Heima er bezt - 01.11.1958, Side 20

— — Bóndinn í Hjörleifshöfða var Ólafur Ólafsson.
En kona hans var Sigríður Jónsdóttir. Þau höfðu gifzt
í Skálholti. Ekki verður með vissu vitað, hvað urn þau
varð eftir að hlaupið hafði tekið af bæ þeirra og svo að
segja eigur þeirra allar. En í Bólhraun fluttust þau árið
1738, þegar Bjarni sýslumaður Nikulásson fluttist þaðan.
Og þar eru þau árin 1744—1747. Síðan fluttu þau sig
austur á Síðu eða í Fljótshverfi. Og þar hefur Ólafur
dáið. Dáinn er hann 1755, því að þá er Sigríður orðin
ekkja og býr þar á Kálfafellshjáleigu með börnum sín-
um, Jóni, Páli og Valgerði. Drengurinn, sem Sigríður
flýði með undan hlaupinu, hét Benedikt.
Fór nú Höfðinn í eyði í 31 ár. Enda var þar nú ekki
orðið um auðugan garð að gresja, þar sem öll hús jarð-
arinnar ásamt túni, engjum og mestöllu beitarlandi og
öðrum mannvirkjum, hafði sópazt burt á fáeinum
klukkustundum.
En einmitt um þetta leyti eða litlu fyrr er fýllinn að
nema land í MýrdalsfjölÍum og þá einnig í Hjörleifs-
höfða, Mun hann því hafa átt drýgstan þáttinn í því,
að Höfðinn byggðist aftur. Fýllinn gaf Höfðabóndan-
um ótrúlega miklar tekjur. Mergð hans varð brátt svo
mikil, að numið mun hafa allt að sex þúsund fýlungum
árlega, eftir að varpið var komið í mestan blóma. Hafa
það verið allt að 60 hestburðum. A4á af því sjá, hvað
hér var um geysimikið búsíiag að ræða. Enda mátti sja
lestir, klyfjaðar fýl, halda frá Hjörleifshöfða til austurs
og vesturs, um 18. sumarhelgina, sem jafnan var kölluð
fýlahelgi í Mýrdal, og svo er að vísu enn, þótt fýlatekja
sé þar ekki teljandi lengur. \"ar þá mikið við að vera i
Hjörleifshöfða, en allt fór þar fram með hinni mestu
reglu og eftir föstum reglum, sem þeir Höfðamenn
höfðu myndað sér og reynslan hafði kennt þeim að
vissast væri að breyta ekki mikið út af, ef allt átti vel
að fara. Svona var það í tíð Markúsar Loftssonar og
þeirra, sem eftir hann komu.
Að vísu varð að fá allmikinn vinnukraft að um fýla-
tímann, en sú vinna var öll borguð með fýl, og auk
þess sem heimilið var alltaf vel birgt, var alltaf mikið
selt. 0<í bætti það mikið upp hvað heyskapurinn var
lítill, enda alltaf mikið gefið með fóðrum og hey kevpt
fvrir fýl. Þetta allt. samfara stakri ráðdeild og reglusemi
á öllum sviðum, varð til þess, að afkoma Höfðabænda
varð með því bezta, sem gerðist í þeirri sveit, svo lengi
sem sögur fara af.
Árið 1752, eða 31 ári eftir að hlaupið tók af bæinn
neðan undir Höfðanum, settist þar að maður, Þorvald-
ur Steinsson að nafni. Byggði hann bæinn uppi á fjall-
inu, þar sem hann stóð þar til fyrir fáum árum, að
bvggð lagðist þar niður. Er nú lítið vitað um Höfða-
bændur fyrr en Eoftur Guðmundsson og Þórdís Mark-
úsdóttir flytjast þangað frá Holti í Mýrdal árið 1831.
Yoru þau foreldrar Markúsar Loftssonar, sem nafn-
kunnastur hefur orðið Höfðabænda síðan Hjörleif
Hróðmarsson leið.
