Nýjar kvöldvökur - 01.06.1916, Blaðsíða 44

164
NYJAR KVÖLDVÖKUR.
ódauðleika mannsandans sem sjálfsögð sannindi.
Hún leitaði gegn um öll trúarbrögð heimsins,
til þóss að finna sannleikann í þeim, og fann
í öllum einhvern sannleika, eitthvert Ijós frá
guði til mannanna, birt þeim í gegnum opin-
berun guðs á mismunandi stigi eftir mismun-
andi þroska mannanna. Af þessu leiðir svo
lífsskoðun guðspekinnar, og það eitt er víst, að
hvað sem menn kunna uin hana að segja, þá
stendur hún afarhátt yfir lífsskoðun efnishyggju-
manna.
Eitt af hinum mörgu ritum Annie Besant er
einfalt ágrip af hinum helztu grundvallaratrið-
um guðspekinnar, og er nýlega komið á prent.
Það heitir »Lífstiginn«, og er gefið út af guð-
spekisfélaginu í Reykjavík. Rað eru í sex fyrir-
lestrum, og er hinn fyrsti almennur inngangur
um guðspeki, annar heitir lífstiginn, eða skýr-
mgar á þroskunar- og framfaralögmáli tilver-
unnar, bæði allrar í heild sinni og sérstaklega
í manninum. Hinn þriðji og fjórði er um þá
kenningu guðspekinnar, að mennirnir lifi ekki
aðeins einu sinni, heldur mörgum sinnum lífi
sínu hér á jörðinni, til þess að þroskast og
fara fram, yfirvinna ófullkomleikana og hið
illa í sjálfum sér og ná sem mestri fullkomnun,
sem lífið hér á jörðu heimilar mannssálinni.
Retta kalla guðspekingar endurholdgun, endur-
burð eða endurfæðing; ætti óefað síðasta orð-
ið bezt við, ef það væri ekki áður til í málinu
í annari merkingu. Sjötti og síðasti fyrirlest-
urinn er um heima þá, sem maðurinn lifir í,
hinn jarðneska heim hér á meðal vor, og svo
hinn andlega heim, sem sál hans og andi lifir
í, þegar hann er kominn yfir um dauðann og
gröfina.
Bók þessi, þó lítil sé, er svo efnismikil og
svo löguð til að vekja athygli manna, að menn
verða að Iesa hana sjálfir, og ekki einusinni
heldur tvisvar, til þess að kynnast henni vel.
Að fara að þræða efni hennar hér frekara yrði
þýðingarlaust, gæfi ekki neina fulla hugmynd
um hana. En til þess að gefa ofurlítið sýnis-
horn af anda bókarinnar, skal eg Ieyfa mér að
setja hér litla grein á bls, 10—11, er svo hljóð-
ar: »En hver sem vill vita hvaðan hann er
runninn og hvar guð er að finna — ekki aðeins
vona það, þrá það eða trúa því, heldur vita
það með fullri vissu, hafa bjargfasta sannfær-
ingu sem getur ekki bifast — hann má ekki
leita hins guðdómlega anda í hinu ytra, heldur
hið innra með sjálfum sér. Förum ekki til vís-
indamannsins í þessu skyni, hann fræðir oss
aðeins um hin órjúfanlegu náttúrulögmál, sem
aldrei breytast. Förum ekki heldur til guðfræð-
ingsins; hann hefur að vísu orð og ummæli
ritningarinnar á reiðum höndum, en vér vilj-
um ekki lifa í trú í þessu efni, heldur skoðun.
Förum og ekki heldur til listamannsins; hann
getur að vísu bent okkur í áttina, en hann segir
aðeins að guð sé fegurðin, en það er ekki nóg.
Förum ekki heldur til heimspekingsins, þvi að
hann kemur aðeins með hugleiðingar og álykt-
anir. Nei, vér verðum að halda inn á við, en
ekki út á við, verðum að hafa dug og djörf-
ung til að ryðja oss braut inn að insta eðl'
voru. Vér verðum að ganga inn í helgidóm
hjarta vors — þann helgidóm sem vert er að
finna. Pví að þar, og hvergi nema þar, getum
vér fundið guð. En ef þú hefur fundið guð í
sjálfum þér, muntu verða var við, að allir hlutir
í heiminum lofa hann og vegsama, þú munt
þá sjá, að hann er í öllu og alstaðar. Petta eru
hin rniklu grundvallarsannindi, sannindi sann-
indanna. Petta er hinn guðdómlegi vísdómur,
er vér nefnum guðspeki. Petta er hinn ævar-
andi veruleiki, sem nú er gerður héyrinkunnur
að nýju.«
Er ekki eins og vér heyrum hér endurkveða
í fullri mynd vísuna úr »lífshvöt« Stgr. Th.,
sem var ort löngu áður en nokkur guðspeki
var kunn:
Trúðu á tvent í heimi
tign sem æðsta ber
guð í alheims geimi,
guð í sjálfum þér.
Lengra þýðir ekki að fara út í þetta. Bók-
ina verða menn að lesa og kynna sér hana vel,
og það því fremur, sem hafinn er talsverður
andróður á móti þessari stefnu hér frá eindregnu