Ægir - 01.06.1974, Blaðsíða 6

Ásgeir Jakobssort:
Hampiðjan 40 ára
Ágrip af sögu fyrirtækisins
Saga Hampiðjunnar er saga samfelldrar og
harðvítugrar baráttu á öllum vígstöðvum.
Skýringuna á því, að þetta fyrirtæki lagði
ekki upp laupana, þegar mótbyrinn var mest-
ur, er líklega að finna í skránni yfir stofn-
endur fyrirtækisins.
Þeir, sem eitthvað þekkja persónulega til
þeirra manna, sem eru á þeim lista, vita að
þetta er líkleg skýring. Þarna var enginn veik-
ur hlekkur. Hver einasti af stofnendunum
var þekktur að kjarki og þrautseigju í eigin
störfum, sem voru þau erfiðustu sem gerðust,
skipstjórn og vélstjórn á fyrstu togurunum
og verkstjórn í fyrstu vélsmiðjunum. Og þó
að þetta væru ekki fjársterkir menn á þess-
um tíma, voru þeir áhrifamenn, því að togara-
skipstjórn var mikilsmetið starf á þessum ár-
um, og þar sem þeir lögðust allir jafnt í
árina, hlutu þeir að verða átakameiri í barn-
ingnum en sá, sem reri einn á báti.
Það kann líka að hafa reynst Hampiðjunni
seig líftaug, að henni var ekki ætlað að verða
gróðafyrirtæki hluthafanna heldur miklu
fremur þjóðþrifafyrirtæki.
Það olli því ekki neinum vonbrigðum né
riðlaði fylkingu hluthafanna, þó að fyrirtækið
skilaði þeim ekki arði, og væri hann einhver,
var hann jafnan óðara lagður í fyrirtækið
sjálft. Hins vegar hafði enginn þessara manna
heldur efni á því að tapa miklu fé á þessum
árum, og þeir voru jafnan samtaka um að
halda sem bezt utan að hlutunum og fara að
öllu með gát og reisa sér ekki hurðarás um
öxl.
Þessir voru stofnendur og hluthafar Hamp-
iðjunnar:
Jón Guðlaugsson, vélsmiður.
Guðmundur S. Guðmundsson, verkstjóri.
Guðmann Hróbjartsson, vélstjóri.
Jóhann Stefánsson, togaraskipstjóri.
Halldór Gíslason, togaraskipstjóri.
Kristján Kristjánsson, togaraskipstjóri.
Vilhjálmur Árnason, togaraskipstjóri.
Jón Björn Elíasson, togaraskipstjóri.
Sigurjón Einarsson, togaraskipstjóri.
Hannes Pálsson, togaraskipstjóri.
Bergþór Teitsson, togaraskipstjóri.
Frímann Ólafsson, skrifstofustjóri.
Gunnar Einarsson, prentsmiðjustjóri.
Einn hluthafanna, Jón Guðlaugsson, flutti
af landi brott síðar, 6 eru látnir og hafa
ekkjur þeirra eða aðrir erfingjar tekið sæti
þeirra.
Það var haldinn undirbúningsfundur að
stofnun Hampiðjunnar 10. marz 1934, en fyrir-
tækið siðan formlega stofnað 5. apríl sama ár.
Stofnendur voru sem fyrr segir togaraskip-
stjórar, vélstjórar og verkstjórar, 13 talsins,
en hlutir voru 60 eittþúsund króna hlutir.
Aðalhvatamaður stofnunarinnar var Guð-
mundur S. Guðmundsson, fyrrum vélstjóri á
togurum, en um þessar mundir verkstjóri í
Héðni. Guðmundur hafði alllengi unnið að
þessu máli og siglt í því skyni til nágranna-
landanna að kynna sér veiðarfæragerð og
vélakost til vinnslu úr hampi.
Eins og að framan segir, urðu togaramenn-
irnir, einkum skipstjórar, haldreipi Guðmund-
ar, þegar kom til sjálfrar stofnunar fyrirtæk-
isins. Flestir þeirra manna mundu vel Fyrra
stríðið og í þeim var uggur, hvað upp á kynni
að koma, ef landið einangraðist af styrjaldar-
orsökum, eða framleiðsla stöðvaðist í við-
skiptalöndunum af völdum styrjaldar. Þeir
þekktu einnig hina sívaxandi þörf og sístækk-
andi markað fyrir veiðarfæri, og loks vildu
142 — Æ GIR