Alþýðublað Hafnarfjarðar - 24.12.1984, Blaðsíða 11

ALÞÝÐUBLAÐ HAFNARFJARÐAR
11
GllSSURARSON
í TILVERU SÓLVANGS
t
p
i 1953 til 1958 á skrífstofu sinni á Sólvangi.
ir 1. hœð Sólvangs kom eldur upp í mótunum
ök voru aldrei upplýst. Myndin er frá móta-
'laugin í Hafnarfirði var vígð. Guðmundur
ður byggingarnefndar Sundhallarinnar.
Nú voru góð ráð dýr. Guðmund-
ur var lítill maður vexti og ekki
þungur á vigtinni. bess vegna hófu
félagar hans hann á loft upp yfir
höfuð fundarmanna og réttu hann
þannig inn í fundarhúsið og tóku
þar aðrir fundarmenn við honum
og var Guðmundur þannig hand-
langaður inn eftir salnum uns hann
kom að ræðustólnum. Sýnir það
vel, að margir höfðu hug á að heyra
Guðmund tala.
Og í ræðustólinn komst Guð-
mundur og flutti mál sitt með þeim
hætti að andstæðinga hans sveið
undan og undu illa, enda hét það i
frásögnum þeirra eftir fundinn, að
Guðmundur hefði lítilsvirt
hafnfirska kjósendur og troðið þá
undir fótum. Um rök hans og mál-
flutning voru þeir næsta fátalaðir
og segir það sína sögu. En þannig
var Guðmundur einarður og hik-
laus, enda átti hann marga góða
vini og langt út fyrir raðir Alþýðu-
flokksmanna.
Maður söngsins
Guðmundur Gissurarson var líka
maður söngsins, músikalskur og
söngvin. Hann var löngum í for-
ystusveit hafnfirskra söngmanna
og burðarás í starfi karlakóra hér í
bænum. Hann var t.d. formaður
Karlakórsins 1. maí 1931 — 1934,
Karlakórsins Arna 1934 — 1935,
karlakórsins Þrastar 1935 — 1937
og aftur 1942 — 1948 og enn aftur
1949 — 1953.
Alls staðar reyndist Guðmundur
sami góði félaginn sem ávann sér
traust og vinsældir hvar sem hann
fór.
Það er margur
örlagaeldurinn
Árið 1931 stóð stórt og mikið
timburhús á Hverfisgötu 21 í
Hafnarfirði. Hús þetta var kallað
Siglfirðingahús vegna þess að
mennirnir sem byggðu það og áttu
voru báðir frá Siglufirði.
I þessu húsi bjuggu þá margar
fjölskyldur, samtals 37 manns.
Aðfaranótt hins 25. febrúar 1931
kom upp eldur í Siglfirðingahúsi og
brann það til ösku á um það bil 45
mínútum.
Þrír af þeim sem þarna bjuggu
brunnu inni, en aðrir íbúar hússins
björguðust lifandi, þótt tæpt stæði
um suma þeirra.
En á götunni stóðu 34 einstakl-
ingar á öllum aldri og höfðu misst
flest eða allt sitt í brunanum. Það
var úr vöndu að ráða.
Nú kom til kasta ráðamanna
Hafnarfjarðar að útvega þessu
fólki húsaskjól auk tveggja fjöl-
skyldna, sem orðið höfðu að flýja
hús sín vegna skemmda á þeint af
brunanum.
Bæjarstjórinn Emil Jónsson var
veikur af inflúensu þegar þetta var
og kom það í hlut þeirra Kjartans
Ólafssonar bæjarfulltrúa og Guð-
mundar Gissurarsonar nýráðins
fátækrafulltrúa að leysa úr vanda
hins bágstadda fólks. Það gerðu
þeir með heiðri og sóma, enda allir
íbúar bæjarins fullir af hjálpfýsi í
garð fólksins sem stóð á götunni og
allir af vilja gerðir til að reyna að
leysa sem best úr vandræðum þess.
