Kirkjuritið - 01.04.1975, Síða 40

inga um ,,val“ einstaklingsins virðist
mér hæpið. Ég get ekki ,,valið“ að
trúa á Krist. Hins vegar getur hann
„valið" mig, lagt mér í brjóst yfirbót,
rétta iðrun og hreina trú, svo að enn
sé óbeint vitnað í Hallgrím.
En annað er jafn Ijóst: Þá fyrst get
ég vænzt þess, að Kristur í raun hafi
valið mig, þegar ég finn trúna lifandi í
brjósti mér. Viðbrögð mín skipta þvi
máli, ráða úrslitum. —
Nú kynni einn að telja mig halda
fram kalvínskri fyrirhugunarkenningu.
Annar gæti komið hlaupandi og ákært
mig fyrir ,,synergisma“ að kaþólskri
fyrirmynd! — Þá það.
Það, sem ég hér hef nefnt, er til-
verustaðreynd kristins manns, — hvort
tveggja. Má einu gilda, hvað finna má
af undarlegum kenningum til að klína
utan á þessa staðreynd. Hér erum við
á mörkum hinnar örðugu spurningar
um viljafrelsi mannsins, en yfir þeim
vanda hefur margur góður drengur
setið sveittur bæði fyrr og síðar. Ætla
ég ekki að skipast í þá sveit ótilneydd-
ur.
Hitt er ekkert efamál: Þar sem lif-
andi trú á Krist er að finna í brjósti
mannlegrar veru, hefur einstaklingur
verið útvalinn af Kristi. Þá vaknar
spurningin um útvalningar/cenn/ngi/.
Þá vaknar og spurningin um þann
mann, sem ekki er útvalinn, heldur
glataður. Og þar með er spurt um glöt-
urtarkenningu.
Mig langar að hætta á að svara
þessum spurningum í örstuttu máli
fyrst: Útvalning og glötun eru ótvíræð-
ar tilverustaðreyndir. Útvalningar/cenn-
ing og glötunar/cenn/ng eru fjarstæður,
þegar þær eru skoðaðar af sjónarhóli
persónulega kristins manns.
Það fer ekki á milli mála, að mað-
ur, sem á sér Krist sem „hinsta áhuga-
mál“ er útvalinn af Kristi. Þar er um
að ræða óvéfengjanlega tilverustað-
reynd. Persónuleikinn í heild er altek-
inn af Kristi. Með tilvísun til ótalinna
ummæla Krists fær hinn útvaldi og
auðveldlega séð, hver það er, sem
stendur að baki hamingju hans.
Sama máli — en með neikvæðu
forteikni — gegnir um þann mann,
sem þráir að trúa og leitar Krists, en
finnur hann ekki. Svo kann að fara
fyrir honum, að hann upplifi glötun
sína sem tilverustaðreynd. Hann kann
að snúast gegn kristinni trú af ítrustu
hörku. Innst inni vill hann trúa. En ár-
angursleysi leitar hans að Guði verður
honum eins konar „hinzta áhugamál."
Þessi maður er glataður, — í tilveru-
legri (tilraun til að þýða lýsingarorðið
existentiel) merkingu þess orðs. Einn-
ig það er óvefengjanlegt. Milli hans og
Guðs er ekkert samband. Hann þjáist
vegna þessa sambandsleysis. Sú
þjáning verður uppistaða tilveru hans.
Ég gat þess fyrr, að trú er ekki var-
anlegt ástand, heldur barátta. Af sjálfu
leiðir, að sami maðurinn getur hæg-
lega upplifað hvort tveggja, glötun og
útvalningu á mismunandi skeiðum æv-
innar. Auðvelt væri að nefna dæmi um
slíkt, úr bókmenntum eða kristnisögu.
Þessi reynsla hvor tveggja er til-
veruleg (existentiel) og algerlega per-
sónubundin. Ég get vitnað um glötun
mína og um frelsun mína. Þar er um
að ræða játningu trúar eða trúleysis,
sem einstaklingur ber fram. Útvalning
38