Ægir - 01.07.1974, Blaðsíða 9

Tafla 1.
Ráðlögð dagleg neyzla ýmissa næringarefna, frá Matvælaeft-
irliti Bandaríkjanna 1973 (U.S. Recommended Daily Allow-
ance, skammstafað RDA mætti þýðast: „Ráðlegt daglegt át“).
Hvita (Prótein úr „dýraríkinu")
Hvíta (Prótein úr „jurtaríkinu")
A-fjörvi
C-fjörvi (askorbinsýra)
Bj-fjörvi (þíamín)
Bo-fjörvi (ríbóflavín)
Niasin (nikotinsýra)
D-fjörvi
E-fjörvi (tókóferól)
B0-fjörvi (pyridoxín)
Bjo-fjörvi (kóbalamín)
Fólínsýra (fólasín)
Bíótín
Pantóþensýra
Kalsium
Járn
Magníum
Zink
Kopar
Joð
Fosfór
45 g (nýtist betur en kasein)
65 g (nýtist verr en kasein).
5.000 Alþjóðl. einingar
60 milligrömm
1,5 — —
1,7 — —
20%
400 Alþjóðl. einingar
30 — — —
2,0 milligrömm
6 míkrógrömm
0,4 milligrömm
0,3 — —
10 — —
1,0 gramm
18 milligrömm
400 — —
15 — —
2 — —
150 míkrógrömm
1,0 gramm
egar (essential) amínósýrur" og eru 10 tals-
lns a- m. k. fyrir rottur í uppvexti, en þær eru
Sjarnan notaðar sem tilraunadýr í næringar-
n*ði- Þessar amínósýrur heita: Phenylalanín,
alíii, Trýptóplian, Methíonín, Arginín,
hreonín, Histidín, Ísóleucín, Lýsín, Leucín.
(Á ensku er skammstöfuð minnisregla úr upp-
afsstöfum þessara amínósýra: PVT, MAT
jttLL eða: „óbr. hermaður Matti frá Hóli“.
^seti ekki einhver orðhagur maður raðað þess-
Urn stöfum upp í íslenzkt orð?).
Að minnsta kosti 10 aðrar amínósýrur eru
gengar í hvítuefnum og þær geta engar,
veginn kallast „ónauðsynlegar", því að þær
-Sgja til mest af því köfnunarefni, sem lík-
nrn‘nn þarfnast til uppbyggingar sinna eigin
vituefna, hormóna, lífhvata og margra fleiri
6 nasambanda, sem innhalda köfnunarefni.
Hvítuefnin eru misjafnlega auðmelt. T. d.
niu hár, skinn og bandvefur (sinar) tiltölu-
ega tormelt fyrir menn. En eins og sjá má
11 Því. sem sagt hefur verið um lífsnauðsyn-
gu amínósýrurnar, þá verður hvítan, sem
Ueytt er, að innihalda þær í réttum hlut-
°llum til að hún nýtist til fulls. Það vill svo
1 . að dýrahvíta t. d. kjöt, fiskur og egg
■oniheldur lífsnauðsynlegu amínósýrurnar í
rettum hlutföllum fyrir þarfir mannsins. En
sum jurtahvíta er ekki mjög frábrugðin dýra-
hvítu, t. d. úr belgjurtum þ. e. baunum og
ertum. Með því að bæta slíka jurtahvítu með
þeim amínósýrum, sem helzt vantar (venju-
lega lýsín, methíonín eða trýptóphan) má gera
úr belgjurtahvítu, og jafnvel annarri jurta-
hvítu, fæöu, sem samsvarar kjöti og fiski að
næringargildi. Þetta er þýðingarmikil stað-
reynd, því að heimsins höf og lönd verða
ekki lengi enn fær um að sjá sívaxandi mann-
kyni fyrir nægilegri dýrahvítu.
Hvítuskortur hefur lengi verið útbreiddur
sjúkdómur víða í Afríku, S-Ameríku og Asíu.
Algengasta form hvítuskorts, er svokallað
„Kwashiorkor", sem lýsir sér með uppþembu,
útlimarýrnun, sinnuleysi, lömun og dauða.
En margir álíta, að af ónógri og óhollri hvítu-
gjöf í æsku, geti stafað andlegur og líkam-
legur vanþroski, þó svo að ytri sjúkdómsein-
kenni séu vart sjáanleg.
Áður var minnst á daglega hvítuþörf manns-
ins, en næringargildi eða gæði hvítu og hvítu-
þörf eru gjarnan ákvörðuð með fóðrunartil-
raunum á dýrum (rottum). A. m. k. þrenns
konar mælikvarðar eru notaðir á gildi hvítu.
PER (Protein Efficiency Ratio) mælir þyngd-
araukningu fyrir hvert gramm af hvítu, sem
neytt er. NPU (Net Protein Utilization) seg-
ÆGIR — 183