Heima er bezt - 01.01.1999, Qupperneq 24

Úr þjóðsögum Sigfúsar Sigfussonar:
Hvítabjörn
á Breiðdalsheiði
ísavetur einn er sagt að ísbjöm
hafi hafst við ó Tjarnarfleti á Breið-
dalsheiði. Vitað var um bangsa,
bæði í Breiðdal og Skriðdal. Þótti
þetta ískyggilegt, þar sem dýrið
hefði ekkert að lifa af. Þorðu fdir að
leggja d heiðina þótt vopnaðir
væm.
Ofurhugi nokkur úr Breiðdal varð
loksins til þess. Hann bar brodd-
stöng mikla. Var broddurinn fjað-
urlaga, bæði langur og hvass. Þeg-
ar hann kom upp úr þrönginni, só
hann bjöminn við veg sinn. Bersi
leit við manninum en óreitti hann
ekki. Hélt hann ófram ferð sinni
yfir heiðina út Víðigróf og í Þrepin.
Þar mætti hann manni af Héraði
og sagði honum fró biminum. Þar
sem skammt var að bænum Haug-
um, léði Breiðdælingur Héraðs-
manni vopnið og hélt hvor sína
leið. Þegar Héraðsmaður kom ofan
að Tjamarfleti, sér hann bangsa.
Brú dýrið grimmdarlega við en lét
Héraðsmann í friði og þaut norður
heiðina í slóð Breiðdælingsins.
Ndði það honum við Haugahól,
réðst ó hann og drap hann.
Eiríkur í Snæhvammi
drap Hvítabjörn
Eiríkur Eiríksson, sem bjó í Snæ-
hvammi í Breiðdal, var garpur mik-
ill að karlmennsku og djæði. Isa-
vetur einn lagðist bjarndýr á sauði
hans. Eiríkur vakti um nótt hjó
sauðunum og kom þd bjöminn,
greip sauð og lagðist á bróðina. Ei-
ríkur réðst ú bangsa, með sterka
reku og hníf að vopni.
Lauk svo viðureigninni að hann
drap dýrið.
(Eiríkur bjó í Snæhvammi 1762).
Jón Oddson á Oddsstöð-
um d Sléttu lagði dtján
hvítabirni
Jón Oddson höfuðsmaður á Odd-
stöðum, var stórvaxinn og hið
mesta karlmenni og ofurhugi. Það
var löngum venja Jóns, að ganga á
hafísa og berjast við hvítabimi. Átti
hann bjarnarsviðu eða atgeir mik-
inn, er hann lagði bimina með.
Var það siður Jóns að stinga stang-
arskaftinu í mjöðm sér og miða svo
fram frá sér á dýrin. Síðan manaði
hann þau, þangað til þau stukku á
hann og gekk þá sviðan í gegnum
þau.
Sagt er að þegar Jón hafði unnið
sautján dýr á þennan hátt og átti
við það átjánda, hafi eitthvað farið
úrskeiðis og dýrið slasað hann. Jón
náði sér ekki að fullu af meiðslun-
um, hætti bjarndýraveiðum og gaf
sig að skipasmíðum.
Bjarndýr
á Austurlandi 1621
Árið 1621 kom mikill hafís að
Austfjörðum. Gengu þá 25 bjarn-
dýr um Fljótsdalshérað. Síðan sáust
þau ekki þar í 60 ár.
Hvítabirnir í Húsavík
eystri, veturinn 1880-1881
Runólfur Þorsteinsson, bóndi í
Húsavík austur, læddist að bimi og
birnu niðri í Árgarði. Hann hlóð
byssu sína og hafði skipsnagla í
kúlu stað. Skaut hann bjöminn í
hrygginn og drap hann en birnan
flúði. Var björninn afar stór.
Nokkm síðar var birna skotin í Loð-
mundarfirði og var það talið sama
dýrið og flúði frá Húsavík.
Bjarndýr unnin
í Breiðdal 1880-1881
Jón bóndi á Þorgrímsstöðum,
innsta bæ í Breiðdal, elti birnu með
tvo húna. Skaut hann annan hún-
inn yfir gil. Ærðist birnan og hugð-
ist ráðast á hann. En þar sem gilið
var á milli þeirra, tókst honum að
hlaða aftur og skaut hann bæði
bimuna og hinn húninn.
Bjarndýr í Brúarseli
á Jökuldal
Sigurður Jónsson, hálfbróðir Eyj-
ólfs illa, var við gegningar í Brúar-
seli. Til þess að hafa birtu inn yfir
garðann, tók hann hurðina af hjör-
um og lét hana þversum innan við
dyrakampa. Meðan hann tók hey-
ið í hjágjöf, inn úr garðanum,
heyrði hann að hurðin skall. Hann
leit við og sá, að stórt hvítt dýr stóð
hjá garðahöfði og starði á hann inn
yfir garðann. Féð hafði hrokkið inn
að stafni í báðum krónum. Sigurð-
ur sneri þá fram og hélt heynálinni
framundan sér. Dýrið stóð þama
nokkra stund, hristi sig síðan og
hvarf út.
Á heimleiðinni rakti Sigurður slóð
dýrsins ofan að Jökulsá. Þar hafði
dýrið rennt sér ofan brattan bakka í
ána.
Þetta mun vera sama dýrið og
Stefán Þorsteinsson á Vaðbrekku sá,
er hann rak fé í haga. Sat dýrið
sem hundur í slóðinni og rak hann
féð framhjá því og áreitti það
hvorki hann né hjörðina.
Hvítabjörn unninn á
Borgarfirði eystra
Árið 1890 rak mikinn borgarís að
Austurlandi. Var ísinn krakur af
sel. Dag einn sást hvítabjörn frá
bæjum við Borgarfjörð og heyrðust
ólætin í land, þegar hann drap sel-
ina.
Einar Guðmundsson, einbeittur
harðneskjumaður, fór á báti ásamt
nokkmm mönnum. Vom þeir búnir
lagvopnum. Einar hafði sterkan,
beittan torfljá. Sáu þeir bangsa
liggjandi á jaka og var forbyrgi á,
svo ekki sást dýrið nema frá vissum
hliðum. Voru þeir félagar ragir við
að leggja að. Einar hljóp í stafn og
bað þá róa að jakanum. Gerðu þeir
það. Einar seildist þá til dýrsins og
lagði það í hjartað með ljánum.
Sluppu þeir naumlega undan, þeg-
ar dýrið féll í sjóinn. Var það þegar
dautt. Þeir höfðu bjöminn síðan
heim með sér. Einar varð frægur af
verkinu.
Stefán Hjörleifsson á Star-
mýri vinnur bjarnarhún
Sögn er um það að ísavetur einn
færi Stefán gangandi norður til
Bemfjarðar. Mætti hann þá bjam-
arhúni, á hálsinum norður frá
kirkjustaðnum Hálsi. Dýrið réðst að
Stefáni en hann var vopnlaus. Stef-
án komst að vörðu og varð honum
20 Heima er bezt