Heimir - 01.10.1908, Blaðsíða 6

7«
H E I M I R
ÞaS er þó aöallega sem skáld og þjóðrnálamaður að mest ber á
honum á þessu 25 ára tímabili. Hið bókmentalega starf hans,
að minsta kosti hér um slóðir, er síöur kunnugt. Þó ætti flesta
að reka minni til hinnar ágætu æfisögu og lýsingar Jónasar
Hallgrímssonar, er Hannes samdi framan við Bókmentafélags-
útgáfuna síðari af ritum Jónasar, og þá líka, er ekki var minna
þrekvirki, Urvalsrita Bólu-Hjálmars, er Hannes samantók, og
æfisögu skáldsins þar framan við, er hann reit einnig. Er það
ekki vandalaust að ganga svo frá ljóðavali og æfiminning
Hjálmars eins og Hannes hefir gjört þar, og meðan íslenzk bók
er lesin veiður sú bók þeirn báðurh fagur minnisvarði. Og víst
er um það að fáir hefði gjört það jafnvel. Og þarf ekki annað
en bera sainan við Urvalsritin fyrri útgáfu ljcða Hjálmars, eða
það sem eftir skáldið liggur óprentað, er til er mikið safn af hér
á einurn stað, til þess að sannfærast um slíkt.
Eg man eftir því fyrir löngu síðan, að eg heyrði einn af
vorum merkustu öldungum hér fyrir vestan segja, er mikið
þekkti til Hjálmars: „Mikiö á minning Hjálmars Hannesi aö
þakka. Síðara ljóðasafnið sýnir konungsmynd skáldsins, hið
fyrra þrælsmyndina." Þessi orð skildi eg ekki þá, en eg vissi
þau voru sönn,— og finn þaö nú —. Maðurinn var Brynjólfur
Brynjólfsson.
Starf Hannesar á meðal þjóðar vorrar byrjar sem skálds,
þess, er veitir nýjum straumum inn í þjóðlífið. Hann vill skíra
Norræna þjóð að fornum sið, í hreinu uppsprettuvatni náttúr-
unnar sjálfrar, til endurvakningar fram á við. Vér höfum áður
bent á, að ofan til Þorsteins, eru það einu útúrleiðir í íslenzkri
ljóðagjörð 19. aldar, þær sem þeir stefna Grímur og Hannes,
Grímur meðal hrika þjóða forna heimsins, svo sagan verði á ný
nútíðar saga, eins og hann kemst að orði í ræðu á Stúdenta
fundi í Uppsölum. Hannes lifir í nútíð, sýnandi forna hreysti,
uppyngda í 19. aldar gerfi og umhverfi.
Olaf Hansen, í „Ny Isl. Lyrik", þakkar Georg Brándes og
áhrifum hans á nemendur í Kaupmannahöfn, hina nýju stefnu
er hefst í íslenzkum bókmentum eftir 1882. Brandes, segir
hann, leggur áherzluna á samband bókmentanna órjúfanlegt