Heima er bezt - 01.04.1965, Page 23

°g þoku, én snjór niður í miðjar hlíðar Bæjarfjalls.
Þann dag gátum við samt unnið hiklaust að kalla mátti,
enda þótt þoka tefði ferðir okkar dálítið. En dagana,
sem á eftir fóru, var stöðugt versnandi veður. Það snjó-
aði á hverri nóttu, en flesta dagana tók snjóinn af lág-
heiðinni, og iengstum varð unnið að kortagerðinni án
verulegra tafa.
Eins og kunnugt er, þá er mikill jarðhiti á Þeista-
reykjum. I gilskorningnum við skálavegginn eru all-
miklir brennisteins- og gufuhverir, og hitur og hverir á
víð og dreif um neðanverða hlíð Bæjarfjalls og suður
með rótum þess. Var gaman að sjá hvernig jarðgufurn-
ar héldu auðum blettum, þótt alsnjóa væri umhverfis
uppspretturnar, og tókst mér á morgnana að gera ýms-
ar gróðurathuganir á jarðhitasvæðunum, þótt allmikil
hríð væri og alsnjóa umhverfis þau. Hef ég aldrei fyrr
gert gróðurathuganir í hríðarveðri, þótt stundum hafi
verið rysjuveður á ferðum mínum. Annars er ekkert
sérkennilegt við gróður jarðhitasvæðanna á Þeistareykj-
um fram yfir það, sem títt er á slíkum stöðum, en flest-
ar hinna hitakæru plantna landsins eru þar, og sumar
hinna sjaldgæfustu eins og naðurtunga. Þá vex þar víða
mjög sérkennileg blákolla, sem ég minnist ekki að hafa
séð með þeim svip annars staðar. Mörg hitasvæðin eru
gróðurlaus leirflög, en umhverfis þau flest er grösugt
sem á vel ræktuðu túni. Annars gat ég ekki veðurs
vegna kannað þetta svæði eins og hugur minn stóð til.
A miðvikudagsmorguninn var allmikil hríð, þegar
við komum á fætur. Var nú ekki um annað að gera en
halda kyrru fyrir fram eftir degi og sjá hverju fram
yndi. Um hádegið fór að rofa til, en þoka var í lofti
og hríðarslitringur. Við ákváðum þá fjórir að ganga
austur á Þeistareykjabungu og kæra okkur kollótta,
hverju fram færi um veðrið. Okkur langaði til að skoða
eldstöðvarnar þar, bunguna sjálfa og Vítin tvö sunnan-
vert í henni. Þeir, sem lögðu í gönguferðina voru auk
mín, Ingvi, Einar og Páll. Hinum var boðið að halda
áfram kortagerð niðri á heiðarflatanum, ef upp stytti
og snjóinn leysti.
Austur á Þeistareykjabungu, sem er gosdyngja mikil
fyrirferðar, er um klukkustundar gangur í bjartviðri
og góðu færi. Farið er upp frá skálanum um Bóndhóls-
skarð, sem skilur milli Bæjarfjalls og Ketilfjalls. Niður
um skarðið hefur hraunelfur runnið niður á heiðina
austan frá bungunni. Þegar kemur austur úr skarðinu
hækkar landið jafnt og þétt í áttina að bungunni. Er
landið allt þakið hrauni, sem að mestu er vaxið sam-
felldum móagróðri, en ekki er brattinn mikill. Víða í
móum þessum er mikill fléttugróður, sem eykst þegar
landið hækkar. Svo má kalla, að þar sé greiðfært í
björtu veðri og auðri jörð.
Þegar við komum austur úr skarðinu var enn kol-
dimmt af þoku, en úrkoma var lítil og hægviðri. Við
tókum stefnuna eftir því sem við hugðum réttast í átt
á Stóravíti, og studdumst við nokkur vörðubrot, sem
við álitum, eins og rétt reyndist, ættu að vísa leið
þangað. Fremur sóttist okkur ferðin seint. Við vorum
Hriðarmorgunn á Þeistareykjum.
mikið klæddir í regnfötum og þungum göngustígvél-
um, og auk þess var þæfingsfærð. Oðruhverju stað-
næmdumst við, til þess að glöggva okkur á stefnunni
og sópa ofan af gróðrinum, til þess að við gætum gert
okkur nokkra grein fyrir aðalgróðurlendinu, og hvort
um nokkra verulega gróðurbreytingu væri að ræða frá
því sem við áður höfðum kynnt okkur. Þótt krafstrar
þessir væru ekki stórir, reyndust þeir svara tilgangi sín-
um. Þegar komið var um miðja vegu austur að Víti tók
að rofa til. Sáum við þá til hraungarðsins, sem liggur
vestan að Vítunum og norður á Þeistareykjabungu og
suður til Þórunnarfjalla, sem virtust þakin djúpum snjó.
Greikkuðum við nú heldur sporið, enda leið ekki á
löngu áður en við stóðum á Vítisbarmi.
Stóravíti er mikill eldgígur, sem liggur í toppi lágrar
dyngju, sem er sunnan í Þeistareykjabungu. Gígurinn
er sagður vera allt að 1000 metrar að þvermáli, nokkurn
veginn kringlóttur, víðast með þverhníptum hömrum
í veggjum og um 100 metra djúpur. Sums staðar í
veggjum hans eru þó stórgrýttar urðarskriður, sem
fært er að fara niður. Þar sem við stóðum var gígbarm-
urinn að mestu úr stórgrýti, og umhverfis hann er víða
stráð stórum björgum, sem kastast hafa upp úr gígnum
við lokasprengingu gossins.
Heldur var kuldalegt um að litast þarna. Kolsvartir
hamrar og snævi þaktar skriðurnar innan í gígnum, og
urðin umhverfis okkur. Tekið var ögn að hvessa, og
gnauðaði vindurinn óhugnanlega í gígbörmunum. Þótt
frostið væri ekki mikið, var það nóg til þess, að fljótt
setti að okkur, þegar við námum staðar, enda heitir
af göngunni. Við höfðum því skamma viðdvöl á Vítis-
barmi. Ingvi og Einar leggja lykkju á leið sína suður
að Litlavíti, sem er nokkru sunnar, sá gígur er minni
um sig en Stóravíti, en að ýmsu leyti enn hrikalegri og
sérkennilegri. Við Páll höldum hinsvegar norður eftir
í áttina til Þeistareykjabungu. Við förum rólega, því
að við ætlumst til að hinir nái okkur. Færðin er nú hin
versta. Hér uppi í bungunni er snjórinn í kálfa og meira
í lautum. Landið er nú lítt gróið, en þýft og grýtt, við
Heima er bezt 139'