Heimilisblaðið - 01.02.1939, Blaðsíða 5

HEIMI LISBLAÐIÐ
25
hafa aukist. stórum, bæði meðal svertingj-
anna sjálfra og sömuleiðis milli svartra
manna og hvítra og með þeim hætti hefir
sýkin breiðst út með sýktum svertingjum.
I fyrri daga gat enginn svert.ingi yfir-
gefið ættbálk sinn og gengið inn í að'ra ætt-
bálka; átti hann þá annað hvort á hættu
að vera etinn af mönnum eða gerður að
þræli. Af þessu sambandsleysi milli ætt-
bálkanna leiddi það[ að sýkin var tak-
mörkuð. En nú eru fjörugar samgöngur
orðnar milli svörtu ættbálknanna og sömu-
leiðis hafa hvítir menn mjög tekið svarta
menn í þjónustu sína og ferðast víðsvegar
með þá.
Petta tvennt. hefir mjög greitt fyrir út-
brei. slu rýkinnar úr einu héraðinu í annað.
Menningin hefir því í þessu tiiliti reynst
tvíeggjað s.verð.
Svefnsýkin er aðallega í Mið^-Afríku. En
hin sýkin, Nagana, sem sami sýkill veld-
ur (trypanosom), og Tsetse-ílugan. ber rneð
sér, er sérstaklega útbreidd í Suðaustur-
Afríku. Þær skepnur, sem sýkjast, svo sem
hestar og búfénaður, megrast ákafa fljótt,
og verða svo máttvana, að þær geta varla
hreyft sig og verða lama í öllum útlimum,
fá bólur og kýli og deyja éftir fáar vikur,
þó að lífið geti stundum treinst svo mán-
uðum skiptir. Hestar drepast allt. af, sem
fá sýkina, en naut og sauðir læknast miklu
fremur, þó að margt farist.
Fyrst varð vart. við þessa tæringu í Suð-
ur-Afríku. Hún stefndi þar stigu fyrir
landnámi bæði svartra manna og hvítra.
Hestar [eirra, og búfénaður allur hrundi
niður. Olh það einatt hungursneyð hjá
svertingjum, er búfénaður þcirra stráfél]
úr sýkinni.
Það var þá þegar kunnug't, að Tsetse-
flugan var hér að verki með milligöngu
.sinni; forðuðust menn því að leggja leið
sína urn kjan sk.'gana fram meö fljótun-
um, því þar átti broddflugu-fjári þessi sér-
staklega heima; urðu ferðamenn því aö
fara matga og langa króka og tafði það
mjög farir þeirra, stundum svo mánuðum
skipti. Tsetse-flugan og Nagana-sýkin voru
hinir miklu og óyfirstíganlegu þröskuldar í
vegi fynr framrás menningarinnar í Suð-
ur-Afríku. En 1896 kom þar upp ógurleg
kvikfjárpest; dóu þar naut og sauðir s,vo
milljónum skipti. En ekki var það
Nagana-sýkin. En þegar sú fjárpest var
um garð gengin, þá urðu hvítir menn þess
varir gér til mikillar undrunar og gleði. að
Ts.etse-flugan var farin og Naganasýkin um
leið. Síðan hefir Suður-Afríka verið laus
við þá sýki. En enginn veit. neitt með vissu
um það, hvers vegna broddflugan hvarf á
þessari pestaröld; því að vel gat hún sogio
blóð úr villidýrum, þó að búféð dræpist.
En Naganasýkin gengur um Zúiuland,
Rhodesíu, og lönd Portúgala og Englend-
inga í Austur-Afríku, allt norður til Abess-
iníu og er það svæði mörgum sinnum
st erra en öll Norðurálfan.
I Tanganyika — nýlendunni, sem er f jór-
um sinnum stærri en England, eru tveir
þriðju partar undir plágunum hvoru
tveggja, Naganasýki og svefnsýki og flug-
an er allt af að breiða þær plágur þar
víðar út.
Svertingjarnir þar, sem búfjárrækt hafa,
eru svo hræddir við Naganasýkina, að
þeir reka búfé sitt til annara héraða; en á
einu ári er landið, sem þeir flýðu, kjarri
vaxið á ný og frumskógi. Svo er gróður-
magn jarðarinnar mikið í Afríku. 1 Aust:-
ur-Afríku er jafnstórt svæði og Pýzkaland
óhæfilegt til kvikfjárræktar, sakir Nagana-
sýkinnar.
Og svona mætti lengi telja.
En af þessum sökum ætlar það að reyn-
ast. nærfelt ókleift að hagnýta þriðjung af
ræktunarlendi Afríku. Hvergi hafa Norð-
urálfumenn átt við meira ofurefli að etja í
landnámi sínu og í Afríku. Því að þrátt
fyrir allt, sem gert hefir verið til að eyða
flugunni cg diepa sýklana, með lyfjum, þá
má þó segja, að heldur hafi miðað aftut
á bak en afram með að .stemma stigu frrir
þessari landplágu. En baráttunni er lát-