Heimir - 01.06.1911, Page 23

HEIMIR
239
Trúarbragðalegt frjálslyndi á Englandi
Eftik Prófbssor, J. Estlin Carpbntbr
Vér stöndum nú viö byrjun hreyfingar, sem stundum er
nefnd hin nýja siðbót. Enginn einstaklingur er upphafsmaöur
hennar. Hún ber ekki á sér einkenni neins mikils og voldugs
persónuleika; hún hefir ekki átt neinn Lúther- En hún hefir
myndast af mörgum áhrifum eftir því sem framfarir vísindanna
utan biblíurannsókna hafa opnað nýja heima hugsunar og þekk-
ingar. Öll saga trúarbragðanna liggurnú opin viö þeirn. Ensku
brautryðjendurnir í sanskrít (forn-indverska ritmáliö) létu sér
of ant um að gera mönnum kunnugt hvað hefði verið ritað á því
máli, til að gera sérljósagrein fyrir þýðingu þess, sem ritað hafði
verið, og kenningaþröngsýnið, sem fylgdi enskri guðfræði aftraði
fræðimönnum frá að finna gildi þess. Það var hin sannfærandi
rödd þýzks fræði-og gáfumanns, Friedrich Max Muellers, sem
vakti virðingu enskumælandi manna fyrir bænunum til himna-
föðursins í Veda-sálmunum. Þegar Max Mueller fyrir einum
mannsaldri hélt fyrirlestra í Jerúsalem-salnum innan takmarka
Westminster kyrkjunnar, undir umsjón Stanley prófasts í West-
minster, um kenningar gömlu indverska spámannanna, þá var
ekki lengur hægt að skilja kristindóminn sem hina einu gjöf guðs
til mannanna, eða að ganga fram hjá trúarbragðasögunni í víð-
tækari merkingu. Á ýmsan hátt og með hálfsögðum orðum
hefir mannkynið reynt að gera sérhugmyndir um hina takmarka-
lausu tilveru, og allar hinar mörgu heimspekisskoðanir þess og
trúarbrögð bera í sannleika vott um að guð hefir aldrei látið sig
án vitnisburðar. Max Muller verður aldrei ofþakkað það setn
hann með nákvæmni, þekkingu, skáldlegri skarpskygni og sannri
trúrækni hefir gert fyrir frjálstrúarstefnuna á Englandi. Trúar-
bragðaleg heimspeki má aldrei verða fráskilin sínum sögulega
vexti og viðgangi. Þegar maður lítur á áhrifin, sem trúarbrögðin
hafa haft á myndun stofnana og líf óteljandi kynslóða á liðnum
tímum, er ómögulegt að vera í vafa um að allar varanlegar