Ægir - 01.10.1971, Síða 12

266
ÆGIR
Hjálmar Vilhjálmsson fiskifræðingur og
Sigfús A. Schopka fiskifræðingur:
Haf- og fiskirannsóknir
UNGFISKRANNSÓKNIR VIÐ ÍSLAND
OG AUSTUR-GRÆNLAND
Inngangur
Sú rannsóknastarfsemi, sem hér um
ræðir, er tiltölulega ný af nálinni hérlendis
og þykir okkur því rétt að gera lauslega
grein fyrir eðli hennar og aðferðum áður
en sagt verður frá niðurstöðum þeim, sem
fyrir liggja eftir sumarið.
Ungfiskrannsóknir fara þannig fram,
að siglt er yfir svæði það, sem kanna skal,
eftir fyrirfram ákveðnum leiðarlínum.
Með dýptarmælum, asdiktækjum og sér-
stökum tækjum, sem mæla styrkleika
þeirra lóðninga, sem fram koma í töluleg-
um einingum í stað myndar á pappír, er
fengin vitneskja um heildarmagn fisk-
ungviðis frá vorklaki ársins ásamt dreif-
ingu þess yfir svæðið. Sýni af því dýpi,
sem ungfisklóðningar fást á, eru tekin með
sérstökum flotvörpum og þannig fengin
vísbending um hlutdeild hverrar fiskteg-
undar fyrir sig. Á þennan hátt er hægt að
gera sér grein fyrir útbreiðslusvæði og
magni tegundanna og með samanburði
milli ára, og við aflamagn síðar, ætti síð-
an að vera mögulegt að ákvarða afkasta-
getu árgangsins. Reynt hefur verið að
kanna magn fiskseiða strax að loknu
klaki og afla þannig upplýsinga um stærð
viðkomandi árgangs, en sú aðferð hefur
ekki gefið tilætlaðan árangur vegna þess
hve afföllin eru mikil á kviðpokaskeiði
seiðanna. Seiðin, sem hér um ræðir, eru
hinsvegar komin yfir hættulegasta tíma-
bilið, og þrátt fyrir smæð sína orðin það
stór, að þau koma fram á nýjustu gerðum
leitartækja, sé þeim beitt nálægt fullri
orku, enda þótt ekki sé beinlínis um torfu-
myndanir að ræða. Að sjálfsögðu er jafn-
framt gerð könnun á ástandi sj ávar og átu-
skilyrðum á hafsvæðinu.
Rannsóknir af þessu tagi hófu Norð-
menn snemma á seinasta áratug og frá
árinu 1965 hafa árlega farið fram sam-
eiginlegar rannsóknir Englendinga, Norð-
manna og Rússa í Barentshafi í því skyni
að afla upplýsinga um magn ungfisks á
þeim slóðum. Að fenginni reynslu eru
menn þess fullvissir, að við búum nú yfh'
nægilegri tækni til þess að viðunandi nið-
urstöður fáist, enda muni tæknin aukast á
komandi árum og áreiðanleiki rannsókn-
anna þá vaxa að sama skapi.
Hér við land var í fyrra sumar í fyrsta
sinn gerð könnun á ungfiskmagni með
framangreindum aðferðum. Aðalástæður
þess, að ekki var fyrr hafizt handa á ls-
lands- og Grænlandsmiðum, eru fyrst og
fremst þær, að rannsóknir sem þessar eru
skipafrekari en svo, að við getum gert
þeim viðunandi skil af eigin rammleik.
Þátttöku annarra þjóða var ekki hægt að
koma í kring fyrr en séð varð hversu til
tækist í Barentshafi. I fyrrasumar var
höfð samvinna við Norðmenn og Þjóðverja
á tímabilinu ágúst—september. I ár bætt-
ust Bretar í hópinn og var meginhluti
rannsóknanna framkvæmdur seinni hluta
júlímánaðar og fram til 20. ágúst, en það
virðist að mörgu leyti heppilegur tími.
Þátttaka Rússa er fyrirhuguð á næsta ári
og ætti þá að verða unnt að kanna mun
víðáttumeira svæði, en hægt hefur verið
til þessa.
Menn verða þó að gera sér ljóst, að það
er fyrst eftir að ungfisk- eða öllu heldui'
seiðarannsóknir af þessu tagi hafa verið