Kirkjuritið - 01.04.1975, Page 52

tengd siðakerfinu. Meðal annars tek-
ur hún siðakerfið til skoðunar, safnar
sem mestum upplýsingum um tilurð
þess og þróun, gætir að áhrifum ann-
arra samfélagsþátta á mótun þess, svo
sem trúar og vísinda, atvinnu- og
efnahagsmála og stjórnmálaviðhorfa.
Enn fremur hyggur siðfræðin að rök-
vísi siðakerfisins, hvort einstakir efn-
isþættir þess sem og kerfið í heild
styðjist við skynsamleg rök. Siðfræðin
lætur þó ekki staðar numið við þessa
eða annars konar greiningu á siða-
kerfinu. Greiningin er aðeins áfangi
á leiðinni til hins eiginlega viðfangs
siðfræðinnar, sem er að grafast fyrir
um hvert sé áhrifavaldið að baki siða-
kerfis eða einstakra siðaboða. Sið-
fræðinni er þannig eiginlegt að spyrja:
hvers vegna? Hvers vegna ber mér
að hlýða tilteknu siðaboði. Vegna þess
að skyldan býður mér það, vegna þess
að hlýðni gagnvart því eflir almanna
heill, vegna þess að það er Guðs vilji,
að ég hlýðnist boðinu? Svo nokkur
dæmi séu tekin.
Kristileg siðfræði er réttilega nefnd
kristileg fyrir það eitt, að hún rekur
áhrifavaldið að baki siðaboðinu til
vilja Guðs, eins og hann hefur verið
gefinn til kynna í persónu og verki
Jesú Krists. Af því leiðir m. a., að ó-
réttmætt er, enda röskun á grundvelli
kristilegs siðgæðis, að ætlast til þess,
að sjálft siðakerfið, sem áður var rætt,
verði kristilegt. Hvenær sem það er
gert eru höfð hausavíxl á skaparanum
og skepnunni. Siðakerfi, rétt eins og
hið pólitíska kerfi eða efnahagskerfi,
er í eðli sínu mannasetningar.
Á hinn bóginn er sú tilhneiging rík,
og þess eru mörg dæmi í sögu manns-
andans, að leitað sé réttlætingar á
tilteknu siðakerfi með skírskotun til
guðlegs uppruna þess. Þannig hefur
hver kynslóð kristinna manna af ann-
arri talið sjálfri sér og öðrum trú um,
að það siðakerfi, sem hún býr við, sé
helgað af Guði og þar af leiðandi ó-
hagganlegt. Það er einmitt þessi af-
staða, sem villir mönnum sýn, þegar
þeir ýmist halda uppi vörnum fyrir gild-
andi siðakerfi, þannig að þar megi
engu breyta, í nafni kristilegrar sið-
fræði, eða hafna einstökum þáttum
þess vegna kristilegs uppruna.
Ég hefi gerzt svo margorður um
muninn á siðakerfi annars vegar og
siðfræði hins vegar vegna þess að fyrir
liggur að ræða fjölskylduna í Ijósi
kristilegrar siðfræði. En siðræn við-
horf manna til fjölskyldunnar eru ein-
mitt gott dæmi um þá rangtúlkun á
eðli kristilegrar siðfræði, sem ég hefi
gert að umræðuefni. Reyndar má
benda á sem almenna viðmiðun, að
því nálægari sem einhver stofnun
samfélagsins er einstaklingnum, þeim
mun ríkari verður tilhneigingin til að
klæða þá stofnun í svonefndan kristi-
legan búning. Þannig er algengt að
talað sé um kristna fjölskyldu, jafnvel
um kristinn skóla, en mun fátíðara að
nefndur sé kristinn vinnustaður, eða
kristin stjórnmál. Þessa stigmögnun
kristilegrar helgunar frá samfélaginu
til einstaklingsins má einnig skoða 1
Ijósi þeirrar túlkunar á kristilegu sið'
gæði, að þar sé um að ræða einstakl'
ingssiðgæði en ekki nema að mjöð
takmörkuðu leyti félagslegt siðgaeði-
Kristilegri siðfræði, sem á sér að
undirstöðu opinberun Guðs vilja í Jes^
Kristi, er það framandi hugsun að telja