Meðal þeirra sem stóðu húsnæð-
islausir þessa örlagaríku nótt voru
mæðgur, Guðrún Þorleifsdóttir og
Ingveldur dóttir hennar sem þá var
17 ára.
Hinn 28 ára fátækrafulltrúi
þurfti að greiða veg þeirra mæðg-
ana eins og annarra sem í brunan-
um lentu og kannski hefur þá
kviknað sá eldur í hjarta fátækra-
fulltrúans sem entist honum og
ungu stúlkunni til æviloka hans, því
að rúmum tveimur árum síðar, hinn
16. desember 1933 gengu hin unga
stúlka, lngveldur Gísladóttir og
Guðmundur í heilagt hjónaband.
Stóð Ingveldur við hlið eigin-
manns síns í blíðu og stríðu, traust
eins og bjarg, enda sjálf baráttu-
maður fyrir jafnaðarstefnunni og
réttlæti i þjóðfélaginu og í öllum
samskiptum manna á milli.
Þau Ingveldur og Guðmundur
eignuðust tvær dætur, Guðrúnu'
Ágústu f. 10. október 1934 og
Margréti Jónínu f. 2. september
1936.
Draumurinn skyldi rætast
Störf Guðmundar sem fátækra-
fulltrúa í Hafnarfirði færðú hann á
vígvöll fátæktar og örbirgðar, svo
að hann varð flestum betur kunn-
ugur kjörum og lífsbaráttu þeirra,
sem hvað höllustum fæti stóðu í
lífsbaráttunni, hvort sem í hlut áttu
ungir eða aldraðir, öryrkjar eða
sjúkir. Og lífsviðhorf Guðmundar
jafnaðarstefnan,— og vitundin um
rétt allra manna til mannsæmandi
lífs, ráku hann áfram til orða og at-
hafna.
Hann setti sér það mark að elli-
heimili skyldi rísa í Hafnarfirði, þar
sem einnig yrði sjúkradeild til að
annast sjúka og fæðingadeild sem
veitti verðandi hafnfirskum mæðr-
um öryggi og skjól.
Hann lagði oft nótt við dag að
vinna að því að Elli og hjúkrunar-
heimilið Sólvangur sæi dagsins ljós.
Sá draumur skyldi rætast.
Þau voru aldrei talin sporin hans
Guðmundar sem gengin voru til að
vinna þeirri framkvæmd gagn, eða
stundirnar á nóttu sem degi er fóru
í það að brjóta heilann um leiðir til
að leysa ýmis vandamál sem upp
komu meðan á byggingu Sólvangs
stóð.
Það þurfti að afla fjár til að
halda uppi framkvæmdahraða og
ótal hnúta þurfti að leysa og ekki
alla auðleysta. En allt fór honum
vel úr hendi með hjálp og stuðningi
guðs og góðra manna, og Alþýðu-
flokkurinn í Hafnarfirði stóð ein-
huga með honum í þessu máli og
studdi hann fast.
Tveir voru þeir einstaklingar sem
öðrum mönnum fremur studdu
Guðmund í eldrauninni við að gera
Sólvang að veruleika. Það voru þeir
Ásgeir G. Stefánsson og Gísli Sigur-
björnsson forstjóri Elliheimilisins
Grundar, sem löngu er þjóðkunnur
maður fyrir gifturík störf sín í þágu
aldraðra.
Sjálfstæðisflokkurinn og
foringjar hans studdu í orði tilurð
Sólvangs, en ekki voru þeir allir
alltaf heilir í því máli.
Reynt að bregða fæti fyrir
málið
Ýmsir forystumenn Sjálfstæðis-
flokksins í Hafnarfirði höfðu
þungar áhyggjur af því, að Guð-
mundur Gissurarson og Alþýðu-
flokkurinn kæmu til með að njóta
meiri vinsælda og hylli Hafnfirð-
inga fyrir dugnað sinn og atorku
við að koma Sólvangi á fót, en þeim
þótti heppilegt. Þessi ótti varð sum-
um þeirra að fótakefli.
