Nýjar kvöldvökur - 01.01.1907, Side 22

46
NÝJAR KVÖLDVÖKUR.
Bókmentir.
Árið sem leið varð Benedikt Sveinbjarnar-
son Gröndal áttræður. Rað eru nú vanalega
engin stórtíðindi, þó að einhver eða einhver
verði áttræður, ef ekki er neins sérstaks
að minnast um manninn, sem hefir lifað svo
langa ævi. En ef það er stórmenni, sem um
er að lala, maður, sem hefir Iátið til sín taka,
annað hvortsem vísindamaður eða skáld, stjórn-
málamaður eða bóndi í héraði, þá er vert að
minnast þess. En ekki að eins vegna þess, að
maðurinn er áttrœður, nei, ekki það, heldur
þess að vér lítum þá til baka yfir langan ævi-
feril, heilt skeið úr sögu lands vors og lýðs,
þar sem maður þessi hefir tekið fram í við-
burðarásina að einhverju leyti. Rað eru rétt 60
ár síðan fyrstu kvæði Gröndals birtust í 9. ári
Fjölnis, og síðan hefir hann við og við alt af
látið til sín heyra, og áhrif hans liafa í mörgu
orðið frámunalega mikill, einkum á liina yngri
kynslóð manna; orðgnótt hans og ímyndunarafl
hefir orðið til þess, að þeir hafa lagað sig sjálf-
rátt eða ósjálfrátt eftir honum, einkum á yngri
árum. Vér þurfum ekki annað en að líta í
kvæði Kristjáns Jónssonar til þess að finna á-
hrif orðalagsins.
í haust komu hingað 3 rit, eitt um Gröndal
og tvö eftir hann. Ritið um Gröndal er minn-
ingarrit á 80. afmælisdegi hans, er Sig. bók-
sali Kristjánsson í Reykjavík hefir gefið út.
Rit þetta er ágætt bæði að efni og frágangi.
Pað er ævisaga Gröndals í ágripi eftirjón Jóns-
son sagnfræðing, og svo ritgerðir um hann, sem
skáld, fornfræðing, náttúrufræðing, og heima
hjá sér, alt eftir hina ritfærustu ungra manna.
Svo má segja, að hver þessara ritgerða sé ann-
ari betur samin, og eru þær alveg gersneydd-
ar öllunt sleikjuhætti og hálfvelgjukánti, sem svo
oft er vant að loða við það þegar farið er að
rita um menn. Rað er eins og Gröndal gamli
hafi liálft um hálft farið í þá, sem unt liann
fituðu, og gefið grelnum þeirra blae af sjálfum
sér. Rað er mikið gleðiefni fyrir marga, að
þess er getið, að Gröndal er að rita ævisögu
sína. — Þar mun að líkindum kenna margra
grasa og margt koma fram, sem er ekki lýðum
Ijóst, því að, eins og kunnugt er, var hann
í Khöfn í fjölda mörg ár, og mjög handgeng-
inn þar mörgum ágætismönnum. Framan við
bókina er snildarkvæði eftir Sigurð Kristjáns-
son. I bókinni eru 5 ágætar myndir af Grön-
dal á yngri og eldri árum.
Eftir Gröndal hafa komið út Dagrún, lítið
kvæðasafn, og Smásögur,4 að tölu, þrjár þýdd-
ar og ein frumsamin. Regar kvæði Gröndals
komu árið 1900, keypti eg bókina þá þegar,
af því að Gröndal hefir verið vinur minn, síð-
eg lærði að lesa, og fletti bókinni þegar, til að
leita að Hugfró — og fann hana ekki, og þótti
súrt í brotið. Eg hafði lesið hana og gleymt
sjálfum mér yfir henni þegar hún kom út í
Gefn 1872. Nú er hún prentuð að nýju í Dag-
rúnu, og nokkur önnur kvæði eldri t. d. Brís-
ingamen, þungskilið kvæði og mikilfenglegt
o. fl. Svo eru og nokkur ný kvæði, og enda
eitt síðan í sumar, og verðurekki séð að Grön-
dal hafi mikið hnignað. Rað eru enn í nýju
kvæðunum hans sama fyndnin og sama gáfan
og fyrr — Sögurnar eru aðkvæðamihni. «Rón-
ald undrabarnið* er frægt ævintýri, þýzkt að
uppruna, og Brúðardrauginn kannast allir við,
sem lesið hafa Nýja Sumargjöf; það er eitt af
hinum allra beztu kostasprettum Gröndals, og
tekur frumritinu (The spectre-bridegroom e. W.
Irving) fratn að fjöri og fyndni. Eg saknaði þar
hinnar ágætu sögu: Tréskórinn í Gefn. Nú er
eftir að fá Örvar-Odds-drápu gefna út að nýju;
þá hefðum við höfuðrit Gröndals í nýjum út-
gátum. Annars hefði átt vel við að öll skáld-
rit lians hefðu verið gefin út í sainhengi; það
er eitthvað leiðinlegt við að eiga það alt í
smáheftum, sitt í hvoru broti.
Ágúst Bjarnason: Yfirlit yfir sögu mansand-
ans. Nitjánda öldin. Rvík, 1906. 375 bls.
Bók þessi er stór nýjung — eg vll segja