Heimir - 01.08.1907, Page 9

H E I M I R
57
einhver andleg vera, sem er trúaö aö búi í honum, sem er til-
beöinn, er ekki altaf Ijóst, en vafalaust er þaö oftast hluturinn
sjálfur, sem tilbeöinn er, og er álitinn aö vera gæddur einhven-
jum öfium eöa eiginlegleikum, er hafi áhrif á og vald yfir lífi
manna á einhvern hátt. Næst kemur trú á anda. Alt þaö,
sem hin mjög takmarkaöa þekking manna á þessu stigi getur
ekki gert sér grein fyrir, er trúað aö sé af völdum ósýnilegra
anda, sem heimurinn er fullur af. Þessi andatrú verður til ann-
aöhvort þannig.aö við það aö sjá aöra deyja, sjá lífsaflið hverfa
burt úr líkamanum, trúa þeir, sem eftir lifa, aö þaö sem yfirgaf
líkamann, haldi áfram aö lifa ósýnilegt í kringum þá; eöa þá aö
viö þaö aö veröa var við hulda krafta í náttúrunni, er ályktaö,
aö þeir hljóti að vera af völdum ósýnilegra vera, er búi á viss-
um stööum. Þessi trú á anda, hvort sem þaö eru andar franr-
liðinna eða einhverjar aðrar andlegar tilverur, er lægra stig af
fjölgyöistrú (polytheism) og er kölluð trú á marga anda (poly-
demonism). Smám saman veröa andarnir færri, og í staðinn
fyrir þá koma náttúruguöir. Fyrst, áöur en menn læra aö
þekkja sambandið á milli eins náttúruafls og annars, eru guð-
irnir svo aö segja á hverju strái. Hver á og hvert fjall og jafn-
vel tré hafa sinn guö. Þegar þekking manna á náttúruöflunum
eykst, fækkar guðúnum, og jafnframt því veröur persónugerfi
hvers guös óákveðnara. Stormguöinn og sævarguöinn eru
jafnframt því sem þeir eru persónulegar tilverur, einnig skoö-
aöir sem stormurinn og sjórinn í sjálfu sér. Þetta er hin veru-
lega fjölgyðistrú, eins og vér sjáum hana í hinum fornu trúar-
brögöum Grikkja, Rómverja og Noröurlandabúa, og einnig í
hinum eldri trúarbrögöum Forn-Indverja. I öllum fjölgyöis-
trúarbrögðum er einn guðinn geröur æöstur allra guöa og jafn-
framt hinn elzti forfaöir hinna guðanna, alfaöir. Hinir guöirn-
ir veröa þá óæöri og máttarminni heldur en þessi eini. Hér er
fyrsta sporið í áttina til eingyöistrúarinnar, þó afarlangt sé frá
þessu fjölgyðistrúarstigi til hreinnar eingyðistrúar.
Framförin er ekki hin sama alstaðar. Breytiþróunin starf-
ar ekki alstaöar eins, heldur hagar sér að nokkru leyti eftir hin-
urn ytri kringumstæöum. Alveg eins er því variö meö þroska