Dænii um það er t.d. sú tilraun
sumra þeirra til þess að koma í veg
fyrir að erlenn lán fengist frá
Þýskalandi til þess að koma Sól-
vangsmálinu heilu í höfn. Eru til
vottfestar frásagnir um það.
Þetta var allt gert í felum og á bak
við tjöldin og átti ekki að fara hátt.
En samt fór það svo, að þessi vinnu-
brögð komu fram í dagsljósið.
Dularfullur bruni
Nú voru framkvæmdirnar við
byggingu Sólvangs komnar af stað
og horfðu margir glöðum augum á
uppsláttarmótin fyrir fyrstu hæð-
inni á Sólvangi sem biðu tilbúin til
að taka við steypunni sem koma átti
daginn eftir.
En þegar komið var morguninn
eftir var uppslátturinn alelda
mönnum til mikillar furðu. Aldrei
upplýstist um eldsupptökin en
rnargir töldu að um íkveikju hefði
verið að ræða. En engum datt í
huga að leggja árar í bát og ný mót
voru reist og í þau steypt. En móta-
bruninn er óráðin gáta enn í dag.
Gróusögur gangsettar
En þrátt fyrir allt mólæti og
flækjur af manna völdum var Sól-
vangur byggður, vígður og tekinn í
notkun. Guðmundur Gissurarson
var ráðinn þar forstjóri og þótti
flestum það vel ráðið, þótt nokkrir
renndu þangað augum öfundar og
afbrýði.
Og líklega hefur einhverjum
eigenduin slíkra augna komið til
hugar að ef til vill mætti koma
höggi á Guðmund og Alþýðuflokk-
inn með því að draga Ingveldi konu
Guðmundar inn í sögutilbúning til
hneykslunar bæjarbúum.
Var nú þeirri slúðursögu hrundið
úr vör, að Ingveldur Gísladóttir
kona Guðmundar hefði fengið
stórfé fyrir saumaskap fyrir Sól-
vang og hefðu þar verið um að ræða
mikil laun fyrir litla vinnu.
Svo rammt kvað að þessum orð-
rómi, að þeim sem gerst vissu um
sannleikann í þessu máli afbauð
með öllu þessi tilhæfulausi og ill-
kvittni söguburður og birtu eftir-
farandi yfirlýsingu:
„Undirrituðum er tjáð að þrálát-
ur orðrómur gangi um það í bæn-
um, að frú Ingveldur Gísladóttir,
Tjarnarbraut 15, hafi unnið að
saumaskap fyrir Sólvang og haft
miklar tekjur af. Þetta er alrangt.
Allt sem saumað hefur verið fyrir
Sólvang höfum við undirritaðar
saumað eða verið saumað af starfs-
stúlku hér eftir að heimilið tók til
starfa.
Sólvangi 26. janúar 1954.
Þorbjörg Á. Einarsson,
yfirhjúkrunarkona
Sína Ásbjarnardóttir Arndal,
matráðskona
Aðalheiður Pétursdóttir,
aðstoðarhjúkrunarkona
Svona fór með sögu þá. Hún fékk
verðugt andlát en segir samt sína
sögu.
Orgelið var sótt heim
í stofu
Byggingin á Sólvangi var orðin
að veruleika. Guðmundur Gissur-
arson var orðinn þar húsráðandi,
forstjóri sem gekk þar út í dagsins
önn, umgekkst og hugsaði um fólk-
ið sem þar hafði fengið skjól og bar
hag þess og velferð fyrir brjósti.
En það var margt sem hina ungu
stofnun vanhagaði um til þess að
vera starfi sínu og tilgangi vaxin.
Eitt af því var hljóðfæri. Það var
t.d. ekkert hægt að spila þegar hús-
kveðja fór fram á Sólvangi og vist-
maður þar kvaddur hinstu kveðju.
Einn dag er Guðmundur kominn
inn í stofu á heimili sínu á Tjarnar-
braut 15. Hann hefur menn með sér
Framhald á bls. 15
Heiðurshjónin Ingveldur Gísladóttir og Guðmundur Gissurarson. Myndin er tekin ífimmtugsafmœli Guð-
mundar.