endur-
minningu um ánægjulega ferð.
U.
Andlegt frelsi
Um fátt er meira rætt í blöð-
um og bókum en andlegt frelsi,
en þó skortir mjög á að það sé
virt, jafnvel líka í þeim lönd-
um, sem státa mest af lýðræði
sínu. Rússastjórn var á keisara-
tímunum, sem og síðar, mjög
þröngsýn í þessum efnum, og
voru mestu rithöfundar þjóðar-
innar ofsóttir fyrir skoðanir
sínar. Einn hinn frægasti rit-
höfundur heimsins, Leo Tolstoj,
átti í stöðugri baráttu við rit-
skoðun stjórnarinnar. Segir
dóttir hans margar sögur af því
í nýútkominni bók um föður
sinn. Árið 1887 gerði lögreglan
húsrannsókn hjá einum af
fylgismönnum Tolstojs og fann
hjá honum háðgrein eftir Tolstoj
um Nikulás keisara I. Vinur
Tolstojs var þegar tekinn fastur,
en þegar átti að rannsaka mál
hans, komst innanríkisráðherr-
ann að þeirri niðurstöðu, að ef
farið væri að hefja málssókn
gegn Tolstoj, myndi það hafa
mjög illar afleiðingar. Stakk
hann 1 stað þess upp á því við
Dolgorukov, aðalstjórnandann í
Moskvu og nágrannahéruðun-
um, að hann byði Tolstoj heim
til sín og reyndi að fá hann til
þess að eyðileggja grein þessa og
lofa því, að skrifa ekki meira í
sama dúr. Einnig skyldi hann
gefa skáldinu alvarlega, en vin-
samlega aðvörun. Keisarinn
lagði sjálfur samþykki sitt á
þessa aðferð, til þess að múl-
binda skáldið.
En þeir, sem þekktu Tolstoj,
gátu sagt fyrirfram, hvert svar
hans myndi verða. Hann skrif-
aði ritara Dolgorukovs og skýrði
honum frá því, að hann yrði að
afþakka „af eigin frjálsum
vilja boð þetta, eða að hefja
umræður um ritverk mín og
svara spurningum viðvíkjandi
þeim ...... því að slíkt væri
sama og afskipti af skoðunum
mínum“. Dolgorukov komst þá
að þeirri niðurstöðu, að bezt væri
að láta málið falla niður. „Sér-
hver afskipti af Tolstoj greifa“,
skrifaði hann, „myndu gera
hann að píslarvotti, og verða til
Framh. á bls. 157