Ægir - 01.06.1974, Qupperneq 10

nær fjögur ár og jafnframt fékkst nú leyfi til
kaupa á vélum til að vinna fiskilínur úr mjúk-
trefjahampi.
Eí'tirstríðsárin og nýsköpunin.
Þegar nýsköpunartogararnir fóru að koma
til landsins á árinu 1947, komu þeir neta-
lausir og mæddi nú mjög á Hampiðjunni að
skaffa þeim vörpur og var þá komið upp,
fyrir „beina og óbeina áeggjan Hampiðjunn-
ar“ netahnýtingarstofum víða um land, því
að enn var allt handhnýtt, þar sem leyfi hafði
enn ekki fengizt fyrir hnýtingavélum. Það
voru um þessar mundir að verða liðin 10 ár,
sem Hampiðjan hafði séð togveiðiflotanum
fyrir vörpum og garni, og einnig nokkur ár
línuflotanum fyrir fiskilínum, en nú sannað-
ist máltækið að stundum er gleymt þá gleypt
er.
Þegar komið var fram á mitt ár 1948 fór
innflutningur veiðarfæra að aukast. Verk-
smiðjurekstur var nú sem óðast að komast í
lag í ýmsum Evrópulöndum og sumar þess-
ara þjóða neyttu allra bragða til að vinna
markaði. Það var náttúrlega vitað mál, að
það yrði erfið samkeppni við Breta, þegar
hægt var aftur að fá þaðan vörpur, sem tog-
ararnir gátu keypt beint frá framleiðendum,
þegar þeir sigldu og sparað flutningskostnað
og heildsöluálagningu, en engin innflutnings
gjöld voru á veiðarfærunum.
Stjórnvöld aðhöfðust lítið til bjargar inn-
lenda veiðarfæraiðnaðinum jafnvel ekki, þó
að hægt væri að sanna, að um undirboð væri að
ræða. Enn var líka ráðizt á Hampiðjuna og
viðskiptaráðuneytinu skrifað og Hampiðju-
garnið sagt miklu veikara en tiltekið er-
lent garn. Fiskifélagið tók að sér að láta
rannsaka þessa ásökun hlutlaust og reynd-
ist hún, sem fyrr, ekki á rökum reist. Hamp-
iðjugarnið reyndist bæði þola meiri snörp átök
og hafa meira þanþol.
Þrátt fyrir þessa niðurstöðu dróst fram-
leiðsla Hampiðjunnar stórlega saman frá
miðju ári 1948 og fram á mitt ár 1950.
Það sem mestu olli um þetta var röng
gengisskráning þessara ára. Stjórnvöld reyndu
með öllu móti að halda háu gengi að nafninu
til, þó að krónan væri í raun löngu fallin.
Þetta hafði náttúrlega í för með sér að inn-
fluttar vörur, sem engin innflutningsgjöld
voru á, eins og veiðarfærum, urðu mjög ódýr-
ar í samanburði við hliðstæða innlenda fram-
leiðslu.
I marz 1950 var genginu loks breytt og hin
löngu fallna króna rétt skráð í bili, og þá tók
starfsemi Hampiðjunnar nýjan fjörkipp, og
það sýndi sig að fyrirtækið þurfti enga vernd-
artolla heldur aðeins rétta gengisskráningu.
Togararnir voru nú farnir að stunda mikið
karfaveiðar og lögðu upp aflann hérlendis, og
netanotkun þeirra jókst mikið á karfaveiðun-
um. Hrifning margra skipstjóranna á út-
lendu vörpunum var líka farin að dvína, og
þeir vildu gjarnan Hampiðjuvörpur. Fólki tók
nú aftur að fjölga hjá fyrirtækinu, auk þess
sem fyrirtækið fékk vélhnýtingarvél á árinu
1951. Allt gekk nú skaplega næstu árin, þó
að samkeppni væri hörð við innflutningsfyrir-
tæki útgerðarmanna sjálfra. Alþjóðasamþykkt
um breytta möskvastærð truflaði nokkuð
reksturinn á árinu 1953, möskvinn var stækk-
aður úr 60—80 mm í 110 mm, og féll íslenzku
togaraskipstjórunum ekki breytingin og vildu
margir þráast við og vissu Hampiðjumenn ekki
um hríð að hvorum riðlinum þeir ættu að
beina framleiðslunni.
Á þessu ári mátti Hampiðjan enn biðja um
hlutlaust gæðamat vegna áburðar og fór það
sem fyrr, að rannsóknin leiddi í ljós, að Hamp-
iðjan framleiddi sterkasta garn, sem völ
væri á.
Endurnýjun og sviptingar.
Árið 1955 var svo komið að því að endur-
nýja þurfti harðtrefjahampvélarnar eftir hið
mikla álag stríðsáranna og fyrstu áranna
eftir stríðið. Það ætlaði þó ekki að verða
hrist fram úr erminni. Fyrirtækið var ekki
fjársterkt eftir hina harðvítugu samkeppni
allt frá 1948 lengst af á röngu gengi, og enn
urðu hluthafarnir að fara í eigin vasa. Lánsfé
til vélakaupa lá ekki á lausu, auk þess, sem
viðskiptabankar takmörkuðu aukningu rekstr-
arlána um þessar mundir.
1957 komu nýju vélarnar, og voru gefnir
eftir allir tollar af þeim svo og aðflutnings-
gjöld, sem virtist benda til aukins skilnings
stjórnvalda á nauðsyn þessa iðnaðar, en mörg-
um fannst þó sú skilningsaukning ná
skammt, því að á þessu ári hætti hið gamal-
gróna fyrirtæki Veiðarfæragerð íslands
rekstri með svofelldri eigin grafskrift: —
„Miðað við þau starfsskilyrði, sem veiðarfæra-
146
ÆGIR