Heimir - 01.05.1910, Page 11

H E I M I R
203
Sósínus 'var nijög frjálslyndur; hann neitaöi þrenningar-
kenningunni, guödómi Krists, persónulegri tilveru djöfulsins og
siöferöislegu falli mannsins. Hann var maöur ágætlega vel
mentaöur og dugandi leiötogi. Þegar hann dó voru margir af
inentuöustu og atkvæöamestu mönnum landsins á n:eöal fylg-
jenda hans. Eftir hans daga stóö kyrkja sú, sem hann átti svo
mikinn þátt í aö stofna ekki lengi. Pólland var kaþólskt land
og Jesúítarnir unnu aö því af öllum kröftum aö eyöileggja hina
nýju trú. Ofsóknurn gegn henni var komiö af staö og í kringum
1660 voru allir fylgjcndur Sósínusar geröir landrækir. Sumir
þeirra fóru til Þýzkalands, Hollands og jafnvel til Englands, en
llestir fundu þó griöastaö á meöal trúbræöra sinna í Transylváníu.
Fyrsti stofnandi únítara kyrkjunnar þar var Blandrata sá,
setn áður er gétiö, Hann. fór þangað frá Póllandi eftir aö hafa
dvaliö þar nokkur ár. Konungurinn Jón Sigisniundur var hinni
nýju stefnu hlyntur og þau 14 ár sem hann ríkti náöi hún mikilli
útbreiöslu. En sá setn mest geröi til aö stofnsetja únítára-
kyrkjuna þar var maöur aö nafni Francis David. Hann lutföi
mentast í Wittenberg hjá Lúther og Melankton og tekiö lúterska
trú þar, en í deilunni á milli fylgjenda Lúthers og Kalvíns út af
tiltarissakrameiuinu snérist hann til Kalvínstrúar. Eftir aö hafa
kynst Blandrata hafnaöi hann algerlega þrenningarkenningunni
og geröist únítari. Hann jafnvel gekk lengra í neitun allar þeirra
kenninga, sem honuni t irtist of líkar kenningum kaþólsku kyrk-
junnar en Blandrata og aörir skoöanabræöur hans. Þess vegna
kom missætti nokkurt á inilli þeirra, og David var varpaö í fang-
olsi aö undirlagi Blandrata og þar dó hann skömrnu síöar.
Eftir dauöa Sigismundar konungs var frelsi únítaranna
mjög takmarkað af kaþólskunr stjórnendum, en smám saman
fengu þeir þó samskonar réttindi og aörir trúllokkar. Síöan
hefir tala þeirra stööugt fariö vaxandi og nú eru þeir ein af
hinuin viðurkendu kyrkjum, sein eru styrktar af ríkinu ;V Ung-
verjalandi.
{h'ramhald)