Kirkjuritið - 01.04.1975, Blaðsíða 22

meö Páli postula reiknar með því að
Guð verði um síðir allt í öllu getur ekki
litið á tilveruna sem tilgangslausa. Svo
lengi sem ekki verður sannað fyrir mér
með orðum Heilagrar ritningar að til-
veran sé tilgangslaus mun ég halla
mér að hinu að Guð sjái einhvern til-
gang í þeirri sköpun sinni sem hann
hefur fórnað svo miklu fyrir. Hversu
hrein trú sem þetta neikvæða viðhorf
kann að vera í augum tilveruspekinga
þá munu þeir kristnir menn vera fleiri
sem telja þetta óbiblíulegt viðhorf.
Hinir kristnu menn tómhyggjunnar
(ber að skilja það svo að engir séu
kristnir nema þeir?) eru að mati rekt-
ors þeir einu sem horfast í augu við
sannleikann, „allan sannleikann og
ekkert nema sannleikann.“ Þetta hóg-
væra mat tilveruspekinga á eigin raun-
sæi er þeirra séreign. Vera má að það
sé að kenna slakri greind að ekki eru
aðrir læsir á myndmál tilveruspekinga
en þeir sjálfir. Einhver ástæða kann þó
að vera til þess að þeir eru misskildir
jafnoft og raun ber vitni.
Heimspeki tilveruspekinganna var
ætluð nútímamanninum til þess að
hann gæti betur áttað sig á og horfst
í augu við þá tilveru sem hann lifir í.
Paul van Buren hefur hinsvegar skotið
fram þeirri athugasemd að hann botni
ekki í hvar hinir vinstri sinnuðu til-
veruspekingar hafi fundið þennan svo-
kallaða nútímamann sinn. Hann vill
meina að þeir hafi búið til ímynd
manns sem aðrir kannist ekki við.
Kann að vera að það sé svipað með
sannleikann sem tilveruspekingarnir
horfast í augu við að enginn komi auga
á hann nema þeir af því að þeir sjálf-
ir hafi búið hann til?
20
IV.
Grein Skálholtsrektors er um leið op-
ið bréf til allra þeirra fyrrverandi coll-
ega hans sem enn stunda prédikun í
þessu landi. Hann brýnir fyrir okkur að
beita hvössum rökum tómhyggjunnar
til að sýna mönnum fram á hversu von-
laus hún sé öll trú nútímans á hin og
þessi gæði og hugsjónir sem hann
telur upp. Síðan bætir hann við: „Eng-
inn er líklegri til afturhvarfs en sá sem
nógu rækilega hefur verið rekinn út í
eyðimörk tilgangsleysis og tóms.
„Tómhyggjan“ er tilfinningaleg og vit-
ræn forsenda prédikunarinnar, for-
senda prédikunarinnar, forsenda trú-
arinnar hreinu.“
Ekki bregst rektor sínum lærimeist-
urum á þessu sviði fremur en öðrum.
Eins og Harvey Cox hefur bent á I
gagnrýni sinni á tilveruspekinga eiga
þeir enga leið til venjulegs nútímafólks
aðra en þá að koma því I einskonar
svimaástand áður en þeir fara að pré-
dika yfir því. Og úr því ég er farinn
að vitna I Harvey Cox er best að ég
geti um hvernig tilveruspekin varð til
samkvæmt hans skýringu. Hin mennt-
aða miðstétt Evrópu hafði mikil völd
og áhrif á 18. og 19. öld. Á 20. öldinni
varð hún að þoka fyrir nýjum áhrifa-
stéttum, tæknifræðingum, vísinda-
mönnum, félagsfræðingum og pólitísk-
um byltingamönnum. Þar sem nú þessi
menntaða miðstétt hafði glatað sinni
mikilvægu aðstöðu og hlutverki skap-
aði hún tilveruspekina í sinni núver-
andi mynd til þess að sanna heiminum
að öll tilvera sé tilgangslaus.
Tilveruguðfræðingarnir benda að
vísu á hina óskiljanlegu kristnu von.
J