Heima er bezt - 01.12.1964, Síða 12

sent. En meðverkamenn hans sögðu honum, að sumarið
áður hefðu 5 dollarar verið greiddir fyrir almenna erf-
iðisvinnu. Uppgangsaldan var byrjuð að falla, kaupið
því lækkandi. Mikil þolraun var það, að búa heitustu
sumarmánuðina í tjaldi úti á opinni og forsælulausri
sléttunni. Til þess að gera illt verra, sýktumst við öll af
mislingum — lágum í mestu eymd og höfðum engan
okkur til hjálpar. Með mestu herkjum tókst móður
minni að sinna brýnustu þörfum okkar, þótt sjálf gæti
hún sig varla hrært. En svo birtist silfurrönd á hinu
svarta skýi veikinda og vanmáttar — í mynd roskinnar
írskrar lconu, sem sjálf bjó í tjaldi skammt frá. Hún
reyndist okkur „miskunnsamur Samverji“, færði okkur
mjóllc og margt annað og hjálpaði olckur á ótal lundir.
Ævinlega höfum við minnzt hennar með einlægu, hjart-
grónu þakklæti.
Um haustið fluttum við í húskríli á bakka Rauðár
og vorum þar um tíma. Seinna settumst við að í tveggja
hæða húsi við Jemina-götu (nú Elgin-götu), og þaðan
sótti ég fyrst skóla, vorið 1884. Það var Miðborgar-
skólinn og stóð við William-götu.
Ég var eini íslendingurinn í mínum bekk, og með
því að ég var, að því er virtist, skólasystkinum mínum
ókunn manntegund og talaði lítið tungu þeirra, sætti
ég aðhlátri þeirra og ýmiss konar illri meðferð, og
meinuðu þau mér að vera með sér. En ég, sem var
snemma dálítið gefinn fyrir félagsskap og langaði til
að talca þátt í leikjum og því, sem gerðist, tók mér
þetta afar nærri, og í einrúmi felldi ég mörg og höfug
tár og braut heilann um þessa framkomu við mig — og
um illbreytni mannanna hvers við annan yfirhöfuð.
Árið eftir (1885) kom fjölskylda frá íslandi: Markús
Jónsson og kona hans og tvö eða þrjú börn, og með
þeim frændfólk þeirra, roskin hjón (maðurinn hét Jó-
hannes) og fjórtán ára gamall piltur, Árni Jónsson að
nafni.
Fólk þetta settist að í næsta húsi við okkur og Árni
hóf þegar skólagöngu í Miðborgarskóla. Upp frá því
átti ég í honum ótrauðan verndara, og auk þess vin og
félaga, svo góðan sem á verður kosið, og gleymi ég
honum aldrei.
Þetta var árið, sem Norðvesturlands-uppreisnin átti
sér stað.*) En fátt er það, sem ég man greinilega í
sambandi við þann atburð. Þó það, að ég væri mér með-
vitandi um hugaræsingu og ótta fólksins í kringum mig
og fíkn þess í fréttir af bardögunum. Eitt man ég Ijós-
lega — heimkomu hermannanna að vestan, eftir að upp-
reisnarmennirnir höfðu gefizt upp. Móðir mín fór með
mér niður á Aðalstræti, til að lofa mér að sjá her-
mennina á göngu frá C. P. R.-stöðinni upp í íverubúðir
þeirra. Tveir bogar höfðu verið reistir yfir Aðalstræti,
í grennd við ráðhúsið. Á hvorn þeirra var gerður
göngupallur, sem náði alla leið yfir strætið, og þar gekk
sekkjapípublásari fram og aftur og lék, meðan her-
mennirnir fóru í óslitnum straumi undir bogunum.
*) Indíána-uppreisn. (Þýð.)
Mannfjöldi í þúsundatali bryddaði strætið til beggja
hliða og hyllingarhrópin ætluðu að gera mann heyrnar-
lausan. Hermennirnir voru þreyttir og hrjáðir útlits og
klæðnaður þeirra bar vott um mikið hnjask og slit.
Uppgangsaldan í Winnipeg var nú lækkandi. Tím-
arnir breyttust og varð lítið um atvinnu. Daglauna-
mönnum reyndist örðugt að fá nokkuð að gera og
framtíðin gerðist tvísýn. Þessum vanda til lausnar hvarf
fjöldi fólks að því ráði, að yfirgefa borgina og festa
sér búréttarjarðir í einhverju þeirra norðvesturhéraða,
þar sem slíkar jarðir stóðu til boða.
Foreldrar mínir voru meðal þeirra, sem afréðu að
hætta sér út í nýbýlabúskapinn. Og þegar kunnugt
varð, að stofna skyldi íslenzka nýlendu um 430 km
norðvestur af Winnipeg, þar sem hin fyrirhugaða
Norðvesturlands-járnbraut átti að liggja um, bjuggust
þau því til að kveðja borgina og setjast þar að.
* * *
Eins og fyrr getur, lcomumst við á leiðarenda, og von
bráðar vorum við búin að koma okkur fyrir með fá-
tæklegar föggur olckar í skúrskrifli skammt frá austur-
bakka árinnar, sem rann suður í gegnum þorpið. Skúr-
inn var lítill, svo að þröngt var um okkur — öll í einu
herbergi. En þetta var eina fáanlega húsnæðið, svo að
elcki tjóaði um að fást. Allheitt var í veðri, og varð
okkur því naumast annað til vanlíðunar en hrollkalt
næturloftið, sem streymdi inn um rifurnar á timbur-
veggjunum, svo og mýflugumar, sem komust inn um
þessar sömu rifur og söngluðu sín gremjulegu „svefn-
ljóð“ fast við eyrun á okkur.
Faðir minn vann í sögunarverksmiðjunni. Þóttist
hann heppinn, að hafa fasta vinnu um sumarið. Og
þótt launin væru lág, gátum við lifað af þeim, og jafn-
vel lagt ofurlítið fyrir til að byrja með búskapinn úti
á búréttarjörðinni.
Jarðartakan hafði þegar farið fram snemma um vor-
ið, er faðir minn og tveir bændur aðrir, Einar Jónsson
(Suðfjörð) og Jón Magnússon, fóru þangað gangandi
24 km leið frá Shellmouth til að velja sér 3 deildar-
lcvarta lands.*) Þannig voru þessir þrír menn fyrstu
landnemar byggðar þeirrar, sem síðan var kölluð Þing-
valla-nýlendan.
í stað þess að setjast strax að úti á býlinu, ákvað fað-
ir minn að vinna sumarlangt í verksmiðjunni, til að afla
fjár til búreksturins.
Lífið í smábænum Shellmouth var viðburðasnautt að
öðru en því, að þar voru jafnan komandi og farandi
ýmiss lconar hópar fólks af hinu eða þessu þjóðerni —
djarfir og dugmiklir landnemar, sem voguðu sér út í
óþekktar og ósnertar frumbyggðir í norðri og vestri.
Aldrei var minnzt á norðvesturlandsuppreisnina frá
árinu áður, en vakandi varúð lá þó í loftinu, líkt og
að menn hefðu eklci hrint frá sér öllum ugg. Dag nokk-
*) deild: ensk fermíla lands; búréttarjörð var fjórðungur
(kvartur) deildar. (Þýð.)
440 Heima er bezt