Æskan - 01.08.1989, Page 28

Árni Einarsson uppeldisfræðingur:
ÞER VAR GEFIÐ VIT
Ekki drekka það frá þér!
Líklega hafið þið flest séð auglýsingu
í sjónvarpi eða heyrt hana í útvarpi, nú
eða rekist á veggspjald (t.d. hér í Æsk-
unni), þar sem segir að í raun og veru
verði menn bara fullir og vitlausir af að
drekka áfengi en hvorki skemmtilegri
eða eitthvað þaðan af betra en venju-
lega.
Flestir þeirra sem neyta áfengis
breytast í framkomu. Sumir verða örari
en ella, aðrir daufari og svo framvegis.
Við vitum hins vegar ekki að hve miklu
leyti það er vegna áhrifa áfengisins eða
hvort það er vegna þess að fólk er svo
visst um að framkoman hljóti að breyt-
ast að það hreinlega breyti henni í sam-
ræmi við það án þess að gera sér grein
fyrir því. Það er líka hugsanlegt að
sumir þeirra sem drekka áfengi noti það
sem skýringu eða afsökun á ýmsu sem
þeir gera.
Til að skýra þessar breytingar er sagt
að slakni á hömlum þegar áfengis er
neytt. Ýmsar hömlur eru gagnlegar og
nauðsynlegar, t.d. þær sem felast í því
að hafa stjórn á sjálfum sér. Sumar
þeirra eru meðfæddar en aðrar þurfum
28 Æskan
| við að læra og temja okkur. Lítið barn
| getur t.d. komið í ógáti við heitan ofn
| og brennt sig. Þegar það kemur seinna
| að ofninum varar það sig á hættunni,
| jafnvel þó að það kunni að vera freist-
I andi að snerta hann aftur. Þannig er
| það líka í samskiptum okkar við annað
| fólk. Við lærum smám saman með aldr-
| inum að hemja okkar eigin langanir og
| taka tillit til annarra.
| Með hömlum eigum við líka við ýms-
| ar óþægilegar tilfinningar, s.s. feimni
1 og minnimáttarkennd. Sumir eiga veru-
| lega erfítt vegna þessara tilfinninga og
| vilja gera allt til að losna við þær.
| Heilinn stýrir orku okkar og því sem
| við gerum. Strax og áfengi berst til heil-
| ans truflast starfsemi hans meira eða
| minna. M.a. truflar áfengi þær stöðvar í
| heilanum þar sem ýmsar mikilvægar
| hömlur eiga aðsetur. Af þeim sökum
| fara margir að hegða sér öðruvísi en
| þeir eru vanir. Þeir sem venjulega eru
| ákaflega rólegir og kurteisir verða e.t.v.
| æstir og ruddalegir. Sumir eru dags
| daglega svo feimnir að þeir þora varla
I að yrða á annað fólk en þegar þeir hafa
| drukkið áfengi verða þeir stundum svo
| málglaðir og framhleypnir að þeir verða
| nánast óþolandi. Svona mætti lengi te^a
| og vafalaust þekkja flestir fólk sern
| breytist á einhvern hátt í framkomu vi
| að drekka áfengi.
| Fólki gengur misvel að hemja áfeng'
| isdrykkju sína og vara sig á þessum
| áhrifum áfengisins og fer stundum y^r
| „mörkin“ eins og kallað er, þ.e. gerir
| eitthvað sem alls ekki er viðeigandö
| hættulegt eða glæpsamlegt. Margir sja
| eftir slíku ævilangt. Þetta gerist þegar
| fólk hefur drukkið svo mikið áfengi a
| það hefur litla eða enga stjórn á höm
| unum.
| Líklega ætlar enginn sem drekkur
| áfengi að drekka frá sér vitið. Vandinn
1 er hins vegar fólginn í því að áfengi er
| vímuefni. Þegar það er drukkið slaknaf
| smám saman á hömlunum án þess 3
| fólk geri sér grein fyrir því. Það á þesS
| vegna erfitt með að átta sig á hven*r
| það hefur drukkið of mikið og getur þ'1
| ekki alltaf hætt tímanlega þó að það ha 1
| ætlað sér það í upphafi.