Ægir - 01.04.1982, Blaðsíða 26

Guðmundur H. Garðarsson:
Hraðfrystiiðnaðurinn 1981
Heildarfrysting
hraðfrystihúsa innan
Sölumiðstöðvar hrað-
frystihúsanna og Sjávar-
afurðadeildar S.Í.S á
sjávarafurðum árið 1981
var 119.619 smálestir.
Var það 10.766 smá-
lestum eða 8.26°/o minna
en árið áður og 16.74%
minna en toppárið 1979,
þegar frystingin komst í
tæplega 144.000 smálestir.
Þessa neikvæðu þróun má rekja bæði til
innlendra og erlendra orsaka. Innanlands hefur
geisað óðaverðbólga, sem gerir jafnfjármagns-
frekum iðnaði og hraðfrystiiðnaðinum mjög erfitt
fyrir. Miklar og örar tilkokstnaðarhækkanir, sem
útilokað var að yfirfæra á erlenda kaupendur,
nema að mjög takmörkuðu leyti, fengust ekki
leiðréttar í gengisskráningu. Afleiðingarnar voru,
að hraðfrystiiðnaðurinn var rekinn með halla allt
árið. Dró það mjög úr áhuga og getu manna til að
framleiða í frystingu. Á sama tíma voru markaðir
fyrir saltfisk og skreið hagstæðir.
Söluerfiðleikar voru á bandaríska markaðinum.
Jók það á vanda hraðfrystihúsanna. Haldi svo
áfram sem horfir er hugsanlegt að á næstu árum
geti hinn háþróaði frystiiðnaður ekki keppt við
frumframleiðslu sem krefst lítillar fjárfestingar í
húsnæði, vélum og tækjum og er ekki vinnuafls-
frekur. Væri það vissulega spor afturábak í at-
vinnulífi íslendinga. Vonandi kemur ekki til þess.
Sem fyrr segir var heildarfrystingin árið 1981,
119.619 smálestir hjá S.H. og SÍS.
Aðrir munu hafa fryst nokkur þúsund smálestir
þannig að ekki er óvarlegt að áætla að frystar hafi
verið 120—125.000 smálestir af sjávarafurðum á
öllu landinu.
Eftir helztu afurðaflokkum skiptist framleiðsla
fyrstihúsa innan S.H. og SÍS sem hér segir árið
1981, (árin 1979 og 1980 eru tekin með til san1311
burðar) — smálestir:
1979 1980
Flök og blokkir .... 114.402 109.029
Heilfrystur fiskur 5.743 8.042
Loðna og síld 15.867 8.119
Hrogn 4.953 1.935
Humar 402 667
Rækja 534 891
Annað 1.761 1.702
Samtals: 143.662 130.385
3
Á þessum árum hefur orðið mikil breytin®
frystingu einstakra fisktegunda. Mikill sarnC*ra,rM
hefur orðið í frystingu þorskflaka og þorskblö
á sama tíma sem frysting karfa hefur stórau
Þá hefur frysting á ufsa og grálúðu minnkað-
fer á eftir yfirlit yfir frystingu flaka og blokko e
helstu fisktegundum sl. 3 ár.
1979 1980
Smál. Smál.
Þorskur 64.145 63.096
Ýsa 12.542 9.846
Ufsi 13.691 9.848
Langa 1.034 1.268
Steinbítur 2.411 1.979
Karfi 15.500 16.810
Keila 208 38
Flatfiskur 728 702
Grálúða 4.143 5.442
Samtals: 114.402 109.029
Fiskveiðistefna ársins 1981 hafði m.a. í för í1*.
sér, að mikill karfaafli barst á land þegar í
ársins. Fljótlega var búið að framleiða upp 1 s
inga og var birgðastaða erfið, er líða tók á at>
þeim frystihúsum, sem einkum voru með
snyrtingu. þtf
Samningar voru gerðir við Sovétríkin í
vegna ársins 1982 og gátu afskipanir hafíst ,tj.
Létti það mjög á birgðastöðu umræddra 7
húsa. ýfjð
Heildarútflutningur frystra sjávarafurda ,
1981 var 128.308 smálestir, sem var 10.995
lestum eða 7.9% minna en árið á undan. á
1. janúar 1981 var ný mynt tekin i n0Í verð'
íslandi, svonefnd Nýkr. Við það átti sér sta
gildisbreyting á krónunni þannig að 100-dý j
voru skráðar sem 1.00 nýkr. Verðmæfístö ^
útflutningi ársins 1980, sem hér á eftir eru te gjf
með til samanburðar við útflutning ársms
hefur verið breytt í samræmi við það.