Loftur og Þórdís bjuggu í Hjörleifshöfða til ársins
1856. En það ár virðist Loftur hafa dáið, því að þá er
Markús byrjaður búskap í tvíbýli við móður sína. Bú-
stýra hans er þá Þórunn Erlendsdóttir. En árið 1860
kvæntist Markús Guðrúnu Gunnarsdóttur frá Görðum
í Reynishverfi. Sambúð þeirra varð ekki löng, því að
hún lézt á þriðja hjúskaparári þeirra, 1863. Þau eignuð-
ust einn son, Skúla að nafni. Hann kvæntist en átti ekki
afkomendur. Elann var mikill bókamaður, víðlesinn og
vel greindur. Hann gaf út aðra útgáfu af Eldritum
Markúsar föður síns, allmikið aukna. Hann er ekki fyrir
löngu dáinn.
Árið eftir, 1864, kvæntist Markús Málfríði Andrés-
dóttur frá Hellum. Þau eignuðust þrjú börn, Guðrúnu,
Pál og Guðjón. Þau Guðrún og Páll giftust bæði og
eignuðust afkomendur, en Guðjón kvæntist ekki og átti
ekki börn. Hann dó á bezta aldri.
Málfríður dó 1882. En 1888 kvæntist Markús í þriðja
sinn Áslaugu Skæringsdóttur frá Skarðshlíð undir Eyja-
fjöllum. Var Markús þá 60 ára gamall en Áslaug 26.
Þau eignuðust þrjú börn. Eitt dó nýfætt, en tveir synir
þeirra eru enn á lífi, báðir kvæntir og eiga afkomendur,
Skæringur, Ijósmyndasmiður í Reykjavík, og Kjartan
Leifur, bóndi og búfræðingur í Suður-Hvammi í Mýr-
dal. Markús dó 20. nóvember 1906, 78 ára gamall.
Áslaug, ekkja Markúsar, giftist aftur 1908 Hallgrími
Bjarnasyni frá Kerlingardal, er þá tók við búsforráðum
í Hjörleifshöfða. Bjuggu þau í Hjörleifshöfða til ársins
1919, að þau fluttust alfarin þaðan að Suður-Hvammi,
og hafa þeir stjúpfeðgar búið þar síðan, fyrst Áslaug og
Hallgrímur, og er Hallgrímur enn á lífi á 90. aldursári,
en Áslaug er dáin fyrir allmörgum árum. Hallgrímur
dvelst nú hjá Kjartani stjúpsyni sínum og Ástu konu
hans.
Frctmhald.
ÚR ÝMSUM ÁTTUM
ÁBURÐUR ÚR ÚRGANGI
Á hverju vori eigum vér í erfiðleikum með að hreinsa
rusl úr görðum vorum. Gamalt lauf, sinu og plöntuleif-
ar. Venjulega er úrræðið að brenna þetta rusl eða flytja
það á öskuhaugana. Annars er hægt að gera hinn bezta
áburð úr þessu. Amerískur garðvrkjufræðingur hefur
gefið svohljóðandi formála fyrir tilbúningi áburðar úr
slíku rusli: Gerið um 20 cm þykkt lag af laufi og rusli
og þjappið því vel saman, dreifið yfir það 2—3 kaffi-
bollum af venjulegum tilbúnum áburði og Vz—% bolla
af kalki. Bleytið vel í þessu og leggið 2—3 cm þykkt
moldarlag ofan á. Síðan er þetta endurtekið meðan
ruslið endist; látið hauginn þó ekki verða meira en 1.5
m á hæð. Þegar ruslið er fúnað, er þetta hinn ágætasti
garðaáburður, einkum til að leggja ofan á beðin.
SVÍNAFEITI GEGN KRABBAMEINI
í Krabbameinsstofnun Bandaríkjanna hafa menn
fundið það, að í svínafeiti séu efni, sem varna krabba-
meinsmyndun í músum. Nú er unnið að því að kanna,
hvort þessi efni geta stöðvað vöxt krabbameins, sem
þegar er tekið að myndast.
382 Heima er bezt