Nýjar kvöldvökur - 01.03.1907, Blaðsíða 18

90
NÝJAR KVÖLDVÖKUR.
ara en við förum aftur að lifa í heimi veru-
leikans, kemur núningsfyrirstaðan, afleyðslan, til
sögunnar. Rar getum við auðvitað ekki náð
því marki, sem hugurinn nær í heimi andans.
Alla leið náum við ekki, hvernig sem við reyn-
um. Við hljótum að verða fyrir vonbrigðum.
En af þessu leiðir einnig, að við megum
ekki stilla vonir vorar og vændir of látt. Fyr-
irfram getum við með engu móti reiknað út
afl vort og getu með vissu, og því síður fyrir-
stöðuna, sem við kunnum að mæta. I3ess vegna
er eigi auðið að ákvarða, hve langt við getum
náð samkvæmt þeim skilyrðum, sein við höf-
um, nema með því að reyna það. Og í þess-
um vafa er oss bezt að vænta heldur of mikils
en of lítils. Rví, eins og áður er sagt, eru
vonirnar og vændirnar sjálfar öflin, sem bera
oss áfram að meira eður minna leyti. Rví
meira, sem við — innan sanngjarnra takmarka
— óskum oss og vonum, því meira fáum við
að öllum líkindum — en aldrei alt.
»Mesta villa, stærsta synd« — segir Robert
Browning — »er að miða of látt; það er
engin hneisa að ná ekki markinu; en að þora
ekki að setja sér hátt Iifsmiðið, það er synd;
það er vantrú.
Svartsýnismennirnir gleynia eiuatt þessu
höfuðatriði, að vonbrigðin eru aðeins afdráttur
lífsins af vonum okkar og vændum. Lífið bregzt
aldrei með öllu. Rað gefur okkur ætíð eitthvað
af því sem við væntum okkur — aðeins minna
en eigingirni vor og sjálfselska heimtaði.
Svartsýnismennirnir gleyma ennfremur því
að lífið á nokkuð til, sem alveg er andstætt
vonbrigðunum. Rað er gleðin oggæfan, semokk-
urhafði aldrei dreymt um, sem okkur hafði aldrei
grunað, sem við aldrei höfðum búist við, og
yfirsté allar æskuvonir vorar. Eg trúi ekki öðru
en allir fullorðnir menn þekki unað óvæntrar
hamingju og ágæti hennar Fagrar eru æskuvon-
irnar, en miklu fegri eru minningar fullorðna
mannsins. Voniner aðeins silfur í samanburði við
rauðagull mætra minninga. En orsökin til þessa
er einmitt sú, að lífið hefir fært oss eitthvert
ágæti, sem við þektum ekki í æsku, eitthvað,
sem við skildum ekki, eitthvað, sem oss dreymdi
ekki um og við gátum ekki búist við, eitthvað
sein var betra og fegra en alt, sem við ósk-
uðum okkur. Vonaheimur æskumannsins er
svo lítill og fölur og kaldur og sviplítill í sam-
anburði við óendanlega, lífhlýja, svipmikla minn-
ingaheiminn þroskaða mannsins.
I raun og veru er lífið miklu auðugra að
gæðum en djörfustu ímyndun æskunnar dreym-
ir. Margar vonir deyja og margar vændir verða
að engu; en eitthvað rætist og eitthvað bætist
við, sem aldrei birtist í draumi.
Svo rótgróin er þó svartsýnin eðli manns-
ins, að engin tunga í víðri veröld á eitt stakt
orð yfir óvænta hamingju, þó allar tungur hafi
sérstakt orð, sem táknar óvænta ógæfu — von-
brigði. — og það sé á hvers tnanns vörum
flestum orðum oftar. Huga vorum er þann-
ig varið, að sorgir og sársauki ryðja sér þar
frekara til rúms en gæfa og gleði. Hríðardag-
ar verða okkur mimiistæðari en hlákudagar,
regndagar en sólskinsdagar. Rað er mjög
auðvelt að komast 'að raun um þetta. Reynið
t. d. í lok einhvers mánaðar að geta upp á, hve
margir illviðrisdagar hafi verið í mánuðinum.
og þið munuð komast að raun um, að þið
teljið þá of marga, ef ekki er miðað við ann-
að en það, sem ykkur finst.
Fyrir nokkrum áruin kom óvanalega rign-
ingasamt sumar hér í Noregi. Flestum þótti,
sem það hefði rignt næstum á hverjum degi,
þegar þeir litu til baka yfir sumarið. Níutíu og
níju af hundraði hefðu vafalaust sagt, að það
hefði hreint ekki verið fleiri en 5 — 6 þurviðr-
isdagar í hverjum mánuði, ef þeir hefðu verið
um það spurðir.
Menn urðu því alveg hissa, þegar veður-
athuganastofnunin færði órækar sannanir fyrir
því, að þetta almenningsálit náði engri átt og
jafnvel þetta óvanalega illa sumar var gott veð-
ur miklu fleiri daga en ilt — regndagar miklu
færri en þurviðrisdagar.
Dómar vorir um áhrif þau, sem við verð
um fyrir, eru mjög óáreiðanlegir og vill-
andi. Rað er sem sé ekkert rökrétt samband mílli