Heima er bezt - 01.12.1964, Side 17

Var húsið þá talið meira en 100 ára gamalt. Undir báð-
um hliðum stóðu hefilbekkir, en nægilegt rúm var milli
þeirra fyrir sexróinn bát, enda voru bátarnir smíðaðir
þar inni. Jónas var smiður góður, en örvhentur var
hann og annar hefilbekkurinn gerður fyrir vinstri-
handar-smið.
Handkvörn var höfð til vara undir svona kringum-
stæðum, nú vildi svo óheppilega til, að hún var hjá syni
þeirra Jónasar og Elínáar, hafði verið lánuð honum, en
hann bjá þá í Kálfskinni hinu syðra á Árskógsströnd,
langt inn með firði og vestan hans. Var því ekki hlaup-
ið að því að ná til hennar. Urðu nú miklar umræður í
baðstofunni á Látrum um þetta vandamál. Á nálægum
bæjum öllum á Látraströnd voru ekki til nema hand-
kvarnir, svo að ekki var neins staðar hægt að fá lánaða
kvörn. Gerðist Jónas nú þungorður í garð konu sinn-
ar, sem hafði lánað Jóhanni kvörn þeirra, en hún talaði
fátt. Piltar gáfu þær yfirlýsingar, að bæði rennustokk-
urinn og spaðahólfin væru botnfrosin og full af klaka
og ekki hlaupið að því að finna hvar lækurinn hefði
farið út úr undir fönninni.
Ég lá uppi í rúmi mínu og hlustaði á umræðurnar, en
tók ekki þátt í þeim. Ég kveið fyrir brauðleysinu ekki
minna en aðrir, en umræðunni lauk án þess að nokkur
úrræði fyndist.Mér þótti sennilegast, að gerður yrði út
leiðangur inn með firði eftir handkvörninni hjá Jó-
hanni í Kálfskinni, en slíkt var þó engan veginn auð-
sótt, eins og háttað var tíðarfari, en yfir sjó að sækja og
um langan veg.
Ég sat löngum við beina-bamingu úti í skemmu, því
að mikið var til af hertu fiskrusli, sem þótti hið bezta
aukafóður handa hestum og sauðfé. Þurfti á eftir bam-
ingunni að höggva beinin í smábita og var til þess not-
uð kjötöxi, eða önnur sams konar. Þar sem ég sat nú við
höggningu beinanna hugsaði ég um mjölvandamálið og
lagði þá spurningu margsinnis fyrir mig, hvort engin
ráð væm til að nota kvörn myllunnar, þó að ekkert
fengist vatnið. Auðvitað voru myllusteinarnir afarþung-
ir og svo allt frosið saman undir gólfinu. Um lækinn
þurfti víst ekki að tala að sinni. — Ég labbaði nú út í
myllu með öxina í hendinni, sjálfsagt töluvert vígaleg-
ur, og tók til athugunar, hvort ekki myndi tiltækilegt
að heita henni á klakann í myllustokkunum, því að ef
unnt reyndist að ná burt klakanum, mætti reyna að
hreyfa mylluhjólið. Ég var nú orðinn allt annar maður
en þegar ég, fyrir tæpum fimm áram, kom að Látram,
horaður og kirtlaveikur, fann nú fyrir talsverðum kröft-
um í kögglum, enda var ég margan kjarngóðan drop-
ann búinn að sötra úr lýsistunnum húsbóndans og var
að öllu leyti vel haldinn hjá húsfreyju, sem fyrir löngu
hafði nú sannreynt, að ég var Látrabúskapnum til
margra hluta gagnlegur. Lannst það oft á Jónasi bónda,
að hann var rogginn yfir því, að hafa þverskallazt við
kröfum konu sinnar um að láta mig fara og fá annan
smala. Nú var fermingarvorið mitt og mér var fullljóst,
að ég yrði liðtækur á borð við aðra karlmenn, sem ég
þekkti.
Sœmundur Sœmundsson, skipstjóri
Ég brann af löngun til að verða að liði í hinu mikla
vandamáli og nú skreið ég inn undir myllugólfið, þó
að illt væri að því að komast, og hóf klakahögg úr
spaðahólfum mylluhjólsins. Tókst mér eftir mildð erf-
iði að ná ísnum utan af öllum spöðunum og verka hann
burtu. Lór ég þá upp og gerði tilraun við að hreyfa
steinana, en það gekk erfiðlega. Þó þótti mér nú sýnt,
að snúa mætti myllunni af handafli, en hvort það yrði
með þeim árangri, að til gagns gæti talizt, það varð að
bíða næsta dags og ýtarlegri athugunar.
Ég hélt tilraun minni vandlega leyndri, stalzt í þetta
frá skyldustörfunum, þegar ég var öraggur um að eng-
inn yrði þess var.
Á Látrum vora til margir broddstafir (þriggja álna
langir göngustafir með járnbroddi). Tók ég einn þeirra
og laumaðist með honn út í myllu. Svo sem ég hafði
áætlað, náði broddstafurinn frá myllusteininum upp í
rjáfur. Næst var að finna sér sterkan borðstubb og bora
á hann hæfilega vítt gat fyrir stafinn að leika í. Lesti ég
svo með nöglum fjölina í rjáfrinu, brá stafnum í gatið
og lét hann standa í broddinn á efri myllusteininum.
Þar næst boraði ég ofurlítið gat í steininn nærri ytri
brún hans, nægilega djúpt fyrir brodd stafsins, svo að
hann gæti stöðvazt í gatinu. Þá var fengin aðstaða til að
Heima er bezt 445