Ægir - 01.02.1915, Blaðsíða 4

20
ÆGIR
lausir lyrir til almennra viðskifta og áður.
Öðru nær en svo sje. Þeir liggja að miklu
leyli í vösum bankanna og' undir umsjón
rikisstjórnanna, einkum á þetta sjer stað
hvað snertir þau ríki er við ófriðinn eru
riðin. En þau þurfa líka á miklu fje að
halda daglega.
Þannig telst það til að striðið kosti
dag hvern um 180 milj. króna, sení
deilast þannig niður:
Rússland eyðir 45 milj. kr., Þýskaland
45 milj. kr., Frakkland 30 milj. kr.,
Austurríki 30 milj. kr. og Bretland 27
milj. kr. Þetta er af hagfræðingum talin
bein útgjöld hernaðarþjóðanna íyrir utan
það afskaplega tjón og eyðileggingu er
framin er með þessu fje, og aukin út-
gjöld til hermála er hlullausar þjóðir
hafa orðið að hafa til að tryggja hlut-
leysi sitt.
Þann 24. þ. m. hafði ófriðurinn staðið
í 180 daga, og er þvi útgjaldadálkurinn
eftir þessum reikningi orðinn 32,400 mil-
jónir króna.
Þegar hernaðarþjóðirnar halda þannig
áfram að eyða auðæfum sinum mánnð-
um saman, án þess að bæla upp eyðsl-
una, hlýtur fyrr eða síðar að koma i
ljós þurð á þeim nauðsynjum er fólkið
þarf til daglegs viðurværis, enda er strax,
efiir þessa 6 mánuði, farið að bera til-
finnanlega á þvi.
Sfjórnir rikjanna verða hver í kapp
við aðra af alefli að sjá um vopn og
verjur, föt og fæði handa öllum þeim
miljónum hermanna er vinna það ó-
gæfusamlega starf að drepa hver annan
og eyðileggja. Og þessir menn, kjarninn
úr vinnukrafti þjóðanna, er áður fram-
leiddu meira en þeir eyddu, verða nú
ómagar þjóðanna og einstaklinganna,
sem ennþá hafa friðsama iðju með hönd-
um. Við þetta verður framleiðslan minni,
skattar og álögur hærri og allar nauð-
synjar stiga í verði.
Farmgjöld (fragt). Hin afskaplega
hækkun á farmgjöldum, er, eins og
annað, bein afleiðing af striðinu, og
stendur í nánu sambandi við það. Stríðið
er stórkostlegra en nokkurntíma heflr
átt sjer stað áður, enda flutningsgjöld
með skipum hærri en áður hefir þekst,
jafnvel 4—5 sinnum hærri. Þannig ausa
flestir skipeigendur, er geta haft skip sín
óhindruð í förum, upp ógrynni fjár.
Hinar einstöku orsakir til þessarar
gífurlegu hækkunar er sem nú greinir:
Af skipum er 13°/o minna i förum en
áður vegna stríðsins.
Stjórn Breta hefir 1,700,000 smálestir i
sinni þjónustu til flutnings á hertýgjum
og nauðsynjum til hersins. Skipaslóll
Þjóðverja og Austurríkismanna, nærfelt
3,500,000 smál. liggja aðgerðarlausar í
höfnum þeirra eða annara rikja, og
600,000 smál. hafa þeir mist. Rússar og
Frakkar hafa og svipaðan skipastól sam-
anlagt til hernaðarílutninga og Bretar;
og við þetta má bæta því að hlutlaus
riki hafa líka lagt meiri áherslu en áður
á að afla sjer bjargræðis til lengri tíma
en gert hefir verið á friðartímum.
Samfara þessari fækkun á skipastól
frá venjulegum viðskiftaþörfum má telja
það, að vátryggingar, kol, mannakaup,
fæði o. fl. hefir hækkað í verði; ferðir
hafa lengst við það að herskip stöðva
flutningaskip til að athuga skipsskjöl og
farmskrár, og jafnvel oft á langri leið.
Ennfremur ferðum hagað öðruvisi, farið
krókaleiðir er áður var farið beint, vegna
forboðinna eða hættulegra leiða. Svo er
sagt, að skip, sem fari hjeðan frá strönd-
um Norðursjávarins til Miðjarðarhafsins,
þurfi nú 30 daga í stað 10 daga áður.
Eitt atriði sem taka verður til athug-
unar í þessu sambandi er tjón sem verð-