Ægir - 01.07.1980, Blaðsíða 12

eru fiskmjölsverksmiðjum láti skip sín frekar landa
í heimahöfn enda yrði það sjálfsagt vinsælt meðal
sjómanna líka. Hætt er við því að verksmiðjur á
smærri stöðum sem lítið hafa upp á að bjóða annað
en þróarrými og löndunaraðstöðu verði undir í
þeirri samkeppni um hráefnið sem fyrirsjáanleg
er. Vel getur svo farið að hinum eiginlegu loðnu-
verksmiðjum eigi eftir að fækka nokkuð af þessum
orsökum. Einnig getur í því sambandi haft afger-
andi áhrif hvort ströngum kröfum um mengunar-
varnir verður haldið til streitu.
Hráefnisnýting og vinnslutækni
Nýting og vinnslutækni í íslenskum fiskmjöls-
verksmiðjum hefur verið gagnrýnd nokkuð óvægi-
lega af hráefnisseljendum undanfarin ár. Vinnslu-
tæknin hefur þróast hægar hjá okkur en í ná-
grannalöndunum. Ástæðurnar hafa fyrst og fremst
verið lánsfjárskortur og einnig það fyrirkomulag
sem hér tíðkast við verðlagningu á hráefni. Nú er
það yfirlýst stefna að Fiskveiðasjóður skuli veita
meira fé en verið hefur til tæknilegra endurbóta í
fiskmjölsverksmiðjum, einkum til orkusparandi og
nýtingarbætandi aðgerða. Einnig hefur í Verð-
lagsráði að undanförnu verið tilhneiging í þá átt
að hækka viðmiðunarmörk hráefnisnýtingar i átt
að æskilegu marki og taka þá ekki eingöngu tillit
til meðaltalsnýtingar verksmiðjanna næstu vertíðar
á undan. Nýting hráefnis í fiskmjölsverksmiðjum
hefur batnað mikið undanfarin ár eins og taflan
hér á eftir sýnir. (Skýrslur Loðnunefndar og
Ægir).
Líklegt er að nýtingin muni batna eitthvað á
Loðnu- og síldarbræðslan Vopnafirði.
372 — ÆGIR
Hráefnisnýting loðnu í mjöli
í fiskmjölsverksmiðjum.
Ár Vetur Suntar / hausl
1975 15.7%
1976 15.8%
1977 16.1%
1978 17.2%') (15.5%)-
1979 17.3%
1980 (17.5%)-’) 16.0%
1) Þurrefnisinnihald loðnunnar var óvenju hátt þessa ver-
tíð.
2) Sennilega unnið allmikið af beinum með.
3) Áætlaðskv. uppgefnum tölum flestra stærri verksmiðja.
næstu árum einkum á sumarvertíð en því eru þó tak-
mörk sett. Það er t.d. varla við því að búast að
meðalmjölnýting úr loðnu á vetrarvertíð verði
mikið yfir 18% þó svo að tækjakostur verksmiðj-
anna batni og geymslutími styttist vegna minnk-
andi hráefnisframboðs. Samkvæmt skýrslum fra
Norsku síldarmjölseinkasölunni ,,Norsildmel“ var
miölnýting norsku verksmiðjanna veturinn 1979
um 17.9%.
Þó að vandséð sé hvaða tækja- og tæknibúnaður
verður látinn sitja í fyrirrúmi á næstu árum þa
verður að telja líklegt að verksmiðjurnar legS1
áherslu á að bæta sinn tækjakost, einkum þann
er stuðlar að bættri nýtingu hráefnis og orku-
sparnaði.
Niðurlag
Því miður virðist ekki tilefni til að vera mjög
bjartsýnn á afkomu fiskmjölsiðnaðarins í nánustu
framtíð.
Engar líkur eru á umtalsverðum verðhækkunum
á erlendum mörkuðum.
Flest bendir til minnkandi hráefnisframboðs.
Vinnslukostnaður, einkum orkuverð, mun ef-
laust halda áfram að hækka.
Að gefnum þessum þrem forsendum er augljó*1
að afkoma í heild mun fara versnandi. Til að bæta
hag iðnaðarins þarf verulegra fjárfestinga við sem
miða að orkusparnaði, bættri nýtingu og auknum
afurðagæðum. Ekki er rökrétt að álykta að verk
smiðjurnar hafi bolmagn til að standa undir Þe*111
fjármagnskostnaði í versnandi afkomu. Varla er Þa
nema um tvennt að ræða, þ.e. opinbera fyrirgreiðsl11
eða lækkað hráefnisverð. Hvor kosturinn fyr‘r
valinu verður eða hvorugur skal engu spáð um. e11
hitt er alveg ljóst að útgerð og sjómenn eru ekker
betur í stakk búin að taka á sig versnandi afkom11
með minnkandi afla.