Sjómannadagsblaðið - 04.06.1972, Blaðsíða 41

konungs í lörfum sínum, með því að
halda sig í hæfilegri fjarlægð og bak
við þá sem betur voru klæddir. Mag-
ellan hataði iðjuleysi og hofið enn-
þá meira ásamt þeim hégómlegu
ónytjungum sem þar ferðuðust um.
Eftir að hafa látið sér þetta lynda
um nokkum tíma, sótti hann um
leyfi til konungsins að fá að fara
með í fyrirhugaðri herferð til Afríku.
Konungurinn féllst á það, einkum
vegna þess að hann taldi Magellan
einn af sínum þýðingarminnstu hirð-
mönnum og hafði af einhverjum
ástæðum andúð á honum.
Manoel konungur varð því ösku-
reiður, þegar Magellan birtist við
hofið dag nokkurn meðan á herför-
inni stóð, án nokkurs leyfis. Og ekki
tók betra við þegar hann heyrði er-
indi hans: beiðni um að fá skip til
þess að reyna að finna siglingaleið
vesturum til India. Konungurinn hló
og rak hann burt úr höllinni. Mag-
ellan varð svo reiður að hann óskaði
eftir því að verða leystur frá portú-
gölskum borgararétti sínum, sem
konungur veitti fúslega leyfi til.
Magellan hrissti ryk Lissabon af
shtnum fötum sínum og hélt rakleið-
is til hallar Spánarkonungs, þar sem
hinn ungi konungur Karl hafði ný-
lega tekið við völdum. En hann er
betur þekktur úr sögunni sem Karl
5. keisari Þýzkalands og sá merkasti
af öllum Hafsborgurunum.
Astand var mjög slæmt á Spáni
um þessar mundir. Fjármál ríkisins
voru mjög bág og stjómmálin í al-
gerri óreiðu. Þegar Magellan bar
upp erindi sitt við konunginn um
sjóferðina sýndi hann því lítinn á-
huga til að byrja með, en lét þó ekki
vísa Magellan beint á dyr. Honum
var ljóst að engin efni væru til að
kcsta slíkan leiðangur, og hafði tak-
markaða trú á hugmynd Magellans.
Astæðan fyrir því að hann samþykkti
loks að láta Magellan fá fimm smá-
skip til ferðarinnar, hefur ef til vill
aðallega verið sú, að ergja með því
Manoel konung.
Það voru ekki burðuleg skip sem
Magellan voru afhent. Hriplekir
smákoppar. Reyndir sjómenn hrisstu
höfuðið og nokkrir skipstjórar sögðu
hreint út, að þeir myndu ekki reyna
að sigla svona skipiun yfir Gíbraltar-
sund, hvað þá heldur til Kína. En
Magellan var ánægður. Hann hafði
fimm skip, þau flutu og hann hafði
frjálsar hendur um að sigla þeim
hvert sem hann vildi. Hann ætlaði
til Kína. Honum var ljóst að skipin
kæmust ekki öll á leiðarenda, en
það var ekki mikilvægt. Það var nóg
að eitt skip kæmist aftur heim til
Spánar, eftir að hafa siglt kringum
jörðina frá austri til vesturs. Næst-
um án svefns og matar vakti Magell-
an yfir undirbúningi ferðarinnar og
10. ágúst 1510 dró þessi litli floti
upp segl í höfninni í Sevilla og hóf
sína löngu ferð.
Til að byrja með gekk ferðin vel
og Magellan hefði getað verið ánægð-
ur, ef ekki hefði komið til að skip-
stjórar hans yoru öfundsjúkir og
erfiðir í umgengni, sem skapaði óein-
ingu um borð í skipunum, sem hefði
leitt til upplausnar ef veiklundaðri
maður en Magellan hefði haft yfir-
stjóm. Einasta takmark hans var, að
ferðin yrði að heppnast hvað sem
það kostaði. Ekkert skyldi hindra
hann, hvorki hungur, þorsti né veð-
ur . . . ekkert! Því síður persónuleg-
ar tilfinningar eða erfiðleikar. Hann
var viðbúinn að dæma til dauða nán-
ustu samstarfsmenn sína — sem
hann einnig gerði — ef þeir stæðu
í vegi fyrir að leiðangurinn heppn-
aðist. Hann sagðist vera viðbúinn
að láta þá éta skinnið úr skónum sín-
um heldur en að snúa við vegna
hungurs og það varð hann raunveru-
lega að gera ásamt skipshöfnum sín-
um áðm' en takmarkinu var náð.
An nokkurra vandræða náðu þeir
til mynnis La Plata fljótsins. Fyrst
hélt Magellan að þessi breiði flói
væri sundið sem hann leitaði að, en
þegar sjóprufur sem hann tók voru
ósaltar var honum ljóst að það gæti
ekki verið tengiliður milli tveggja
heimshafa, heldur aðeins fljóts-
mynni. Hann hélt því áfram suður
með ströndinni. En vetur var að
þeir til mynnis La Plata fljótsins.
Fyrst hélt Magellan að þessi breiði
flói væri sundið sem hann leitaði að,
en þegar sjúprufur sem hann tók
voru ósaltar var honum Ijóst að það
gæti ekki verið tengiliður milli
tveggja heimshafa, heldur aðeins
fljótsmynni. Hann hélt því áfram
suður með ströndinni. En vetur var
að ganga í garð á þessum slóðum
sem varð honum erfiður. Flotinn
varð að hafa vetursetu í San Júlía,
sem er um það bil á 50° suðurbreidd-
ar. Og þar hófust fyrstu stórvand-
ræðin, sem nálguðust uppreisn. Til
að byrja með tókst uppreisnarmönn-
unum að ná yfirhöndinni, en með
hermennskureynzlu sinni tókst
Magellan þó að snúa ástandinu við
ur innan tveggja daga. Höfuðpaur-
ar uppreisnarinnar voru drepnir, en
sér í hag og bæla uppreisnina nið-
aðrir skildir eftir á ströndinni þeg-
ar flotinn lét úr höfn á ný eftir 5
mánaða vetursetu.
Eftir nokkra daga siglingu lá
ströndin aftur til vesturs og þó að
land sæist á bæði borð var vatnið
salt. Þarna gat því varla verið um
fljót að ræða. Magellan ályktaði því
að þama hefði hann fundið siglinga-
leiðina sem hann leitaði að.
Það er næstum furðulegt að Mag-
ellan skyldi takast að komast í
gegnum þetta þrönga og hættulega
sund á aðeins þrem vikum. Sá næsti
sem reyndi það, Loaysa, árið 1526
var fjóra mánuði að komast í gegn.
Og löngu síðar eða árið 1767 tók
það Samuel Wallis 116 daga, þó hann
hefði sjókort og mælitæki, sem Mag-
ellan hefði aldrei látið sig drejnna
um.
Hér gæti frásögninni lokið, þar
sem hún hefir eingöngu beinst að
Magellan sjálfum og hann búinn að
finna siglingaleiðina sem hann leit-
aði að. — En lokaþátturinn er þó
eftir. Kyrrahafið freistaði sæfaranna,
en ferðin varð þeim mikið lengri og
erfiðari heldur en þeir væntu, og
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 27