194 — ÆGIR
af a Verðmæt> var útflutningur frystra sjávar-
v a ar>ð 1981 kr. 1996.5 milljónir, en hafði
vör ^70.6 millj. kr. árið áður. Eftir helstu
(v l°^un var útflutningurinn sem hér segir
erömæti er fob-verð):
Heilf f*skf>ök .
pry ,?SÍUrfiskur .
Frv!tUr humar ..
{SíS..........
p?st loðna ..
^^úrgangur::::
Samtals:
1980 1981
Millj. Millj.
Smál. Nýkr. Smál. Nýkr.
113.986 1.230.8 103.754 1.663.0
8.748 44.8 8.628 53.9
649 41.5 696 66.9
1.997 67.8 1.722 78.2
1.741 12.9 3.415 32.4
1.030 29.8 1.005 50.3
6.935 39.9 8.456 49.3
2.493 9.9 311 2.4
1.724 1.2 321 0.1
139.303 1.470.6 128.308 1.996.5
gin
Sa_ .s, °8 yfirlitið ber með sér var umtalsverður
bj0|i,,ratrur > útflutningi frystra fiskflaka og fisk-
a u árinu 1981 miðað við næsta ár á undan.
rnjj^l^ utfíutningur frystrar loðnu óverulegur, en
Unn r SVe>fíur hafa verið á þessum útflutningi á
um örnum árum-
1981 kelmingurinn af útflutningi hrogna árið
l980v^uðnUhr°gn’ sem seld voru til Japan. Árið
U Var ^ess> útflutningur tæplega 500 smálestir.
helstu Utn‘ngUr frystra fiskflaka og fiskblokka til
(198o markaðslanda var sem hér segir árið 1981
tekið með til samanburðar).
1980 1981
Millj. Millj.
Smál. Nýkr. Smál. Nýkr.
Bandaríkin................ 70.801 835.3 61.259 1.117.0
Bretland ................. 15.919 178.1 19.107 274.4
Sovétríkin................ 18.280 138.2 16.281 187.1
V-Þýskaland ............... 4.365 38.4 2.404 27.4
Frakkland.................. 2.117 17.3 3.273 40.6
Belgía .................... 1.007 9.1 1.142 12.9
Athygli vekur hversu mikið útflutningur til
Bandaríkjanna dregst saman á árinu 1981.
Minnkar hann úr 70.801 smálest í 61.259 smálestir
eða um 9.542 smálestir, sem er 13,5% minna en
útflutningur ársins 1980. Verðmætið er hins vegar
mun meira, sem stafar m.a. af því að staða dollar-
ans gagnvart öðrum gjaldmiðlum styrktist
verulega á árinu. Þá hækkuðu íslensku sölufélögin
í Bandaríkjunum, Coldwater Seafood Corp.
(S.H.) og Iceland Seafood Corp. (S.Í.S.) verð á
þorskflökum í fimm punda umbúðum um 13.5%
um mánaðamótin maí/júní 1981. Við það var
verðið á þeim komið upp í $ 1.80 á verðlistum
fyrirtækjanna. Var það 30—40% hærra verð, en
helstu keppinautar buðu svipaða vöru á. 5 pundin
hafa á umliðnum árum vegið þyngst í sölum vestan
hafs, en þau eru einkum notuð í svonefndum
keðjuveitingahúsum. Þekktast þessara fyrirtækja í
Bandaríkjunum í dag er fyrirtækið Long John
Silvers, en á snærum þess munu nú vera um 1400
veitingastaðir víðs vegar um Bandaríkin. Long
John Silvers hefur í fjölda mörg ár einkum haft
íslensk fiskflök á boðstólum.
Þegar á árinu 1980 varð vart við harðnandi sam-
keppni í sölu frysts fisk á bandaríska markaðnum,
einkum af hálfu fyrirtækja í Kanada. Var það í
sjálfu sér ekkert nýtt fyrirbigði, því kanadísk
fyrirtæki og þá oft í nánu samstarfi við bandaríska
aðila, hafa í áratugi verið stærstu framleiðendur
og seljendur frysts fisks fyrir þennan markað.
Árið 1981 harðnaði þessi samkeppni enn frekar,
sem m.a. má sjá af því, að þegar íslendingar
hækkuðu verð þorskflaka allverulega, sem fyrr er
frá greint, héldu Kanadamenn sínum verðum
óbreyttum. Þá munu kanadísk fyrirtæki hafa
aukið gæði vörunnar þannig að þau nálguðust
frekar gæði hinnar íslensku, án þess þó að komast
í þann háa gæðaflokk, sem flök frá íslandi hafa
verið í.
Eina vörn framleiðenda á íslandi um hin háu
verð, sem íslendingar njóta, er fólgin í því að
framleiða ætíð bestu vöruna. Á engu stigi vinnslu
ÆGIR — 195